Triệu chứng sỏi mật và biến chứng nếu chậm trễ điều trị

Sỏi mật là một trong những bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến, có thể diễn tiến âm thầm trong thời gian dài nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Nhiều người thường bỏ qua những biểu hiện ban đầu vì cho rằng đó chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường. Chính điều này khiến tình trạng bệnh diễn tiến đến giai đoạn biến chứng, làm tăng nguy cơ phải can thiệp phẫu thuật hoặc thậm chí đe dọa đến tính mạng. Việc nhận biết triệu chứng sỏi mật và hiểu rõ hậu quả khi điều trị muộn là yếu tố then chốt giúp người bệnh chủ động bảo vệ sức khỏe và phòng tránh những tai biến đáng tiếc.

1. Triệu chứng bệnh sỏi mật dễ bị nhầm lẫn

1.1 Cơn đau âm ỉ vùng hạ sườn phải – dấu hiệu phổ biến nhưng dễ bỏ qua

Một trong những triệu chứng sỏi mật điển hình nhất là cảm giác đau vùng hạ sườn phải, thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ. Tuy nhiên, cơn đau không phải lúc nào cũng dữ dội hoặc đặc trưng khiến người bệnh chú ý. Nhiều trường hợp chỉ xuất hiện cảm giác âm ỉ, tức nặng vùng bụng phải hoặc lan ra sau lưng, vùng vai phải. Cơn đau thường kéo dài từ vài phút đến vài giờ rồi tự lui, dẫn đến sự chủ quan và trì hoãn việc thăm khám.

Cơn đau có thể trở nên rõ rệt hơn khi sỏi di chuyển hoặc gây tắc nghẽn tạm thời trong ống mật, kích thích túi mật co bóp dữ dội. Trong một số trường hợp, cơn đau quặn mật có thể kèm theo buồn nôn hoặc nôn ói – những dấu hiệu dễ nhầm với viêm dạ dày hay rối loạn tiêu hóa.

1.2 Rối loạn tiêu hóa kéo dài – triệu chứng âm thầm của sỏi mật

Ngoài đau bụng, triệu chứng sỏi mật còn biểu hiện qua các rối loạn tiêu hóa kéo dài như đầy hơi, chậm tiêu, ợ chua hoặc buồn nôn. Tình trạng này xảy ra do dịch mật, yếu tố hỗ trợ tiêu hóa chất béo không được dẫn xuống ruột một cách trơn tru khi có sự cản trở bởi sỏi. Kết quả là thức ăn chứa chất béo khó tiêu hóa hơn, tạo cảm giác nặng bụng, đầy trướng sau ăn.

Nhiều người có thể gặp tình trạng đi ngoài phân nhạt màu, mỡ nổi lẫn trong phân do rối loạn hấp thu chất béo. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu và dễ bị quy kết sai nguyên nhân, đặc biệt ở những người có tiền sử rối loạn tiêu hóa hoặc ăn uống thiếu điều độ.

2. Những biến chứng nguy hiểm khi điều trị sỏi mật chậm trễ

2.1 Viêm túi mật cấp – biến chứng thường gặp và dễ lặp lại

Một trong những biến chứng thường gặp nhất nếu triệu chứng sỏi mật không được nhận diện và điều trị sớm là viêm túi mật cấp. Khi sỏi làm tắc ống túi mật, dịch mật bị ứ đọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến phản ứng viêm. Người bệnh có thể sốt cao, đau dữ dội vùng hạ sườn phải, buồn nôn, thậm chí cảm thấy rét run, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.

Viêm túi mật cấp nếu không được xử lý đúng lúc có thể dẫn đến hoại tử túi mật, vỡ túi mật hoặc viêm phúc mạc – những tình trạng khẩn cấp ngoại khoa đòi hỏi phẫu thuật can thiệp ngay lập tức. Nguy hiểm hơn, viêm túi mật có thể tái phát nhiều lần nếu sỏi vẫn còn tồn tại, khiến tình trạng bệnh trở nên mạn tính và khó điều trị dứt điểm.

2.2 Viêm tụy cấp do sỏi mật – biến chứng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng

Sỏi mật không chỉ ảnh hưởng đến túi mật mà còn có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng là viêm tụy cấp, đặc biệt khi sỏi nhỏ trôi xuống và làm tắc ống tụy. Dịch tụy không thể thoát ra ngoài sẽ bị giữ lại trong tuyến tụy, gây tổn thương chính cơ quan này. Viêm tụy cấp do sỏi thường khởi phát đột ngột với đau bụng dữ dội vùng thượng vị lan ra sau lưng, buồn nôn, nôn mửa, sốt cao và có thể dẫn đến suy đa cơ quan.

Đây là một tình trạng nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đáng lo ngại là không ít người bệnh đã từng có triệu chứng sỏi mật điển hình trước đó nhưng chủ quan, dẫn đến biến chứng tụy mà không ngờ nguyên nhân bắt nguồn từ túi mật.

Viêm tụy do sỏi mật đòi hỏi điều trị tích cực bằng thuốc, truyền dịch, kiểm soát nhiễm trùng và đôi khi cần can thiệp loại bỏ sỏi hoặc cắt túi mật để ngăn tái phát. Quá trình điều trị kéo dài và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

3. Nhận biết sớm triệu chứng sỏi mật để điều trị hiệu quả

3.1 Khi nào cần nghi ngờ triệu chứng sỏi mật?

Không phải tất cả người có sỏi mật đều xuất hiện triệu chứng ngay từ đầu. Tuy nhiên, bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau vùng hạ sườn phải lặp đi lặp lại, rối loạn tiêu hóa không rõ nguyên nhân, buồn nôn kéo dài hoặc sốt không rõ nguyên nhân đều cần được xem xét nghiêm túc. Việc chủ động siêu âm bụng định kỳ, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ như béo phì, nữ giới trên 40 tuổi, người có chế độ ăn giàu cholesterol, có tiền sử bệnh gan mật hoặc giảm cân nhanh, sẽ giúp phát hiện sớm triệu chứng sỏi mật và kịp thời đưa ra hướng xử trí.

Ngay cả khi triệu chứng còn nhẹ hoặc không rõ ràng, người bệnh cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để đánh giá mức độ nguy hiểm và có kế hoạch theo dõi hoặc can thiệp phù hợp. Điều trị sớm không chỉ giúp loại bỏ nguy cơ biến chứng mà còn giảm thiểu tối đa khả năng phải can thiệp ngoại khoa phức tạp.

3.2 Các phương pháp điều trị sỏi mật hiện nay

Khi đã xác định được sỏi mật gây triệu chứng hoặc có nguy cơ biến chứng, bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Trong những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể được chỉ định sử dụng thuốc tan sỏi hoặc điều chỉnh chế độ ăn uống kết hợp theo dõi định kỳ. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả với sỏi cholesterol còn nhỏ và chưa gây biến chứng.

Với các trường hợp triệu chứng sỏi mật đã rõ ràng, gây viêm túi mật hoặc viêm tụy, phẫu thuật cắt túi mật bằng nội soi thường là lựa chọn tối ưu. Đây là kỹ thuật phổ biến, ít xâm lấn, giúp loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gây bệnh và ngăn chặn tái phát. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể quay trở lại sinh hoạt bình thường sau một thời gian ngắn, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh lý gan mật trong tương lai.

Như vậy nhận biết triệu chứng sỏi mật càng sớm càng giúp người bệnh có cơ hội điều trị triệt để, giảm thiểu nguy cơ phải phẫu thuật cấp cứu hoặc đối mặt với biến chứng nguy hiểm như viêm tụy hay nhiễm trùng đường mật.