Một số phương pháp khám thoái hóa khớp gối
Thoái hóa khớp gối là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi, gây đau nhức và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Việc phát hiện sớm và lựa chọn đúng phương pháp khám thoái hóa khớp gối sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết các phương pháp thường được sử dụng để kiểm tra thoái hóa khớp gối, từ thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng cho đến các kỹ thuật hiện đại.
1. Tìm hiểu thêm về tình trạng thoái hóa khớp gối
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 365 triệu người trên toàn cầu đang sống chung với thoái hóa khớp, trong đó khớp gối là vị trí bị ảnh hưởng nhiều nhất. Thoái hóa khớp gối là một bệnh lý mạn tính của khớp, xảy ra khi lớp sụn khớp bị bào mòn và hư hỏng theo thời gian. Khớp gối bao gồm xương đùi, xương chày và xương bánh chè, được bao phủ bởi lớp sụn trơn nhẵn giúp các khớp xương di chuyển dễ dàng. Khi lớp sụn này bị mòn đi, các đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, gây đau, sưng và hạn chế vận động. Thoái hóa khớp gối thường gặp nhất ở người cao tuổi, có thể chia thành hai loại:
– Thoái hóa khớp nguyên phát: Là tình trạng thoái hóa khớp mà không có nguyên nhân rõ ràng.
– Thoái hóa khớp thứ phát: Là hậu quả của một nguyên nhân khác, ví dụ như chấn thương khớp, bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc các vấn đề bẩm sinh về khớp.
Đây là một rối loạn khớp đau đớn và mạn tính, không chỉ ảnh hưởng đến đầu gối mà còn cả bàn tay, hông và cột sống. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng khác nhau ở mỗi người và thường tiến triển chậm.
2. Một số phương pháp khám thoái hóa khớp gối
2.1. Tiền sử bệnh
Để chẩn đoán thoái hóa khớp gối, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, từ hỏi bệnh sử, thăm khám lâm sàng đến các xét nghiệm hình ảnh. Hỏi về tiền sử bệnh là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng. Bác sĩ sẽ dựa vào thông tin về tiền sử y tế và bệnh sử gia đình của người bệnh để tìm nguyên nhân gây nên tình trạng thoái hóa khớp gối và phân biệt thoái hóa khớp gối với các bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp, gout hay chấn thương dây chằng.
– Thời điểm bắt đầu xuất hiện cơn đau ở đầu gôi
– Tần suất đau (liên tục hay chỉ khi vận động).
– Mức độ cơn đau ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
– Các chấn thương hoặc phẫu thuật liên quan đến khớp gối trước đó.
2.2. Khám lâm sàng là một trong các cách khám thoái hóa khớp gối
Sau khi hỏi tiền sử, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng đầu gối để tìm các dấu hiệu thoái hóa khớp. Có thể nhẹ nhàng di chuyển đầu gối và chân để đánh giá tính linh hoạt và tầm vận động của khớp. Bác sĩ cũng sẽ lắng nghe bất kỳ âm thanh lạo xạo hoặc lụp cụp nào, đây là dấu hiệu của tổn thương khớp.
Bác sĩ cũng có thể ấn nhẹ vào đầu gối để kiểm tra mức độ đau và xác định xem cơn đau có phải do di chuyển khớp không. Tổn thương mô mềm ở đầu gối cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự, và bác sĩ sẽ phân biệt được giữa thoái hóa khớp và các loại chấn thương đầu gối khác.
Đôi khi, kiểm tra khớp hông và yêu cầu người bệnh đi bộ vài bước để xem liệu các vấn đề ở khớp hông có ảnh hưởng đến dáng đi của bạn không. Nếu khớp hông bị cứng hoặc yếu, khớp gối sẽ phải làm việc nhiều hơn và chịu thêm trọng lượng của cơ thể khi di chuyển, có thể gây ra đau. Cơn đau này có thể là do các vấn đề ở hông chứ không phải do thoái hóa khớp gối.
2.3. Chụp X-quang
Chụp X-quang cung cấp hình ảnh rõ ràng và chi tiết về khớp gối. Đây là một phương pháp chẩn đoán cơ bản nhưng hiệu quả, cho thấy hình ảnh đặc trưng của thoái hóa khớp như:
– Hẹp khe khớp: Ở một khớp gối khỏe mạnh, có một khoảng trống giữa các xương trên phim X-quang do sụn đóng vai trò là lớp đệm. Khi sụn bị mòn, khoảng trống này sẽ bị hẹp lại.
– Gai xương: Xương có thể phát triển các mỏm xương nhỏ ở các đầu xương, gọi là gai xương. Đây là một phản ứng của cơ thể khi các xương cọ xát trực tiếp vào nhau. Các gai xương này có thể gây đau và cản trở sự di chuyển của khớp.
– Thay đổi hình dạng xương: Hình dạng của các xương tạo nên khớp có thể trở nên gồ ghề, ít trơn tru hơn so với bình thường.
2.4. Siêu âm
Siêu âm khớp gối là kỹ thuật sử dụng sóng âm tần số cao để tái tạo hình ảnh cấu trúc bên trong cơ thể theo thời gian thực để khám thoái hóa khớp gối. Nhờ đó, bác sĩ có thể quan sát rõ tình trạng viêm hoặc sưng ở mô mềm, cũng như sự tích tụ dịch bất thường trong khớp. Bên cạnh đó, siêu âm còn giúp phát hiện sự xuất hiện của gai xương – một đặc điểm thường thấy ở bệnh nhân thoái hóa khớp. Đặc biệt, trong quá trình chẩn đoán và điều trị, siêu âm thường được sử dụng để hỗ trợ thủ thuật chọc hút dịch khớp, vừa giúp loại bỏ dịch dư thừa để giảm đau nhanh chóng, vừa cung cấp mẫu dịch gửi đi xét nghiệm nhằm phục vụ cho việc xác định nguyên nhân bệnh lý.
2.5. Chọc hút dịch khớp là phương pháp khám thoái hóa khớp gối
Nếu khớp gối của bạn bị sưng, nóng hoặc đỏ, bác sĩ có thể đề nghị chọc hút dịch khớp. Trong quy trình này, bác sĩ sẽ dùng kim để lấy dịch từ khớp gối. Dịch được phân tích trong phòng thí nghiệm để:
– Loại trừ các nguyên nhân khác gây đau và viêm khớp như bệnh gout, nhiễm trùng hoặc viêm khớp dạng thấp.
– Xác định thành phần của dịch khớp để đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Để thực hiện, bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ thuốc gây tê cục bộ, sau đó cẩn thận đưa kim vào không gian khớp để lấy dịch. Kết quả xét nghiệm thường có sau vài ngày.
3. Triệu chứng cần chú ý trước khi đi khám thoái hóa khớp gối
Các triệu chứng lâm sàng phổ biến của thoái hóa khớp gối bao gồm:
– Đau khớp gối: Cơn đau có thể xuất hiện ngắt quãng hoặc liên tục, thường khởi phát từ từ và trở nên tồi tệ hơn khi bạn hoạt động. Bạn thường không cảm thấy đau khi nằm trên giường vào ban đêm, trừ khi thoái hóa khớp đã ở giai đoạn nặng.
– Cứng khớp: Đầu gối có thể bị cứng sau khi bạn ngồi hoặc nghỉ ngơi lâu, hoặc khi bạn vừa thức dậy vào buổi sán thường kéo dài dưới 30 phút.
– Sưng khớp gối: Khớp gối có thể bị sưng do viêm.
– Tiếng kêu lục cục: Bạn có thể nghe thấy tiếng kêu lạo xạo hoặc lụp cụp khi di chuyển khớp gối, gọi là tiếng lạo xạo khớp.
– Khớp gối bị kẹt hoặc yếu: Đôi khi, đầu gối có thể bị kẹt lại và bạn không thể duỗi thẳng, hoặc có cảm giác khớp bị khuỵu xuống.
– Hạn chế vận động: Vì đau, cứng và sưng, bạn có thể không thể di chuyển đầu gối nhiều hoặc dễ dàng như bình thường, dẫn đến khó khăn khi đi bộ, leo cầu thang hoặc thực hiện các công việc hàng ngày.
Thoái hóa khớp gối là một tình trạng mạn tính, nhưng việc điều trị đúng cách có thể giúp kiểm soát các triệu chứng. Bằng cách hiểu rõ các phương pháp thăm khám, từ việc hỏi tiền sử bệnh, thăm khám lâm sàng đến các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại, bạn có thể chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của mình.
