Nguyên nhân dẫn đến sỏi túi mật và phương pháp điều trị hiệu quả

Ngày cập nhật: 29/10/2025

Chia sẻ:

Sỏi túi mật là một trong những bệnh lý thường gặp ở hệ tiêu hóa, có thể âm thầm phát triển trong thời gian dài mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Chỉ đến khi xuất hiện biến chứng hoặc được kiểm tra sức khỏe định kỳ, người bệnh mới biết mình mắc sỏi túi mật. Hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu cũng như cách điều trị sẽ giúp người bệnh chủ động bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

1. Tổng quan về túi mật và vai trò trong hệ tiêu hóa

1.1. Vị trí của túi mật

Túi mật là một cơ quan nhỏ có hình dạng giống quả lê, nằm ngay bên dưới gan ở vùng hạ sườn phải. Ở người trưởng thành, túi mật có kích thước trung bình dài khoảng vài centimet và có thể chứa được một lượng dịch mật nhất định. Đây là cơ quan đóng vai trò trung gian trong hệ thống tiêu hóa, giúp vận chuyển và điều tiết mật từ gan xuống ruột non.

1.2. Chức năng chính của túi mật

Túi mật hoạt động như một kho dự trữ dịch mật – hỗn hợp gồm cholesterol, bilirubin và muối mật. Dịch mật được gan sản xuất liên tục và lưu trữ tại túi mật cho đến khi cơ thể cần tiêu hóa chất béo. Khi ăn, túi mật co bóp để đẩy mật qua ống mật chủ vào ruột non, hỗ trợ quá trình phân giải chất béo. Sau bữa ăn, túi mật trở lại trạng thái rỗng, sẵn sàng cho chu kỳ lưu trữ mới.

2. Sỏi túi mật là gì?

Sỏi túi mật là những viên rắn được hình thành bên trong túi mật do sự kết tụ của các thành phần trong dịch mật như cholesterol, muối mật hoặc canxi. Những viên sỏi này có thể có kích thước rất nhỏ chỉ vài milimet hoặc lớn hơn, đôi khi tồn tại một hoặc nhiều viên cùng lúc trong túi mật.

Khi sỏi phát triển, chúng có thể cản trở sự lưu thông của dịch mật, gây ra viêm túi mật hoặc tắc nghẽn đường mật. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thủng túi mật hay ung thư túi mật.

3. Nguyên nhân hình thành sỏi túi mật

Cơ chế hình thành sỏi túi mật chủ yếu xuất phát từ sự mất cân bằng trong thành phần của dịch mật. Khi lượng cholesterol trong mật quá cao, các tinh thể cholesterol sẽ kết tụ lại và dần tạo thành sỏi. Ngoài ra, nếu gan sản xuất quá nhiều bilirubin – một sắc tố mật – cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Một nguyên nhân khác đến từ việc dịch mật bị cô đặc quá mức. Khi túi mật không co bóp thường xuyên để đẩy mật ra ngoài, các thành phần trong mật bị ứ đọng lâu ngày sẽ kết tinh và tạo sỏi.

4. Những yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành sỏi túi mật

Sỏi túi mật có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, nhưng có một số yếu tố khiến nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Người thừa cân, béo phì hoặc có nồng độ cholesterol trong máu cao thường dễ gặp tình trạng này.

Phụ nữ trong độ tuổi trung niên hoặc đang sử dụng thuốc tránh thai, người mang thai hay đang áp dụng liệu pháp hormone thay thế cũng có nguy cơ cao do ảnh hưởng của nội tiết tố.

Một số trường hợp khác như người mắc bệnh viêm ruột, bệnh tiểu đường, rối loạn lipid máu, hoặc có tiền sử gia đình từng bị sỏi túi mật cũng cần được theo dõi thường xuyên. Chế độ ăn uống giàu chất béo, ít chất xơ, cùng với lối sống ít vận động là yếu tố góp phần thúc đẩy sự hình thành sỏi.

nguyên nhân dẫn đến sỏi túi mật — Người thừa cân, béo phì hoặc có nồng độ cholesterol trong máu cao thường dễ gặp tình trạng này.

5. Dấu hiệu nhận biết sỏi túi mật

Phần lớn người bệnh mắc sỏi túi mật không có biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu. Bệnh thường được phát hiện tình cờ khi thực hiện siêu âm hoặc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, khi sỏi gây tắc nghẽn hoặc viêm, các triệu chứng sẽ trở nên rõ ràng hơn.

5.1. Đau hạ sườn phải

Cơn đau thường xuất hiện ở vùng dưới sườn phải, có thể lan ra sau lưng hoặc lên vai phải. Ban đầu, cảm giác đau âm ỉ, sau đó có thể dữ dội hơn nếu sỏi gây tắc nghẽn ống dẫn mật.

5.2. Sốt và vàng da

Khi sỏi gây viêm túi mật hoặc tắc nghẽn đường mật, người bệnh có thể bị sốt kèm vàng da, vàng mắt. Đây là dấu hiệu cảnh báo biến chứng cần được can thiệp sớm.

5.3. Buồn nôn và nôn

Rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là buồn nôn, nôn sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, là triệu chứng thường gặp ở người có sỏi túi mật.

5.4. Thay đổi màu sắc phân và nước tiểu

Người bệnh có thể nhận thấy phân nhạt màu hoặc nước tiểu sẫm hơn bình thường, phản ánh sự bất thường trong quá trình lưu thông mật.

6. Các phương pháp chẩn đoán sỏi túi mật phổ biến hiện nay

Để chẩn đoán sỏi túi mật, bác sĩ thường chỉ định các kỹ thuật hình ảnh và xét nghiệm chuyên sâu. Siêu âm ổ bụng là phương pháp phổ biến, giúp phát hiện sỏi và đánh giá tình trạng túi mật. Trong một số trường hợp cần xác định vị trí sỏi hoặc biến chứng, có thể thực hiện chụp CT hoặc MRI.

Ngoài ra, xét nghiệm máu giúp kiểm tra chức năng gan, phát hiện tình trạng viêm hoặc tắc nghẽn mật. Một số kỹ thuật khác như nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) còn cho phép vừa chẩn đoán vừa can thiệp loại bỏ sỏi trong đường mật nếu cần thiết.

7. Cách điều trị sỏi túi mật hiện nay

7.1. Xử lý tùy theo tình trạng sỏi

Không phải tất cả trường hợp sỏi túi mật đều cần phẫu thuật ngay. Nếu sỏi lớn nhưng chưa gây triệu chứng, người bệnh có thể được theo dõi định kỳ. Tuy nhiên, sỏi nhỏ lại tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn vì dễ di chuyển, gây tắc nghẽn ống mật và dẫn đến viêm tụy cấp hoặc viêm túi mật. Do đó, ngay khi phát hiện sỏi, đặc biệt là loại nhỏ, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn hướng điều trị phù hợp.

Trường hợp sỏi gây đau, sốt hoặc viêm tái phát nhiều lần, phẫu thuật cắt túi mật là lựa chọn an toàn và triệt để nhằm loại bỏ nguyên nhân gây bệnh.

7.2. Phương pháp điều trị phổ biến

Hiện nay, phẫu thuật cắt túi mật nội soi được xem là tiêu chuẩn vàng trong điều trị sỏi túi mật. Phẫu thuật được thực hiện qua vài vết rạch nhỏ trên thành bụng để đưa dụng cụ vào cắt bỏ túi mật. Một số kỹ thuật tiên tiến hơn có thể thực hiện chỉ qua một đường rạch ở rốn, giúp hạn chế sẹo và rút ngắn thời gian hồi phục.

Thời gian phẫu thuật thường ngắn, người bệnh có thể ra viện sau vài ngày nếu không có biến chứng. Trường hợp phát hiện sớm, túi mật chưa viêm nặng thì việc phẫu thuật diễn ra thuận lợi và an toàn hơn. Ngoài ra một số trường hợp đặc biệt được chỉ định nội khoa dưới sự theo dõi của bác sĩ.

Ngay khi có triệu chứng nghi ngờ hoặc được chẩn đoán có sỏi, người bệnh cần thăm khám sớm để được đánh giá và điều trị kịp thời. Sau điều trị, người bệnh nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giảm chất béo, tăng rau xanh và chất xơ, đồng thời tập thể dục đều đặn để giúp quá trình tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các bất thường ở gan mật và theo dõi sau điều trị.

Sỏi túi mật là bệnh lý có thể tiến triển âm thầm nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Hiểu về nguyên nhân dẫn đến sỏi túi mật, duy trì lối sống khoa học, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là cách tốt nhất để phòng ngừa cũng như điều trị hiệu quả căn bệnh này.