Xét nghiệm chức năng gan là bước đầu giúp chẩn đoán các bệnh lý về gan. Không chỉ được dùng khi phát hiện những dấu hiệu bất thường liên quan đến các bệnh về gan, các xét nghiệm đánh giá chức năng gan còn được xem là phương pháp hiệu quả để theo dõi tình trạng gan trong quá trình điều trị bệnh.
Menu xem nhanh:
1. Một số xét nghiệm chức năng gan phổ biến
Xét nghiệm đánh giá chức năng gan là một dạng xét nghiệm sinh hóa cơ bản nhằm kiểm tra các chức năng khác nhau của gan. Khi người bệnh có dấu hiệu lâm sàng như sút cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, chán ăn, vàng da, sạm dạ… thì bác sĩ thường chỉ định bệnh nhân thực hiện xét nghiệm kiểm tra chức năng gan để sàng lọc các nguy cơ bệnh lý.
Các xét nghiệm đánh giá chức năng gan được chia thành các nhóm như sau:
– Nhóm xét nghiệm đánh giá tình trạng hoại tử gan: Nhóm các xét nghiệm này nhằm kiểm tra tình trạng tổn thương gan thông qua các chỉ số nồng độ enzyme nội bào transaminase hay aminotransferase.
– Nhóm xét nghiệm khảo sát chức năng bài tiết và khử độc: Gan là một cơ quan quan trọng có chức năng bài tiết và thải độc tố cho cơ thể. Việc đánh giá chức năng này được thực hiện thông qua cả xét nghiệm máu và xét nghiệm nước tiểu.
– Nhóm xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp: Các protein huyết tương phần lớn được tổng hợp từ gan. Trong số các xét nghiệm này, chỉ số Albumin được xem là chỉ số quan trọng nhất để đánh giá các bệnh gan mạn tính hoặc tình trạng tổn thương gan nặng.
Xét nghiệm đánh giá chức năng gan thường được thực hiện thông qua xét nghiệm máu và nước tiểu
2. Các chỉ số xét nghiệm chức năng gan quan trọng
2.1. Các chỉ số men gan trong xét nghiệm chức năng gan
Có 4 chỉ số men gan khác nhau, bao gồm: AST, ALT, AP, GGT. Trong đó, 4 chỉ số này chia thành 2 nhóm chỉ số chức năng như sau:
– Transaminase: AST (hoặc SGOT) và ALT (hoặc SGPT)
Chỉ số | Chỉ số bình thường | Chẩn đoán bệnh |
| AST | 0-40 IU/l | Khi chỉ số AST và ALT tăng cao có thể người bệnh mắc viêm gan do virus, bệnh gan do rượu, do thuốc, viêm gan tự miễn, u gan, suy gan, gan nhiễm mỡ… |
| ALT | 0-45 IU/l |
ALT chủ yếu có ở gan nên nếu định lượng ALT cao hầu như luôn phản ánh tình trạng gan có vấn đề. Trong khi đó, AST có thể được tìm thấy trong nhiều cơ quan như gan, thận, cơ và tim. Vì vậy, chỉ số AST không phải luôn luôn cho thấy có vấn đề về gan. Vì vậy, xét nghiệm chỉ số AST, ALT không hoàn toàn chính xác, cần phải làm thêm các xét nghiệm bổ sung để xác định chính xác bệnh lý về gan.
– Men gan mật: AP (phosphatase kiềm) và GGT
Chỉ số | Chỉ số bình thường | Chẩn đoán bệnh |
| AP | 35-115 IU/l | GGT và AP tăng có thể là biểu hiện của tắc mật hoặc tổn thương/viêm đường mật. Các chỉ số thường tăng gấp gần 10 lần giá trị bình thường khi gan có những biểu hiện bệnh lý. |
| GGT | 3-60 IU/l |
Lưu ý, GGT chủ yếu có trong gan, AP lại xuất hiện ở khá nhiều vị trí như gan, xương, ruột, thận và nhau thai. Do đó, chỉ có thể kết luận gan có bất ổn khi chỉ số AP kèm theo sự gia tăng GGT. Mặt khác, GGT dễ bị ảnh hưởng bởi rượu, các loại thuốc có độc tính với gan nên chỉ số GGT có thể tăng mà không kèm theo chỉ số AP tăng.
Bia rượu có thể ảnh hưởng tới các chỉ số xét nghiệm
2.2. Chỉ số Bilirubin
Bilirubin là một chất có màu vàng do gan sinh ra khi nó tham gia vào quá trình trình tạo hồng cầu. Khi lượng Bilirubin tăng lên, cơ thể có thể xuất hiện hiện tượng vàng da (mắt và da), nước tiểu sẫm màu, phân có màu đất sét nhạt.
Giá trị Bilirubin được đánh giá dựa trên 4 tiêu chí:
– Bilirubin toàn phần: 0.2–1.0 mg/dl
– Bilirubin trực tiếp: 0–0.4 mg/dl
– Bilirubin gián tiếp: 0.1 -1.0 mg/dl
– Tỷ lệ Bilirubin trực tiếp/ Bilirubin toàn phần: dưới 20 %
Chỉ số Bilirubin tăng cao được xem là dấu hiệu cảnh báo các bệnh xơ gan, viêm đường mật xơ hoá, khối u trong gan, bệnh Wilson…
2.3. Chỉ số Protein gan
Chỉ số protein gan có thể giúp xác định người bệnh có bị bệnh gan trầm trọng hay không.
Chỉ số | Chỉ số bình thường | Chẩn đoán bệnh |
| Albumin | 35 -55 g/l | Lượng Albumin trong máu thường chỉ giảm trong các bệnh gan mạn tính (xơ gan) hoặc khi gan bị tổn thương rất nặng. Ở bệnh nhân vàng da, lượng Albumin có thể bị giảm do Bilirubin tăng cao làm cản trở việc định lượng Albumin. |
| Globulin | 20 – 35 g/l | Globulin tăng có thể do tình trạng xơ gan, viêm gan tự miễn, xơ gan ứ mật nguyên phát… |
| Thời gian prothrombin (PT) | 12 giây ± 1 | PT kéo dài thường là dấu hiệu tiên lượng suy chức năng gan nặng. |
Albumin là một trong những chỉ số đánh giá chức năng gan quan trọng
2.4. Chỉ số tiểu cầu trong xét nghiệm chức năng gan
Ở những người mắc bệnh xơ gan, lá lách phải hoạt động nhiều hơn để bù lại chức năng bị suy giảm vì tổn thương gan. Điều này khiến lách sưng to và làm giảm số lượng tiểu cầu. Định lượng bình thường của tiểu cầu nằm trong khoảng 150-400 x 103/microlit. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy tiểu cầu của bệnh nhân thấp hơn mức này thì có thể là bệnh nhân đang mắc bệnh xơ gan.
Xét nghiệm lượng tiểu cầu có thể cho bác sĩ biết về những bất ổn của gan, là bước “khoanh vùng” quan trọng nhằm giúp chẩn đoán bệnh chính xác hơn. Tuy nhiên, vì vẫn có tỷ lệ sai sót nhất định nên hạng mục xét nghiệm chỉ có ý nghĩa khi kết hợp với một số phương pháp kiểm tra chuyên sâu như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ.
Trên đây là một số thông tin về các chỉ số cơ bản trong các xét nghiệm đánh giá chức năng gan. Mức định lượng an toàn của mỗi chỉ số có thể thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính, việc sử dụng thuốc hay quá trình ăn uống. Do đó, khi nhận được kết quả xét nghiệm, bạn nên trao đổi kỹ với bác sĩ để biết được chính xác về tình trạng sức khỏe của bản thân.
