Ợ nóng ợ chua là hiện tượng khó chịu thường gặp ở nhiều người. Tuy không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Nếu không được chú ý và điều trị đúng cách, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và gây ra các biến chứng nguy hiểm. Bài viết này tìm hiểu nguyên nhân và phương pháp chẩn đoán cũng như cách điều trị và khắc phục.
Menu xem nhanh:
1. Ợ nóng ợ chua là gì?
Ợ nóng là cảm giác nóng rát xuất hiện ở ngực hoặc cổ họng, thường đi kèm với cảm giác khó chịu ở vùng giữa ngực. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản và tạo cảm giác nóng. Đôi khi, cơn ợ nóng còn lan tỏa ra cả vùng cổ và miệng.
Ợ chua, mặt khác, là hiện tượng axit trong dạ dày trào ngược lên miệng, mang theo cảm giác chua, đắng khó chịu. Người gặp triệu chứng này thường cảm thấy có vị chua hoặc đắng trong miệng, đặc biệt là sau khi ăn. Tình trạng này không chỉ gây phiền phức mà còn có thể ảnh hưởng đến khẩu vị và làm mất cảm giác ngon miệng.
Ợ nóng ợ chua có thể là dấu hiệu của những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn
2. Các nguyên nhân phổ biến gây ợ nóng, ợ chua
Ợ nóng và ợ chua có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Những nguyên nhân này thường liên quan đến dạ dày và thực quản, bao gồm các yếu tố dưới đây:
2.1. Ợ nóng ợ chua do trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ợ nóng và ợ chua. Khi van ngăn cách dạ dày và thực quản không hoạt động hiệu quả, axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát và chua.
2.2. Viêm loét dạ dày tá tràng dẫn đến ợ nóng ợ chua
Tình trạng này xảy ra khi lớp niêm mạc của dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương, khiến axit dạ dày tiết ra nhiều hơn. Axit này có thể trào ngược lên thực quản và gây ợ chua.
2.3. Thoát vị cơ hoành
Thoát vị cơ hoành là tình trạng mà một phần của dạ dày bị đẩy lên qua cơ hoành, làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và gây trào ngược.
– Thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh: Ăn quá no, nằm ngay sau khi ăn, tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, đồ cay, hoặc uống quá nhiều cà phê và rượu cũng là nguyên nhân gây ra triệu chứng ợ nóng, ợ chua.
– Mang thai: Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị ợ nóng do áp lực từ thai nhi gây ra lên dạ dày, khiến axit dễ dàng trào ngược.
Thoát vị cơ hoành là tình trạng mà một phần của dạ dày bị đẩy lên qua cơ hoành, làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và gây trào ngược
2.4. Các nguyên nhân khác
– Thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh: Thói quen ăn quá no, tiêu thụ đồ ăn cay nóng, chiên xào, nhiều dầu mỡ, uống cà phê, rượu bia và đồ uống có ga có thể làm tăng tiết axit dạ dày. Các thói quen như nằm ngay sau khi ăn hoặc mặc quần áo quá chật cũng làm tăng áp lực lên dạ dày, dẫn đến trào ngược.
– Mang thai: Ở phụ nữ mang thai, áp lực từ tử cung lên dạ dày tăng lên khi thai nhi phát triển, khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản. Tình trạng này thường xuất hiện ở giai đoạn cuối của thai kỳ và gây khó chịu cho nhiều phụ nữ.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc trị loãng xương, thuốc huyết áp có thể gây kích ứng dạ dày và làm tăng nguy cơ ợ.
– Căng thẳng, stress: Stress không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn tác động lên hệ tiêu hóa, làm tăng sản xuất axit dạ dày, từ đó gây ra triệu chứng ợ chua nóng rát ở một số người.
4. Làm sao để chẩn đoán nguyên nhân gây ợ nóng ợ chua?
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ra triệu chứng ợ nóng, ợ chua và đánh giá mức độ nghiêm trọng, người bệnh cần thực hiện các phương pháp chẩn đoán sau:
– Nội soi tiêu hóa: Đây là phương pháp phổ biến nhất, giúp bác sĩ kiểm tra trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Nội soi có thể phát hiện các tổn thương do trào ngược axit, viêm loét hay thậm chí là dấu hiệu ung thư thực quản.
– Đo nhu động thực quản (HRM): Phương pháp này giúp đánh giá chức năng cơ vòng thực quản dưới, kiểm tra xem van ngăn cách giữa thực quản và dạ dày có hoạt động đúng cách không. HRM đặc biệt hiệu quả trong việc phát hiện nguyên nhân cơ học gây ra ợ nóng, ợ chua.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Đây là phương pháp đo độ axit trong thực quản liên tục trong vòng 24 giờ. Kết quả sẽ cho thấy mức độ và tần suất của axit trào ngược, giúp bác sĩ xác định xem tình trạng ợ nóng, ợ chua có phải là do GERD hay không.
Đo pH thực quản 24h tạị TCI
Thu Cúc TCI là đơn vị dẫn đầu trong ứng dụng các phương pháp trên trong chẩn đoán bệnh lý ợ nóng, ợ chua. Đặc biệt, đây là một trong số ít cơ sở y tế có ứng dụng đo HRM và đo pH thực quản 24h hiện nay.
5. Các phương pháp điều trị và khắc phục
Dù nguyên nhân gây cảm giac ợ nóng và cảm giác ợ chua là gì, việc điều trị và khắc phục sớm có thể giúp giảm bớt triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
– Sử dụng thuốc ức chế axit: Các loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng histamin H2 có tác dụng giảm sản xuất axit dạ dày, từ đó giúp giảm triệu chứng ợ nóng và ợ chua.
– Thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt: Tránh ăn quá no, hạn chế thực phẩm kích thích dạ dày như cà phê, rượu, đồ cay, và tránh nằm ngay sau khi ăn. Thay vào đó, hãy ăn chậm, nhai kỹ và chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để giảm áp lực lên dạ dày.
– Trong những trường hợp nghiêm trọng và không đáp ứng với các biện pháp điều trị khác phẫu thuật có thể được áp dụng để ngăn ngừa axit dạ dày trào ngược.
– Sử dụng các biện pháp khắc phục tại nhà: Một số biện pháp như uống nước lọc trước khi ăn, sử dụng gối cao khi ngủ, và tránh các loại đồ ăn gây kích thích dạ dày có thể hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng.
Ợ nóng ợ chua có thể là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý đường tiêu hóa, đặc biệt là bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời là cần thiết để ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn thường xuyên gặp phải triệu chứng ợ nóng và chua, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng cách.
