Khó nuốt hay nghẹn là triệu chứng không hiếm gặp, nhưng đôi khi lại bị bỏ qua cho đến khi tình trạng này gây ra ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe. Đây không chỉ đơn thuần là do thức ăn bị kẹt lại, mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nghiêm trọng. Cùng tìm hiểu về các nguyên nhân đằng sau triệu chứng khó nuốt hay nghẹn, những cảnh báo từ cơ thể mà bạn không nên bỏ qua, cũng như các phương pháp chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Menu xem nhanh:
1. Khó nuốt hay nghẹn là gì?
Khó nuốt hay nghẹn là hiện tượng người bệnh cảm thấy thức ăn, nước uống hoặc thậm chí là chất lỏng khó đi qua cổ họng hoặc thực quản khi nuốt. Triệu chứng này thường xuất hiện đột ngột hoặc có thể tiến triển từ từ, và đôi khi đi kèm với cảm giác đau rát, nghẹn ở cổ họng. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, tình trạng khó nuốt có thể gây ra các biến chứng như suy dinh dưỡng, mất nước và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Khó nuốt hay nghẹn không chỉ đơn thuần là do thức ăn bị kẹt lại, mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nghiêm trọng
Nguyên nhân của tình trạng khó nuốt : Khó nuốt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả những nguyên nhân tạm thời và những nguyên nhân do bệnh lý. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:
1.1. Các rối loạn cơ thực quản dẫn đến tình trạng khó nuốt hay nghẹn
Một trong những nguyên nhân phổ biến của tình trạng khó nuốt là rối loạn chức năng của cơ thực quản, cụ thể là các cơ không thể thực hiện chuyển động đồng bộ để đẩy thức ăn xuống dạ dày.
– Co thắt thực quản: Cơ thực quản bị co thắt bất thường khiến thức ăn không thể di chuyển dễ dàng, gây ra cảm giác nghẹn.
– Bệnh Achalasia: Là bệnh lý khiến cơ thực quản dưới không giãn ra đủ để thức ăn có thể đi xuống dạ dày, gây tắc nghẽn và tạo cảm giác khó nuốt.
1.2.Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản là một nguyên nhân phổ biến khác gây ra cảm giác khó nuốt. Acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây viêm nhiễm và kích thích niêm mạc thực quản, làm cho quá trình nuốt trở nên khó khăn. Trong nhiều trường hợp, GERD kéo dài có thể dẫn đến biến chứng viêm thực quản hoặc Barrett thực quản, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.
1.3. Hẹp thực quản
Hẹp thực quản là tình trạng trong đó lòng thực quản bị thu hẹp, gây khó khăn trong quá trình nuốt. Nguyên nhân của hẹp thực quản có thể bao gồm:
– Tác động của acid trong GERD: Trào ngược acid có thể gây ra viêm nhiễm, làm tăng độ dày của mô thực quản và dẫn đến tình trạng hẹp thực quản.
– Khối u thực quản: Các khối u lành tính hoặc ác tính trong thực quản có thể phát triển và chèn ép lên lòng thực quản, gây cảm giác nghẹn khi nuốt.
– Sẹo mô sau chấn thương hoặc sau phẫu thuật: Sau các chấn thương hoặc phẫu thuật vùng cổ, thực quản có thể để lại sẹo, làm giảm độ linh hoạt của cơ thực quản.
1.4. Một số rối loạn tâm lý và thần kinh dẫn đến khó nuốt hay nghẹn
Căng thẳng, lo âu, hoặc các rối loạn tâm lý có thể gây ra khó khăn trong quá trình nuốt. Người bệnh có thể gặp cảm giác nghẹn hoặc vướng víu ở cổ mà không có nguyên nhân thực thể rõ ràng. Ngoài ra, một số rối loạn thần kinh như bệnh Parkinson, xơ cứng teo cơ bên, hoặc đột quỵ cũng có thể làm suy yếu các cơ kiểm soát quá trình nuốt, gây ra tình trạng khó nuốt.
2. Triệu chứng đi kèm của khó nuốt hay nghẹn
Khó nuốt hay nghẹn có thể đi kèm với nhiều triệu chứng khác nhau tùy vào nguyên nhân gây bệnh.
– Cảm giác đau hoặc khó chịu khi nuốt: Người bệnh có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu khi thức ăn hoặc nước uống di chuyển qua cổ họng.
– Cảm giác có vật cản trong cổ họng: Nhiều người cảm thấy như có một khối u hoặc vật cản mắc kẹt trong cổ họng, gây ra cảm giác khó chịu và lo lắng.
– Ho khan hoặc nghẹn nước bọt: Nếu tình trạng khó nuốt nghiêm trọng, người bệnh có thể nghẹn ngay cả khi chỉ nuốt nước bọt hoặc chất lỏng.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân: Khó nuốt có thể khiến người bệnh ngại ăn uống, dẫn đến sụt cân và suy dinh dưỡng.
Nếu tình trạng khó nuốt diễn ra thường xuyên và kéo dài, người bệnh nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời. Đặc biệt, nếu khó nuốt đi kèm với các triệu chứng như đau ngực, khàn tiếng, hoặc ho liên tục, điều này có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng và cần được can thiệp y tế.
Khó nuốt hay nghẹn có thể đi kèm với nhiều triệu chứng
3. Phương pháp chẩn đoán khó nuốt hay nghẹn
Để xác định chính xác nguyên nhân gây khó nuốt, bác sĩ có thể áp dụng một số phương pháp chẩn đoán sau đây:
– Nội soi thực quản: Đây là phương pháp phổ biến nhất để quan sát tình trạng niêm mạc thực quản và xác định xem có tổn thương hay khối u nào trong thực quản không.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Phương pháp này giúp đánh giá mức độ acid trong thực quản và xác định xem GERD có phải là nguyên nhân gây khó nuốt hay không.
– Xét nghiệm đo áp lực và nhu động thực quản: Phương pháp này giúp đánh giá khả năng co bóp của cơ thực quản, hỗ trợ chẩn đoán các rối loạn cơ.
Trong đó, TCI đang đi đầu trong ứng dụng đo HRM – tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến rối loạn nuốt dẫn đến tình trạng khó nuốt hay nghẹn. Ngoài ra, TCI đồng thời ứng dụng đo pH thực quản 24h – tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán GERD – một nguyên nhân gây nghẹn khó nuốt.
Đo pH thực quản 24h cho bệnh nhân tại TCI
4. Điều trị nghẹn khó nuốt cần lưu ý gì?
Điều trị khó nuốt hay nghẹn phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:
– Dùng thuốc điều trị GERD: Nếu khó nuốt do trào ngược dạ dày, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm acid hoặc thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản.
– Phẫu thuật: Trong các trường hợp có khối u hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác, phẫu thuật có thể được xem xét để loại bỏ nguyên nhân gây nghẹn.
Ngoài ra, bạn đừng quên điều chỉnh chế độ và cách ăn uống để giảm tình trạng khó nuốt, nghẹn cổ,…
– Ăn uống đúng cách: Hãy ăn chậm, nhai kỹ thức ăn trước khi nuốt. Tránh ăn quá nhiều thức ăn khó tiêu và không nên nằm ngay sau khi ăn.
– Hạn chế thực phẩm gây trào ngược: Các thực phẩm chua, cay, và chứa nhiều acid có thể làm tăng nguy cơ trào ngược và gây khó nuốt.
Kiểm soát căng thẳng và thăm khám sức khỏe định kỳ: Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề về thực quản, giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
Khó nuốt hay nghẹn không chỉ đơn thuần là vấn đề liên quan đến việc ăn uống mà còn là dấu hiệu cảnh báo của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Nhận biết sớm và điều trị kịp thời không chỉ giúp bạn cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
