Quy trình tán sỏi thận được thực hiện theo các bước nào là vấn đề được nhiều người bệnh quan tâm. Bởi phương pháp tán sỏi công nghệ cao hiện đang được ứng dụng phổ biến trong việc điều trị sỏi thận – tiết niệu. Mỗi phương pháp tán sỏi được chỉ định cho từng trường hợp nhất định sau khi thăm khám, kiểm tra cụ thể.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan bệnh sỏi thận
Sỏi thận hay sạn thận là bệnh lý xảy ra khi các muối và chất khoáng trong nước tiểu lắng cặn và kết tinh lại với nhau để tạo thành các tinh thể rắn. Kích thước của sỏi thận có thể nhỏ từ vài milimet hoặc lớn tới cài chục milimet.
Bệnh sỏi thận có nhiều nguyên nhân và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào của đường tiết niệu. Đây là một bệnh lý khá phổ biến và có nguy cơ cao tái phát ở người có tiền sử mắc bệnh trước đó.
Bệnh có thể diễn biến âm thầm hoặc dữ dội với những biểu hiện lâm sàng khá phong phú. Triệu chứng thường gặp nhất là đau mỏi vùng thắt lưng. Cơn đau có khi âm ỉ nhưng cũng có những lúc đau dữ dội (đau quặn thận). Nguyên nhân gây ra các cơn đau này phần lớn thường do sỏi gây tắc ở đài, bể thận hoặc sỏi di chuyển xuống niệu quản hoặc xuống bàng quang.
Biến chứng của sỏi thận khá phức tạp. Nguy hiểm nhất là khi sỏi thận di chuyển có thể có xát vào niêm mạc đường niệu gây tổn thương, chảy máu hoặc nhiễm trùng. Từ đó gây viêm đường niệu, viêm thận ứ mủ. Đồng thời, sỏi còn có thể làm nước tiểu bị ứ đọng gây giãn đài bể thận, suy thận cấp và mãn tính. Do đó, sỏi thận cần phải được điều trị sớm để tránh những biến chứng nguy hiểm về sau.
Sỏi thận có thể diễn biến âm thầm hoặc dữ dội với những biến chứng phức tạp
2. Điều trị sỏi thận và phương pháp tán sỏi
Căn cứ vào kích thước của sỏi và tình trạng bệnh lý của người bệnh mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.
Nếu sỏi nhỏ chưa gây biến chứng, người bệnh sẽ được chỉ định dùng thuốc làm tan sỏi kết hợp với việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt. Sỏi sẽ được đào thải dần ra ngoài cơ thể theo đường tiểu.
Nếu sỏi thận kích thước lớn và gây biến chứng, người bệnh phải can thiệp lấy sỏi càng nhanh càng tốt. Hiện nay, sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ đã mang đến những phương pháp tán sỏi công nghệ cao để điều trị sỏi thận: an toàn, xâm lấn tối thiểu, làm sạch sỏi nhanh chóng. Các phương pháp tán sỏi thận bao gồm: tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi qua da và tán sỏi nội soi ngược dòng bằng ống mềm. Mỗi phương pháp có quy trình tán sỏi thận khác nhau và cho hiệu quả với sỏi kích thước khác nhau.
3. Quy trình tán sỏi thận
3.1. Quy trình tán sỏi thận ngoài cơ thể bằng sóng điện từ
Tán sỏi ngoài cơ thể là phương pháp sử dụng sóng điện từ bên ngoài cơ thể hội tụ tập trung vào viên sỏi để tán sỏi. Dưới sự định vị của hệ thống điện quang, bác sĩ điều chỉnh sóng siêu âm hội tụ vào viên sỏi. Sau đó phát xung tán vỡ sỏi thành những vụn sỏi nhỏ. Các vụn sỏi này sẽ tự đào thải ra ngoài theo đường niệu sau từ 7-14 ngày.
Quy trình tán sỏi thận ngoài cơ thể diễn ra trùng bình khoảng 60 phút. Phương pháp này chỉ định trong trường hợp người bệnh có sỏi thận kích thước dưới 15mm.
Tán sỏi ngoài cơ thể được xem là phương pháp hiệu và an toàn bậc nhất cho người bệnh: không có bất kỳ can thiệp y khoa nào khác vào cơ thể, không mổ, không chảy máu, không đau. Người bệnh hoàn toàn tỉnh táo trong suốt quá trình tán sỏi và ra viện ngay sau 10-15 phút. Người bệnh có thể quay trở lại làm việc và sinh hoạt hàng ngày ngay sau đó.
Tuy nhiên phương pháp này khó thực hiện đối với những sỏi rắn, sỏi cystin. Hiệu quả tán sỏi không cao với những sỏi thận kích thước lớn hơn 15mm, và thường phải tán lại từ 2-3 lần. Bên cạnh đó, phương pháp chống chỉ định cho người bệnh bị hẹp niệu quản ở đoạn dài phía dưới sỏi; người bệnh viêm đường tiết niệu nặng; phụ nữ có thai và trẻ em dưới 10 tuổi; người bệnh bị rối loạn đông máu đang dùng thuốc chống đông.
Quy trình tán sỏi thận ngoài cơ thể diễn ra trung bình khoảng 60 phút, không cần mổ, không đau, không chảy máu
3.2. Quy trình tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ bằng laser
Tán sỏi thận qua là phương pháp nội soi tán sỏi thông qua một đường hầm nhỏ từ bên ngoài cơ thể. Để thực hiện phương pháp này, người bệnh được gây mê nội khí quản. Sau đó, dưới sự kiểm soát của máy siêu âm, bác sĩ dùng kim đặc biệt chọc dò qua da vùng lưng vào thận. Nong rộng đường hầm sao cho đủ để đưa máy nội soi vào trong để tiếp cận sỏi. Dùng nguồn năng lượng laser tán sỏi thành những mảnh vụn rồi hút bỏ chúng ra ngoài theo đường hầm. Kết thúc ca tán sỏi, người bệnh được đặt ống thông niệu quản để đảm bảo cho quá trình dẫn lưu quả nước tiểu. Ống thông này sẽ được rút ra sau vài ngày tùy theo diễn tiến của bệnh.
Phương pháp tán sỏi qua da thực hiện được cho người bệnh có sỏi thận kích thước >15mm, bao gồm cả sỏi san hô phức tạp.
Tán sỏi qua da xâm lấn tối thiểu nhất. Vết mổ rất nhỏ chỉ khoảng 5mm), người bệnh ít đau, ít chảy máu nên hạn chế được tối đa các biến chứng trong và sau khi mổ. Người bệnh chỉ cần nằm viện 3 ngày và một tuần sau đó có thể quay trở lại làm việc bình thường.
Tán sỏi qua da không thực hiện được cho người bệnh bị suy thận; người bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu điều trị chưa dứt điểm; phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ…
3.3. Quy trình tán sỏi thận ngược dòng ống mềm bằng laser
Tán sỏi thận nội soi bằng ống soi mềm là kỹ thuật làm sạch sỏi theo đường ” tự nhiên”. Để thực hiện phương pháp này, người bệnh sẽ được đặt ống thông niệu quản từ 10-15 ngày trước khi tán sỏi. Sau đó đặt người bệnh nằm ngửa theo tư thế sản khoa và tiến hành gây mê nội khí quản. Rút sonde JJ, đặt Guidewire qua niệu quản lên đài bể thận và ống Sheath lên đoạn khúc nối bể thận – niệu quản. Đưa ống nội soi mềm qua sheath lên đài bể thận để tiếp cận trực tiếp viên sỏi. Dùng năng lượng laser tán sỏi thành những mảnh vụn.Tiến hành bơm rửa và lấy mảnh sỏi ra ngoài. Kết thúc ca tán sỏi, người bệnh được đặt sonde JJ dẫn lưu từ thận xuống bàng quang và đặt sonde niệu đạo.
Sonde niệu đạo có thể rút sau 1 ngày, sonde JJ được rút sau 2-4 tuần. Người bệnh ra viện sau 2 ngày điều trị và sớm quay trở lại với cuộc sống thường ngày.
Tán sỏi bằng ống soi mềm thích hợp cho người bệnh có sỏi thận kích thước <25mm.
Đây là kỹ thuật hiện đại, làm sạch sỏi nhanh chóng, không có vết mổ, ít đau, không để lại sẹo và bảo tồn tối đa chức năng thận. Tuy nhiên, phương pháp này không thực hiện được cho người bệnh có niệu quản bị hẹp hoặc gấp khúc; hệ tiết niệu dị dạng; người bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu chưa điều trị ổn định; người bệnh rối loạn đông máu.
Tán sỏi thận bằng ống soi mềm giúp bảo tồn tối đa chức năng thận
5. Chăm sóc người bệnh sau tán sỏi
Quy trình tán sỏi thận thường không phức tạp và diễn ra khá nhanh. Người bệnh có thể sớm quay trở lại với sinh hoạt, học tập và làm việc như thường ngày. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học, hợp lý để nhanh hồi phục sức khỏe và hạn chế nguy cơ tái phát sỏi.
– Uống nhiều nước từ 2-2,5 lít nước mỗi ngày để tăng cường bài tiết nước tiểu và đào thải các cặn, chất còn sót lại ra ngoài.
– Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, mềm dễ tiêu hóa để cơ thể nhanh hấp thu các dưỡng chất, cải thiện nhu động ruột và hạn chế tình trạng táo bón sau phẫu thuật.
– Hạn chế ăn các loại thực phẩm giàu oxalat để ngăn ngừa nguy cơ hình thành và kết tinh tạo sỏi.
– Không ăn các loại thức khó tiêu hóa, các loại thực phẩm tinh chế, đồ đông lạnh, đồ cay nóng, đồ lên men…
– Không hút thuốc lá và dùng đồ uống chứa cồn, gas và các chất kích thích khác…
Trên đây là những thông tin về quy trình tán sỏi thận. Mỗi phương pháp đều ưu điểm và hạn chế nhất định. Hiệu quả của các phương pháp này phụ thuộc rất lớn vào kỹ thuật chuyên môn, kinh nghiệm của bác sĩ thực hiện và trang thiết bị y tế, dàn máy tán sỏi. Do đó, người bệnh cần lựa chọn những bệnh viện lớn có uy tín để nâng cao hiệu quả điều trị bệnh.
