Kiểm tra tinh dịch đồ là một xét nghiệm đơn giản giúp đánh giá khả năng sinh sản của nam giới. Thông qua kết quả từ xét nghiệm, các cặp vợ chồng sẽ biết được tình trạng tinh trùng có trong tinh dịch, giúp ích cho chẩn đoán và điều trị vô sinh hiếm muộn.
Xét nghiệm kiểm tra tinh dịch đồ giúp xác định khả năng sinh sản của nam giới.
1. Kiểm tra tinh dịch đồ là gì?
Hiện nay, tỷ lệ vô sinh ngày càng tăng do nhiều nguyên nhân từ cả nam và nữ. Một trong những kiểm tra cơ bản đầu tiên của nam giới khi khám hiếm muộn là xét nghiệm tinh dịch đồ. Theo đó, tinh dịch đồ hay chính là phân tích chất lượng tinh dịch.
Việc xét nghiệm tinh dịch đồ sẽ xác định được một số vấn đề như:
– Số lượng, thể tích tinh trùng
– Độ di động của tinh trùng
– Tỷ lệ tinh trùng dị dạng
– Độ hóa lỏng của tinh dịch
2. Khi nào cần xét nghiệm tinh dịch đồ?
– Trong các xét nghiệm tiền hôn nhân, khám sức khỏe sinh sản của nam giới.
– Các trường hợp vô sinh hiếm muộn. Trước khi thực hiện phương pháp hỗ trợ sinh sản, bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm tinh dịch đồ.
– Khi bệnh nhân nghi ngờ mắc các bệnh lý liên quan đến tinh hoàn, tuyến tiền liệt, đường niệu đạo
Xét nghiệm tinh dịch đồ là phương pháp kiểm tra đầu tiên nhằm định hướng chẩn đoán và điều trị các bệnh vô sinh hiếm muộn. Các xét nghiệm thường được lặp lại 2-3 lần trong vòng 2-3 tháng để cho kết quả chính xác nhất.
3. Những dấu hiệu cần kiểm tra tinh dịch đồ
Dựa vào mắt thường, bạn hoàn toàn có thể đánh giá dấu hiệu tinh trùng yếu để tiến hành các kiểm tra cần thiết.
3.1. Hiện tượng tinh dịch ít và loãng
Một biện pháp đơn giản giúp phán đoán chất lượng tinh trùng tốt hay xấu là kiểm tra trạng thái tinh dịch. Thông thường người khỏe mạnh tinh dịch rơi vào khoảng 2-5ml sau mỗi lần xuất tinh. Tinh dịch chứa khoảng 60 – 80 triệu tinh binh/ml tinh dịch. Trạng thái tinh dịch sệt vừa phải, không quá lỏng và không vón cục. Nếu tinh dịch lúc này lỏng, không dính và không nhầy sau khi xuất tinh, cũng không vón cục thì khả năng cao là tinh trùng ít và bị suy giảm. Bạn nên đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra tình trạng tinh trùng, tránh ảnh hưởng đến khả năng làm cha về sau.
3.2. Kiểm tra đánh giá tinh dịch đồ khi tinh dịch không hóa lỏng
Tinh dịch không hóa lỏng sau khi xuất tinh khoảng 15 – 30 phút cũng là vấn đề bất thường cần tiến hành xét nghiệm tinh dịch đồ ngay. Tuy đây là tình trạng phổ biến nhưng vẫn luôn hiện diện nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Nếu tinh dịch vẫn ở trạng thái đông đặc, bết dịch sẽ ảnh hưởng đến quá trình bơi đến tử cung gặp trứng, hạn chế sự thụ thai.
3.3. Khi tinh dịch có mùi và màu bất thường
Nam giới thường không để ý, màu và mùi là dấu hiệu thể hiện chất lượng tinh trùng. Ở người khỏe mạnh, tinh dịch có mùi tanh nhưng không hôi. Màu sắc thường trắng hoặc ngả vàng. Còn nếu bất thường sẽ có hai kiểu sau:
– Tinh dịch màu xanh hoặc vàng xanh: triệu chứng của những bệnh viêm nhiễm như viêm niệu đạo, viêm mào tinh, viêm tiền liệt tuyến,… Cũng có trường hợp người không xuất tinh trong thời gian dài tinh dịch sẽ chuyển sang màu ngả vàng. Tuy nhiên nếu không trở lại màu trắng đục khi được xuất tinh thường xuyên thì khả năng cao nên đi xét nghiệm tinh dịch đồ sớm.
– Tinh dịch có màu nâu: tức là tinh dịch lẫn máu. Đây chắc chắn là dấu hiệu không tốt về đường tiết niệu hoặc cơ quan sinh dục. Để ý một số triệu chứng khác như đau bụng, đau tức dương vật,… để mô tả chi tiết cho bác sĩ.
3.4. Trường hợp tinh dịch vón cục
Tinh dịch sẽ xuất hiện những hạt trắng nhỏ như hạt cơm, bóp vào mịn như bột sau khi xuất tinh. Hiện tượng vón cục này tuy không quá phổ biến nhưng lại là dấu hiệu cần để ý. Những biểu hiện nhỏ dễ dẫn tới tình trạng vô sinh, hiếm muộn và cách tốt nhất là thông qua xét nghiệm tinh dịch đồ.
Nam giới lo lắng khi nhận thấy những dấu hiệu tinh dịch bất thường.
4. Các chỉ số đánh giá trong kiểm tra tinh dịch đồ
4.1. Kiểm tra thể tích tinh dịch
Thực tế, tinh dịch là hỗn hợp dạng lỏng có chứa các tế bào sinh sản đực (tinh trùng). Trong đó, 5% tinh dịch và tất cả tinh trùng do tinh hoàn sản xuất. Số còn lại tinh dịch do các bộ phận khác tạo nên như dịch niệu đạo, túi tinh, tuyến tiền liệt,… Thông thường nam giới xuất tinh khoảng 1.5-5ml tinh dịch, nếu ít hơn là có vấn đề. Trong xét nghiệm tinh dịch đồ, đây là phần vô cùng quan trọng.
4.2. Kiểm tra số lượng tinh dịch
Nói đơn giản là đếm tinh trùng ở nam giới. Trong xét nghiệm tinh dịch đồ, y bác sĩ sẽ đếm số lượng tinh trùng trong một đơn vị thể tích tinh dịch được xuất tinh. Một chỉ số khác cũng cần để ý là mật độ tinh trùng (số lượng tinh trùng trên một ml thể tích tinh dịch).
4.3. Kiểm tra hình thái tinh trùng
Kết quả kiểm tra sẽ dựa trên phương pháp của WHO và đưa ra dấu hiệu về khả năng thụ tinh của tinh trùng trong môi trường xét nghiệm. Xét nghiệm tinh dịch đồ đánh giá hình dạng của tinh trùng và các tính năng vật lý. Dựa trên tỷ lệ phần trăm trên tổng số tinh trùng thu thập, người ta tính số lượng tinh trùng có hình dạng bất thường so với số lượng tinh trùng bình thường. Việc bất thường ở phần đầu, đuôi thể hiện khả năng di chuyển và bám trứng.
4.4. Kiểm tra khả năng vận động của tình trùng
Khi làm xét nghiệm tinh dịch đồ, bạn sẽ nhìn thấy số liệu thể hiện số lượng tinh trùng di chuyển so với tinh trùng không di chuyển. Con số này gọi là tỷ lệ phần trăm của tổng số tinh trùng. Các bác sĩ sẽ giải thích khả năng của tinh trùng bơi hoặc di chuyển về phía trước như thế nào.
4.5. Đo pH tinh dịch
Xác định tính axit hay kiềm trong tinh dịch thông qua đo độ pH. Người bình thường khi kiểm tra thì tinh dịch thường hơi kiềm. Nếu bị axit hóa và số lượng tinh dịch thấp có thể dẫn đến một số vấn đề ở ống dẫn tinh và túi tinh.
4.6. Kiểm tra bạch cầu
Kết quả hiển thị xét nghiệm tinh dịch đồ cũng đánh giá được số lượng bạch cầu trong tinh dịch. Nếu con số này quá cao khả năng là nhiễm trùng đường sinh dục. Đôi khi có một nguyên nhân khác tùy từng trường hợp.
4.7. Xét nghiệm đánh giá kháng thể tinh trùng trong tinh dịch
Ở các phòng thí nghiệm sử dụng phương pháp WHO sẽ có ra kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ quan trọng này. Có rất nhiều nguyên nhân tác động khiến các kháng thể tinh trùng đôi khi coi tinh trùng của chính mình như một tác nhân lạ và sản xuất kháng thể chống lại. Có trường hợp tinh trùng bị dính thành cụm, khó tiếp xúc với chất nhầy cổ tử cung của nữ giới. Và đôi khi kháng thể bị dính tới tinh trùng, ngăn cản các tinh trùng bám trứng. Tất cả các vấn đề đều dẫn đến khả năng vô sinh cao và ảnh hưởng tâm lý lớn.
Hãy chọn cơ sở y tế uy tín khám sức khỏe sinh sản định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh sớm.
5. Các trường hợp xảy ra khi kiểm tra tinh dịch đồ
Theo kết quả đánh giá tinh dịch đồ bình thường của WHO 2010:
5.1. Tinh dịch đồ bình thường
– Thể tích trung bình từ 1,5 ml đến 5,5 ml cho một lần xuất tinh (đối với người khỏe mạnh là 2 ml đến 5 ml)
– Độ pH tinh dịch ≥ 7,2
– Tổng số tinh trùng bình thường ≥ 39 triệu.
– Mật độ tinh trùng có ít nhất 15 triệu tinh trùng trở lên trong 1ml
– Khả năng di động có ít nhất 40% tinh trùng di chuyển và 32% tinh trùng bơi về phía trước
– Hình dạng ít nhất 4% tinh trùng có hình dạng bình thường
– Tỉ lệ tinh trùng sống khoảng >58%
– Thời gian hóa lỏng: Mới xuất tinh, tinh dịch chứa những hạt nhỏ nhưng sau 30 phút sẽ ly giải hoàn toàn
– Tế bào lạ: tỷ lệ các tế bào tròn trong tinh dịch chỉ với mật độ ≤ 1 triệu tế bào/ml
5.2. Tinh dịch đồ bất thường
Có những kết quả đánh giá tinh dịch đồ chắc chắn bất thường như: rất ít hoặc không có tinh trùng, hình dạng bất thường, rất ít tinh trùng di động bình thường,… Tuy nhiên, có kết quả nằm ở khoảng giữa và kết quả sẽ do bác sĩ chẩn đoán cụ thể sau khi xét nghiệm lặp lại từ 2-3 lần.
Lưu ý rằng, ở những thời điểm khác nhau ngay cả người bình thường cũng có kết quả không giống nhau. Vì thế, xét nghiệm tinh dịch đồ thường sẽ thực hiện lặp lại, lấy từ 2-3 mẫu trong khoảng 2-3 tháng.
6. Các lưu ý trước khi kiểm tra tinh dịch đồ
Giống như mọi xét nghiệm khác, muốn kết quả đánh giá gần sát thực tế nhất, bản thân nam giới cần lưu lại những điều sau:
– Ăn uống lành mạnh, đủ chất, nên bổ sung hải sản trong khẩu phần ăn
– Tập thể dục thường xuyên với cường độ hợp lý, không thức quá khuya
– Kiêng quan hệ tình dục, xuất tinh từ 3-5 ngày, tối đa là 7 ngày trước khi kiểm tra
– Uống nhiều nước, hạn chế các chất kích thước như rượu, bia, thuốc lá
– Không nên xét nghiệm trong trường hợp đang bị bệnh viêm nhiễm hoặc sốt cao
– Thông thường nên xét nghiệm tinh dịch đồ vào buổi sáng để có trạng thái tốt nhất
Thực tế, vô sinh xảy ra ở nam giới chiếm gần một nửa trường hợp các cặp vợ chồng hiếm muộn. Hầu hết các cặp vợ chồng này được bác sĩ chỉ định xét nghiệm tinh dịch đồ để đánh giá tình trạng tinh dịch. Dựa vào kết quả xét nghiệm sẽ tìm ra nguyên nhân vô sinh, từ đó nam giới sẽ được định hướng điều trị sức khỏe và tăng khả năng có con.
