Đau dưới bàn chân là bệnh gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Đau dưới bàn chân là tình trạng phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là những người thường xuyên đứng, đi lại hoặc chơi thể thao. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc nhói buốt, xuất hiện ở vùng gan bàn chân, gót chân hoặc vòm chân, gây khó chịu khi di chuyển hay vận động. Nguyên nhân có thể đến từ viêm cân gan chân, bàn chân bẹt, chấn thương hoặc các bệnh lý thần kinh, khớp. Việc hiểu rõ nguyên nhân và điều trị đúng cách giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng, tránh biến chứng lâu dài.

1. Nguyên nhân phổ biến gây đau dưới bàn chân

Đau dưới bàn chân không chỉ đơn giản là do đi lại quá nhiều hay giày dép không phù hợp. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý cơ xương khớp hoặc thần kinh tiềm ẩn.

1.1. Viêm cân gan chân

Viêm cân gan chân là nguyên nhân hàng đầu gây đau dưới bàn chân, đặc biệt là vùng gót hoặc vòm chân. Cân gan chân là dải mô sợi chạy dọc từ gót đến các ngón chân, giúp nâng đỡ vòm bàn chân và phân tán lực khi đi lại. Khi dải mô này bị viêm hoặc tổn thương, người bệnh sẽ cảm thấy đau nhói như kim châm, nhất là buổi sáng khi vừa bước xuống giường. Cơn đau có thể giảm dần sau vài bước đi, nhưng sẽ tăng lên nếu hoạt động trong thời gian dài.

Nguyên nhân gây viêm cân gan chân thường do:

– Đi, đứng quá lâu hoặc chạy trên mặt phẳng cứng.

– Mang giày cao gót, giày đế cứng hoặc không vừa chân.

– Người thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên gan bàn chân.

1.2. Bàn chân bẹt

Bàn chân bẹt là tình trạng vòm bàn chân bị sụp xuống, khiến lòng bàn chân phẳng hoàn toàn khi đứng. Người bị bàn chân bẹt thường gặp cảm giác đau, mỏi khi đi lại lâu hoặc chạy nhảy. Tình trạng này khiến lực dồn vào bàn chân không được phân bố đều, gây đau dưới bàn chân, đặc biệt ở phần giữa hoặc gần gót.

Bàn chân bẹt có thể là bẩm sinh hoặc hình thành do yếu cơ, mang giày dép sai tư thế, hay đứng trong thời gian dài. Việc phát hiện sớm và can thiệp bằng giày chỉnh hình, bài tập hỗ trợ sẽ giúp cải thiện đáng kể.

1.3. Chấn thương bàn chân

Những chấn thương nhỏ như bong gân, căng cơ hoặc vi chấn thương mô mềm có thể khiến người bệnh bị đau dưới bàn chân. Tình trạng này thường gặp ở vận động viên, người chơi thể thao, hoặc người làm việc trong môi trường cần di chuyển liên tục.

Cơn đau có thể khu trú ở một điểm hoặc lan tỏa, tăng lên khi đứng hoặc đi. Ngoài ra, việc mang giày không đúng kích cỡ hoặc đế giày quá cứng cũng có thể khiến bàn chân chịu áp lực lớn, gây đau và viêm nhẹ.

1.4. U thần kinh Morton

U thần kinh Morton là tình trạng dày lên của mô xung quanh dây thần kinh giữa các ngón chân (thường là ngón 3 và 4). Người bệnh cảm thấy đau nhói như bị kim châm hoặc tê rát dưới lòng bàn chân, nhất là khi mang giày chật. Nếu không được điều trị, cơn đau có thể lan ra cả mu bàn chân và các ngón chân, gây khó khăn trong việc đi lại.

2. Nguyên nhân khác gây đau dưới bàn chân

Ngoài các nguyên nhân cơ học, nhiều bệnh lý toàn thân cũng có thể gây đau ở khu vực này, đòi hỏi chẩn đoán kỹ lưỡng.

2.1. Viêm khớp

Viêm khớp, đặc biệt là viêm khớp dạng thấp hoặc gout, có thể ảnh hưởng đến các khớp nhỏ ở bàn chân. Người bệnh có thể cảm thấy đau, sưng đỏ, hoặc cứng khớp vào buổi sáng. Nếu không được điều trị sớm, viêm khớp có thể gây biến dạng khớp, làm thay đổi dáng đi và tăng áp lực dưới bàn chân, khiến cơn đau trở nên trầm trọng hơn.

2.2. Bệnh lý mạch máu

Các vấn đề về tuần hoàn như bệnh động mạch ngoại biên, thuyên tắc tĩnh mạch sâu có thể làm giảm lưu lượng máu đến chi dưới, gây đau hoặc tê ở bàn chân. Người bệnh có thể cảm thấy lạnh chân, da nhợt nhạt hoặc xuất hiện vết loét lâu lành ở gan bàn chân.

2.3. Bệnh lý dây thần kinh

Đau dây thần kinh tọa hoặc bệnh thần kinh ngoại biên (thường gặp ở người tiểu đường) có thể khiến cảm giác đau lan từ thắt lưng xuống mông, đùi, đến tận bàn chân. Cơn đau thường kèm cảm giác tê râm ran, châm chích hoặc nóng rát dưới lòng bàn chân, đặc biệt vào ban đêm.

2.4. Các nguyên nhân khác gây đau dưới bàn chân

Ngoài ra, đau dưới bàn chân còn có thể xuất phát từ các yếu tố như:

– Gai xương gót chèn ép mô mềm.

– Viêm bao hoạt dịch ở các khớp nhỏ.

– Mụn cóc gan bàn chân gây đau khi di chuyển.

– Thói quen mang giày cao gót hoặc giày mũi nhọn thường xuyên.

3. Cách xử trí đau dưới bàn chân tại nhà

Tùy mức độ đau, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản để giảm đau và phục hồi nhanh hơn.

3.1. Nghỉ ngơi và chườm lạnh

Khi xuất hiện cơn đau dưới bàn chân, nên hạn chế vận động mạnh, tránh đi hoặc đứng quá lâu. Nâng cao chân khi nghỉ giúp giảm áp lực và sưng nề. Có thể chườm lạnh trong 15 – 20 phút, 2 – 3 lần/ngày để giảm viêm, giảm đau hiệu quả.

3.2. Dùng thuốc giảm đau

Các thuốc không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau tạm thời. Tuy nhiên, không nên lạm dụng và cần hỏi ý kiến bác sĩ nếu phải dùng lâu dài.

3.3. Tập luyện nhẹ nhàng

Các bài tập kéo giãn cơ bắp chân và gan bàn chân giúp cải thiện lưu thông máu và giảm căng thẳng mô mềm. Ví dụ: đặt một quả bóng nhỏ dưới gan bàn chân, lăn nhẹ từ gót đến mũi chân 5 – 10 phút mỗi ngày.

3.4. Lựa chọn giày dép phù hợp

Giày dép đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện đau dưới bàn chân. Hãy chọn giày có đế mềm, vừa vặn, có độ cong nâng đỡ vòm bàn chân. Tránh mang giày cao gót hoặc giày mũi nhọn trong thời gian dài vì dễ gây tổn thương mô và dây thần kinh.

4. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Mặc dù nhiều trường hợp đau dưới bàn chân có thể tự cải thiện, nhưng bạn nên đến cơ sở y tế nếu gặp các dấu hiệu sau:

– Cơn đau kéo dài hơn 2 tuần dù đã nghỉ ngơi, chườm lạnh.

– Đau dữ dội, ảnh hưởng đến khả năng đi lại.

– Xuất hiện sưng, đỏ, hoặc tê bì kéo dài ở gan bàn chân.

– Bàn chân biến dạng, có vết loét lâu lành hoặc da đổi màu.

Bác sĩ có thể chỉ định siêu âm, chụp X-quang, hoặc xét nghiệm máu để xác định nguyên nhân chính xác. Dựa vào kết quả, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp như vật lý trị liệu, tiêm giảm đau hoặc can thiệp phẫu thuật nếu cần.

5. Điều trị đau dưới bàn chân

Việc điều trị cần dựa trên nguyên nhân cụ thể gây ra cơn đau, kết hợp giữa chăm sóc tại chỗ và can thiệp y khoa.

5.1. Điều trị bảo tồn đối với các trường hợp đau dưới bàn chân

Hầu hết các trường hợp đau dưới bàn chân được điều trị bảo tồn, không cần phẫu thuật. Các phương pháp bao gồm:

– Vật lý trị liệu: Giúp tăng cường sức mạnh cơ bàn chân, giảm áp lực lên gan bàn chân.

– Sử dụng nẹp hoặc đệm chỉnh hình: Hỗ trợ vòm bàn chân, giảm ma sát và phân tán lực khi đi lại.

– Tiêm: Trong trường hợp viêm cân gan chân hoặc u thần kinh Morton gây đau dữ dội, bác sĩ có thể chỉ định tiêm thuốc giảm viêm tại chỗ.

5.2. Điều trị phẫu thuật

Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi các biện pháp bảo tồn không mang lại hiệu quả sau 6 – 12 tháng. Các kỹ thuật có thể bao gồm: cắt phần mô bị viêm hoặc mô chèn ép dây thần kinh; loại bỏ gai xương hoặc khối u thần kinh Morton, chỉnh hình lại cấu trúc bàn chân bị biến dạng.

5.3. Kết hợp phục hồi chức năng

Sau điều trị, người bệnh cần duy trì các bài tập kéo giãn, đi giày chỉnh hình và điều chỉnh thói quen sinh hoạt. Việc phục hồi đúng cách giúp bàn chân lấy lại độ linh hoạt, hạn chế tái phát đau.

Đau dưới bàn chân là vấn đề thường gặp nhưng không nên chủ quan, vì có thể liên quan đến nhiều bệnh lý cơ xương khớp hoặc thần kinh. Việc nhận biết sớm, nghỉ ngơi hợp lý và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh phục hồi nhanh, tránh biến chứng mạn tính. Nếu cơn đau kéo dài hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu.