Các phương pháp điều trị trật khớp vai hiệu quả

Trật khớp vai là một trong những chấn thương phổ biến nhất liên quan đến khớp xương, thường xảy ra do va đập mạnh hoặc chấn thương thể thao. Khi vai bị trật, phần đầu xương cánh tay lệch khỏi ổ chảo của xương vai, gây đau đớn và mất khả năng vận động tạm thời. Việc lựa chọn phương pháp điều trị trật khớp vai phù hợp đóng vai trò quyết định đến khả năng phục hồi chức năng khớp, hạn chế nguy cơ tái phát cũng như biến chứng lâu dài. Vậy hiện nay có những phương pháp nào hiệu quả trong việc điều trị trật khớp vai? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các lựa chọn điều trị và ưu nhược điểm của từng phương pháp, giúp người bệnh hiểu rõ và đưa ra quyết định đúng đắn.

1. Bị trật khớp vai phải làm sao?

Khi gặp phải tình huống trật khớp vai, việc xử lý ban đầu đúng cách đóng vai trò cực kỳ quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ tổn thương, khả năng phục hồi cũng như hiệu quả của quá trình điều trị sau này. Người bị trật khớp vai thường cảm thấy đau đớn dữ dội, cánh tay gần như không thể cử động bình thường, đôi khi còn xuất hiện tình trạng biến dạng rõ rệt ở vùng vai.

Hình ảnh vai bị trật khớp

1.1 Hạn chế cử động, cố định vai bị thương

Điều đầu tiên cần làm là bất động ngay vùng vai bị thương. Người bệnh nên giữ cánh tay ở vị trí gần nhất với tư thế tự nhiên, tránh cố gắng di chuyển hoặc tự ý nắn chỉnh khớp về vị trí cũ, vì điều này có thể khiến tình trạng tổn thương mô mềm, dây chằng hoặc thần kinh quanh khớp vai thêm nghiêm trọng. Nếu có thể, hãy sử dụng khăn tam giác, dây vải mềm hoặc băng chuyên dụng để cố định cánh tay vào thân mình, giảm thiểu tối đa chuyển động.

1.2 Chườm lạnh

Tiếp theo, chườm lạnh lên vùng vai trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại vài lần trong những giờ đầu tiên sau chấn thương. Tác dụng của việc chườm lạnh là giúp giảm đau, chống sưng và hạn chế tụ máu trong ổ khớp.

1.3 Đến cơ sở y tế gần nhất

Người bị trật khớp vai cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ chuyên khoa kiểm tra và xử trí đúng cách. Tại bệnh viện, các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng kết hợp chỉ định các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như X-quang, MRI để đánh giá mức độ tổn thương khớp và mô mềm xung quanh. Dựa trên kết quả kiểm tra, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị trật khớp vai phù hợp nhất với tình trạng của từng bệnh nhân.

Quan trọng hơn cả, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan hoặc trì hoãn việc điều trị. Trật khớp vai nếu không được can thiệp kịp thời hoặc điều trị đúng cách có thể dẫn tới nhiều biến chứng nghiêm trọng như trật khớp tái diễn, teo cơ vai, hạn chế vận động lâu dài hay viêm khớp vai thứ phát.

2. Điều trị trật khớp vai không phẫu thuật

Khi nói đến điều trị trật khớp vai, phương pháp không phẫu thuật thường là lựa chọn ưu tiên đầu tiên, đặc biệt trong các trường hợp trật khớp lần đầu, tổn thương phần mềm nhẹ và không có gãy xương kèm theo.

1.1 Nắn chỉnh khớp vai

Ngay sau khi chấn thương xảy ra, việc nắn chỉnh lại khớp vai về đúng vị trí giải phẫu là bước điều trị vai bị trật khớp quan trọng nhất. Bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện kỹ thuật nắn chỉnh bằng tay, dưới sự hỗ trợ của thuốc giảm đau hoặc thuốc giãn cơ nếu cần thiết để giảm đau và căng cứng cơ. Quá trình này đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao nhằm tránh gây thêm tổn thương cho sụn, dây chằng hoặc thần kinh xung quanh khớp vai.

Sau nắn chỉnh, người bệnh thường được yêu cầu bất động khớp vai trong vòng 2-4 tuần bằng đai hoặc băng chuyên dụng. Bất động giúp khớp có thời gian phục hồi tổn thương mô mềm. Tuy nhiên, bất động quá lâu có thể dẫn đến teo cơ, cứng khớp nên cần được bác sĩ theo dõi sát sao và hướng dẫn thời điểm thích hợp để bắt đầu vận động nhẹ nhàng.

Điều trị vai bị trật khớp cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hạn chế tối đa biến chứng, nhanh phục hồi

1.2 Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Sau giai đoạn bất động, vật lý trị liệu đóng vai trò chủ chốt trong quá trình điều trị trật khớp vai. Các bài tập phục hồi sẽ được xây dựng phù hợp với từng giai đoạn hồi phục, tập trung vào việc lấy lại tầm vận động của khớp vai, tăng sức mạnh cơ bắp quanh khớp và cải thiện sự ổn định của vai.

Việc tập luyện cần tiến hành dưới sự giám sát của chuyên gia vật lý trị liệu nhằm đảm bảo đúng kỹ thuật và tránh nguy cơ trật khớp tái phát. Người bệnh cần kiên trì tuân thủ chương trình phục hồi, bởi vì bỏ dở giữa chừng hoặc tập luyện sai cách có thể khiến khớp vai không lấy lại được chức năng bình thường, thậm chí dẫn đến tình trạng trật khớp vai mạn tính.

2. Điều trị trật khớp vai bằng phẫu thuật

Trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi trật khớp vai có kèm tổn thương cấu trúc nặng như rách sụn viền, đứt dây chằng, gãy xương hoặc tình trạng trật khớp tái diễn nhiều lần, phương pháp phẫu thuật là lựa chọn cần thiết để điều trị triệt để.

2.1 Điều trị trật khớp vai bằng phẫu thuật nội soi khớp vai

Với phương pháp này, bác sĩ sẽ tạo ra những vết mổ nhỏ và sử dụng thiết bị nội soi gắn camera để quan sát trực tiếp bên trong khớp vai. Dưới sự hỗ trợ của hình ảnh phóng đại, bác sĩ có thể khâu phục hồi dây chằng, cố định sụn viền bị tổn thương hoặc xử lý các tổn thương khác một cách chính xác và ít xâm lấn nhất.

Ưu điểm nổi bật của phẫu thuật nội soi là giảm thiểu tổn thương mô mềm, ít đau sau mổ, thời gian hồi phục nhanh hơn so với mổ mở truyền thống. Người bệnh thường có thể trở lại hoạt động sinh hoạt bình thường sau 3-6 tháng, tùy theo mức độ tổn thương và quá trình phục hồi sau mổ.

2.2 Điều trị trật khớp vai bằng phẫu thuật mổ mở

Mặc dù phẫu thuật nội soi ngày càng phổ biến, phẫu thuật mổ mở vẫn được chỉ định trong một số trường hợp đặc biệt như tổn thương lớn, vỡ xương hoặc thất bại sau phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật mổ mở cho phép bác sĩ kiểm soát trực tiếp toàn bộ cấu trúc khớp vai, thực hiện các thủ thuật phức tạp như ghép xương hoặc tái tạo dây chằng.

Tuy nhiên, do mức độ xâm lấn cao hơn, phẫu thuật mổ mở thường đi kèm với thời gian hồi phục dài hơn và nguy cơ biến chứng sau mổ cũng cao hơn. Người bệnh cần được tư vấn kỹ càng trước khi quyết định phương pháp điều trị cho tình trạng vai bị trật khớp này.

3. Những yếu tố quyết định lựa chọn phương pháp điều trị trật khớp vai

Lựa chọn phương pháp điều trị trật khớp vai không chỉ dựa trên mức độ tổn thương, mà còn liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau cần được đánh giá cẩn thận.

3.1 Độ tuổi và mức độ hoạt động

Độ tuổi của bệnh nhân đóng vai trò quan trọng trong quyết định điều trị. Ở người trẻ, đặc biệt là vận động viên hoặc người lao động nặng, nguy cơ tái trật khớp sau lần trật đầu tiên rất cao nếu chỉ điều trị bảo tồn. Do đó, trong nhóm đối tượng này, bác sĩ thường cân nhắc phẫu thuật sớm để phục hồi tối ưu sự ổn định của vai.

Ngược lại, ở người lớn tuổi, nơi mô mềm và dây chằng đã lão hóa, nguy cơ tái phát thấp hơn, nên ưu tiên điều trị bảo tồn kết hợp với phục hồi chức năng sẽ được áp dụng trước tiên.

3.2 Số lần trật khớp vai

Nếu bệnh nhân chỉ bị trật khớp vai lần đầu, khả năng phục hồi hoàn toàn bằng phương pháp nắn chỉnh và vật lý trị liệu là khá cao. Tuy nhiên, nếu trật khớp vai tái phát nhiều lần, các cấu trúc giữ ổn định khớp thường đã bị tổn thương nặng, làm tăng nguy cơ trật tiếp tục trong tương lai. Trong trường hợp này, điều trị trật khớp vai bằng phẫu thuật là cần thiết để tái tạo lại sự ổn định cho khớp.

Trật khớp vai tái phát nhiều lần có thể khiến tình trạng dễ tái phát

3.3 Tổn thương đi kèm

Các tổn thương đi kèm như rách sụn viền, gãy mảnh xương ổ chảo, tổn thương Hill-Sachs trên đầu xương cánh tay sẽ ảnh hưởng đáng kể đến chiến lược điều trị. Sự hiện diện của các tổn thương này đòi hỏi phương pháp phẫu thuật để khôi phục cấu trúc giải phẫu, tránh biến chứng lâu dài như viêm khớp vai mạn tính hoặc suy giảm chức năng vận động vai.

Điều trị trật khớp vai đòi hỏi sự đánh giá toàn diện về tình trạng tổn thương, nhu cầu vận động, độ tuổi và các yếu tố liên quan khác của người bệnh. Các phương pháp từ nắn chỉnh, kết hợp vật lý trị liệu đến phẫu thuật nội soi hoặc mổ mở đều có vai trò nhất định, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Sự lựa chọn đúng phương pháp điều trị trật khớp vai không chỉ giúp phục hồi khả năng vận động vai tối ưu mà còn ngăn ngừa tái phát, giảm nguy cơ biến chứng trong tương lai.