Bệnh cường giáp ở phụ nữ là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất quá nhiều hormone thyroxine, dẫn đến rối loạn chức năng trong cơ thể. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát mà còn tác động trực tiếp đến tâm lý và chất lượng cuộc sống. Cường giáp thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới, đặc biệt là trong độ tuổi sinh sản. Hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị phù hợp sẽ giúp cải thiện sức khỏe cũng như ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh cường giáp ở phụ nữ
1.1. Bệnh Basedow (Graves) – Nguyên nhân phổ biến gây bệnh cường giáp ở phụ nữ
Bệnh Basedow là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra cường giáp ở phụ nữ. Đây là một bệnh tự miễn khi hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp, kích thích sản xuất quá mức hormone thyroxine. Phụ nữ thường có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nam giới gấp 7-8 lần, đặc biệt trong độ tuổi từ 20 đến 40. Các yếu tố như căng thẳng, nhiễm trùng hoặc yếu tố di truyền có thể kích hoạt bệnh Basedow.
1.2. Viêm tuyến giáp
Viêm tuyến giáp có thể dẫn đến việc giải phóng quá mức hormone tuyến giáp vào máu, gây ra các triệu chứng cường giáp tạm thời. Viêm tuyến giáp có thể xảy ra sau khi sinh (viêm tuyến giáp sau sinh), hoặc do nhiễm virus, nhiễm khuẩn. Đặc biệt, phụ nữ sau sinh có nguy cơ mắc viêm tuyến giáp cao hơn do thay đổi hormone và hệ miễn dịch.
1.3. U tuyến giáp
Các khối u hoặc nốt tuyến giáp hoạt động quá mức có thể làm tăng sản xuất hormone, gây ra bệnh cường giáp ở phụ nữ. Các nốt này thường lành tính nhưng nếu không được kiểm soát, chúng có thể gây ra tình trạng cường giáp kéo dài.
1.4. Sử dụng quá mức i-ốt hoặc thuốc điều trị
Việc tiêu thụ quá nhiều i-ốt hoặc sử dụng các loại thuốc chứa i-ốt (như thuốc trị loạn nhịp tim) có thể kích thích tuyến giáp sản xuất hormone quá mức. Điều này đặc biệt dễ xảy ra ở phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, do nhu cầu i-ốt của cơ thể tăng cao.
Ăn nhiều muối có thể khiến phụ nữ dễ bị cường giáp.
2. Vì sao bệnh tuyến giáp dễ xảy ra ở phụ nữ hơn nam giới?
Bệnh cường giáp thường xảy ra ở phụ nữ hơn nam giới do một số nguyên nhân liên quan đến hormone, hệ miễn dịch và yếu tố di truyền. Cụ thể như sau:
2.1 Sự khác biệt về nội tiết tố
Phụ nữ trải qua nhiều giai đoạn thay đổi hormone trong cuộc đời như dậy thì, mang thai, sinh con và mãn kinh. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến giáp và làm tăng nguy cơ mắc bệnh cường giáp. Đặc biệt, sau khi sinh, phụ nữ dễ bị viêm tuyến giáp sau sinh, dẫn đến tình trạng cường giáp tạm thời.
2.2 Hệ miễn dịch nhạy cảm hơn
Phụ nữ có hệ miễn dịch nhạy cảm và phức tạp hơn nam giới, dễ bị các bệnh tự miễn như bệnh Basedow (Graves). Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây cường giáp ở phụ nữ khi hệ miễn dịch tấn công nhầm tuyến giáp, khiến tuyến này sản xuất quá nhiều hormone thyroxine.
2.3 Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bệnh cường giáp. Bởi nếu trong gia đình có người thân (đặc biệt là phụ nữ) mắc bệnh tuyến giáp, nguy cơ phụ nữ trong gia đình đó mắc cường giáp sẽ cao hơn.
2.4 Tâm lý và căng thẳng
Phụ nữ thường phải đối mặt với áp lực công việc, gia đình và xã hội nhiều hơn, dẫn đến căng thẳng kéo dài. Căng thẳng mãn tính có thể làm rối loạn chức năng tuyến giáp, góp phần gây ra cường giáp.
2.5 Ảnh hưởng từ việc sử dụng hormone thay thế và thuốc tránh thai
Việc sử dụng hormone thay thế hoặc thuốc tránh thai chứa estrogen có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến giáp, làm tăng nguy cơ mắc bệnh cường giáp.
Các quá trình dậy thì, mang thai, mãn kinh dễ khiến phụ nữ bị cường giáp hơn so với nam giới.
3. Triệu chứng thường gặp ở phụ nữ mắc bệnh cường giáp
3.1. Triệu chứng thể chất
Phụ nữ mắc bệnh cường giáp thường có các triệu chứng như:
– Sụt cân nhanh chóng mặc dù ăn uống bình thường hoặc tăng khẩu phần ăn.
– Tim đập nhanh, hồi hộp, cảm giác lo âu.
– Đổ nhiều mồ hôi, chịu nóng kém.
– Rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh.
– Tóc dễ rụng, móng tay giòn và dễ gãy.
3.2. Triệu chứng tâm lý
Ngoài các triệu chứng thể chất, bệnh cường giáp ở phụ nữ còn gây ra các vấn đề tâm lý như:
– Lo lắng, căng thẳng kéo dài.
– Khó tập trung vào công việc, dễ bị kích thích.
– Trầm cảm hoặc cảm xúc thay đổi bất thường.
4. Cách chẩn đoán bệnh cường giáp
4.1. Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu giúp đo lường mức độ hormone tuyến giáp (T3, T4) và hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Ở bệnh nhân cường giáp, nồng độ T3, T4 thường tăng cao trong khi TSH giảm thấp.
4.2. Siêu âm tuyến giáp
Siêu âm giúp xác định kích thước, hình dạng và cấu trúc của tuyến giáp, đồng thời phát hiện các nốt hoặc khối u bất thường.
4.3. Xạ hình tuyến giáp
Xạ hình tuyến giáp giúp đánh giá hoạt động của tuyến giáp, xác định nguyên nhân gây ra cường giáp, đặc biệt trong các trường hợp nghi ngờ u tuyến giáp.
5. Cách điều trị hiệu quả bệnh cường giáp ở phụ nữ
5.1. Sử dụng thuốc điều trị bệnh tuyến giáp ở phụ nữ
Điều trị bằng thuốc kháng giáp (như Methimazole, Propylthiouracil) giúp kiểm soát và làm giảm lượng hormone tuyến giáp. Thuốc này thường được các bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân cường giáp mức độ nhẹ đến trung bình hoặc trong giai đoạn chuẩn bị phẫu thuật.
5.2. Điều trị bằng i-ốt phóng xạ
I-ốt phóng xạ có tác dụng phá hủy các tế bào tuyến giáp hoạt động quá mức. Phương pháp này giúp giảm kích thước tuyến giáp và kiểm soát triệu chứng cường giáp. Tuy nhiên, sau khi điều trị, bệnh nhân thường phải sử dụng hormone thay thế suốt đời do suy giáp.
5.3. Phẫu thuật tuyến giáp
Phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp được áp dụng trong trường hợp u tuyến giáp lớn, không đáp ứng với thuốc hoặc nghi ngờ ung thư tuyến giáp. Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần theo dõi và bổ sung hormone tuyến giáp để duy trì cân bằng nội tiết.
5.4. Chăm sóc và thay đổi lối sống
– Chế độ ăn uống: Nên bổ sung đủ dinh dưỡng, tránh thực phẩm chứa quá nhiều i-ốt như muối biển, hải sản.
– Tập luyện thể thao: Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng quát.
– Theo dõi và kiểm tra định kỳ: Thăm khám và kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm biến chứng và điều chỉnh liệu trình điều trị phù hợp.
Chuyên gia Nội tiết tại Thu Cúc TCI chẩn đoán và điều trị bệnh cường giáp ở nữ giới.
6. Phòng ngừa bệnh cường giáp, đặc biệt ở nữ giới
Để phòng ngừa bệnh cường giáp ở phụ nữ, cần lưu ý:
– Kiểm soát căng thẳng: Thực hiện các biện pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc tham gia các hoạt động giải trí.
– Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân bằng, tập luyện thường xuyên và ngủ đủ giấc.
– Theo dõi sức khỏe tuyến giáp: Đặc biệt quan trọng với phụ nữ có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp hoặc đã từng bị rối loạn nội tiết.
Bệnh cường giáp ở phụ nữ là tình trạng phổ biến và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát. Hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp chị em phụ nữ bảo vệ sức khỏe hiệu quả hơn. Đồng thời, việc duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh cường giáp.
