Khó nuốt là một tình trạng khá phổ biến ở người già, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của họ. Tình trạng này không chỉ gây ra sự khó chịu trong quá trình ăn uống mà còn tiềm ẩn những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Vậy bệnh khó nuốt ở người già có những nguyên nhân gì và cách cải thiện ra sao?
Menu xem nhanh:
1. Bệnh khó nuốt ở người già là gì?
Bệnh khó nuốt (hay còn gọi là nuốt khó) là tình trạng mà người bệnh gặp khó khăn khi đưa thức ăn, nước uống hoặc thậm chí cả chất lỏng từ miệng xuống dạ dày. Ở người già, vấn đề này thường trở nên phổ biến hơn do sự suy giảm chức năng của các cơ và dây thần kinh liên quan đến quá trình nuốt.
Khó nuốt có thể xuất hiện ở các giai đoạn khác nhau trong quá trình nuốt, bao gồm giai đoạn chuẩn bị (nhai và tạo khối thức ăn trong miệng), giai đoạn di chuyển thức ăn xuống hầu họng và giai đoạn đẩy thức ăn qua thực quản vào dạ dày.

Khó nuốt là một tình trạng khá phổ biến ở người già, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của họ
2. Nguyên nhân gây bệnh khó nuốt ở người già
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó nuốt ở người già, bao gồm cả nguyên nhân do tuổi tác, bệnh lý và các yếu tố khác.
2.1. Suy giảm chức năng cơ bắp gây khó nuốt ở người già
Một trong những nguyên nhân chính gây khó nuốt ở người già là do sự suy giảm chức năng cơ bắp. Khi con người già đi, các cơ trong cơ thể, bao gồm cả cơ tham gia vào quá trình nuốt, trở nên yếu hơn. Điều này làm giảm khả năng kiểm soát khi nhai và nuốt thức ăn, khiến thức ăn dễ bị kẹt lại ở hầu họng hoặc thực quản.
2.2. Bệnh Parkinson, các bệnh thần kinh khác
Bệnh Parkinson là một bệnh lý thần kinh thường gặp ở người lớn tuổi, gây ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát các cơ của cơ thể. Người mắc bệnh Parkinson thường gặp khó khăn trong việc nuốt do các cơ liên quan đến quá trình này bị ảnh hưởng. Các bệnh lý thần kinh khác như tai biến mạch máu não, bệnh xơ cứng cột bên teo cơ (ALS) cũng gây ra tình trạng tương tự.
2.3. Tai biến mạch máu não gây khó nuốt ở người già
Tai biến mạch máu não là một nguyên nhân hàng đầu gây khó nuốt ở người cao tuổi. Sau khi trải qua đột quỵ, nhiều người gặp phải hiện tượng liệt một phần cơ thể, trong đó có các cơ liên quan đến quá trình nuốt. Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh khó nuốt, thậm chí dẫn đến việc hít phải thức ăn vào phổi, gây viêm phổi.
2.4. Bệnh lý trào ngược thực quản dạ dày GERD
Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý khá phổ biến ở người già, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua và khó nuốt. Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể làm tổn thương niêm mạc, gây viêm và làm hẹp thực quản, từ đó làm khó khăn trong quá trình nuốt.

Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý khá phổ biến ở người già, gây ra nhiều triệu chứng trong đó có khó nuốt
2.5. Khối u hoặc dị vật trong thực quản
Khối u ở thực quản, họng hoặc các vùng liên quan cũng có thể gây ra khó nuốt ở người già. Ngoài ra, dị vật hoặc sẹo trong thực quản sau các phẫu thuật cũng là nguyên nhân phổ biến.
2.6. Khô miệng
Khô miệng là tình trạng thiếu nước bọt, thường gặp ở người cao tuổi do tác dụng phụ của thuốc hoặc bệnh lý như tiểu đường. Nước bọt đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhai và nuốt thức ăn, do đó khi miệng khô, quá trình này sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến khó nuốt.
3. Triệu chứng của bệnh khó nuốt ở người già
Người mắc bệnh khó nuốt thường gặp phải những triệu chứng sau:
– Khó khăn khi nhai và nuốt thức ăn hoặc chất lỏng.
– Cảm giác thức ăn bị mắc lại trong cổ họng hoặc ngực.
– Ho, khò khè hoặc nôn mửa sau khi ăn uống.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân do khó ăn uống đủ lượng thức ăn cần thiết.
– Cảm giác nghẹn hoặc đau rát khi nuốt.
– Hơi thở có mùi hôi do thức ăn bị mắc lại trong thực quản.
Nếu các triệu chứng này kéo dài, người già cần được thăm khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và phương pháp điều trị phù hợp.
4. Cách cải thiện bệnh khó nuốt ở người già
Khó nuốt là một vấn đề sức khỏe cần được xử lý kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
4.1. Chẩn đoán chính xác là yếu tố quan trọng trong cải thiện khó nuốt
Chẩn đoán chính xác đóng vai trò quan trọng trong cải thiện triệu chứng khó nuốt, bởi nó giúp xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề, từ đó điều trị hiệu quả hơn. Khi hiểu rõ nguyên nhân gây khó nuốt – có thể là do tổn thương thực quản, rối loạn cơ hoặc trào ngược dạ dày, bác sĩ mới có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Các phương pháp như nội soi thực quản, đo áp lực thực quản (HRM) và đo pH thực quản 24h giúp đánh giá cụ thể tình trạng thực quản và mức độ trào ngược axit, từ đó điều trị đúng hướng, giúp cải thiện nhanh chóng triệu chứng khó nuốt. Hiện tại, Thu Cúc TCI có đầy đủ ba phương pháp chẩn đoán này, đặc biệt đi đầu trong ứng dụng đo HRM và pH thực quản 24h vào chẩn đoán và điều trị khó nuốt ở người già.
4.2. Điều trị bệnh lý nền
Đầu tiên, người bệnh cần thăm khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây khó nuốt. Nếu khó nuốt do các bệnh lý như Parkinson, tai biến mạch máu não hoặc trào ngược dạ dày thực quản, việc điều trị các bệnh nền sẽ giúp cải thiện tình trạng này.
– Điều trị bệnh Parkinson: Việc điều trị bằng thuốc và các liệu pháp hỗ trợ sẽ giúp cải thiện khả năng kiểm soát cơ bắp, từ đó giảm tình trạng khó nuốt.
– Điều trị trào ngược dạ dày thực quản: Bác sĩ có thể chỉ định thuốc ức chế tiết axit hoặc thay đổi lối sống để kiểm soát trào ngược, từ đó làm giảm khó nuốt.

Người bệnh cần thăm khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây khó nuốt
4.3. Tập luyện chức năng nuốt
Các bài tập phục hồi chức năng nuốt do chuyên gia trị liệu hướng dẫn có thể giúp người già cải thiện khả năng kiểm soát quá trình nuốt. Các bài tập này thường tập trung vào việc tăng cường sức mạnh và sự linh hoạt của các cơ nuốt, giúp quá trình nuốt diễn ra trơn tru hơn.
4.4. Thay đổi chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng khó nuốt. Người già nên ăn các loại thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp, nước ép trái cây. Tránh ăn các loại thực phẩm cứng, khó nhai hoặc dễ bị mắc lại ở cổ họng. Bên cạnh đó, việc uống đủ nước cũng rất cần thiết để giữ cho cổ họng và thực quản luôn ẩm, giúp quá trình nuốt dễ dàng hơn.
4.5. Can thiệp y tế
Trong những trường hợp khó nuốt nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc để giảm triệu chứng hoặc sử dụng các biện pháp can thiệp y tế như nong thực quản, phẫu thuật loại bỏ khối u hoặc đặt ống nuôi dưỡng để đảm bảo người bệnh nhận đủ dinh dưỡng.
4.6. Tư thế khi ăn
Tư thế khi ăn cũng ảnh hưởng đến quá trình nuốt. Người già nên ngồi thẳng lưng, đầu ngẩng lên để thức ăn dễ dàng di chuyển xuống thực quản. Tránh nằm ngay sau khi ăn để giảm nguy cơ trào ngược và hít phải thức ăn vào phổi.
Bệnh khó nuốt ở người già không chỉ gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng của khó nuốt, người bệnh cần được thăm khám và điều trị kịp thời. Việc thay đổi lối sống, thực hiện các bài tập phục hồi chức năng, cùng sự hỗ trợ của các phương pháp y tế hiện đại sẽ giúp người già cải thiện tình trạng này, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.