Xét nghiệm đột quỵ được thực hiện sớm sẽ giúp phát hiện và phòng ngừa các yếu tố nguy cơ có thể dẫn tới đột quỵ.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về đột quỵ
Chúng ta nghĩ đột quỵ là bệnh thường gặp ở người lớn tuổi nhưng thực tế ngay cả người trẻ cũng có nguy cơ bị đột quỵ. Trong nhiều trường hợp, một người khỏe mạnh bình thường đột ngột qua đời vì đột quỵ.
Theo các bác sĩ, đột quỵ thường có 2 loại là xuất huyết não và vỡ mạch máu não. Xuất huyết não hoặc vỡ phình động mạch não hoặc vỡ dị dạng chiếm 20% trong nhóm này. Thuyên tắc huyết khối não chiếm trên 80%. Hầu hết các cơn đột quỵ ở người trẻ tuổi đều xuất phát từ loại 1, nguyên nhân là do huyết áp tăng cao. Đột quỵ thường không gây ra triệu chứng, nhưng một số ít người bị đau đầu dai dẳng, sụp mí mắt và co giật.
Đột quỵ thường có 2 loại là xuất huyết não và vỡ mạch máu não.
Có nhiều nguyên nhân gây đột quỵ, nhưng phần lớn là do cao huyết áp, một khi cao huyết áp tấn công, người bệnh sẽ bị vỡ phình động mạch não dẫn đến tử vong. Ngoài ra, bệnh tiểu đường, béo phì, bệnh tim mạch… cũng là nguyên nhân gây đột quỵ. Những thói quen xấu như hút thuốc hoặc dùng thuốc làm loãng máu, thuốc tránh thai hoặc điều trị bằng hormone cũng có thể dẫn đến đột quỵ.
2. Những người cần xét nghiệm đột quỵ
Các chuyên gia y tế cho biết bất kỳ ai cũng có nguy cơ bị đột quỵ, tuy nhiên những bệnh nhân có những đặc điểm sau nên chủ động sàng lọc đột quỵ:
– Bệnh nhân đã từng xảy ra đột quỵ trước đó
– Người thừa cân, béo phì
– Huyết áp cao
– Rối loạn mỡ máu
– Tăng cholesterol máu
– Các bệnh về tim mạch: hẹp động mạch cảnh, phình động mạch não, tăng homocysteine máu, rối loạn đông máu, rung nhĩ, bệnh van tim, suy tim, nhồi máu cơ tim…
– Thiếu máu hồng cầu hình liềm
– Tiểu đường
– Lối sống không lành mạnh: hút thuốc, uống thuốc phiện hoặc cocain, ít hoặc không vận động, chế độ ăn uống không khoa học, uống nhiều bia rượu…
– Chấn thương đầu và cổ trước đây
– Phụ nữ đang dùng thuốc tránh thai
Điều đặc biệt quan trọng cần lưu ý là những bệnh nhân bị đột quỵ có nguy cơ bị đột quỵ tiếp theo cao hơn nhiều so với người bình thường. Vì vậy, mục tiêu của việc sàng lọc đột quỵ đối với nhóm bệnh nhân này là xác định nguyên nhân khiến mạch máu bị vỡ hoặc tắc nghẽn để có thể điều trị và theo dõi nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra một cơn đột quỵ khác.
3. Phương pháp kiểm tra hình ảnh và đột quỵ
Khi bắt đầu quá trình sàng lọc đột quỵ, các bác sĩ lâm sàng sẽ kiểm tra và hỏi về các yếu tố nguy cơ. Chẳng hạn như các thông tin về tiền sử gia đình, từng bị đột quỵ chưa, thói quen ăn uống như thế nào, các hoạt động hàng ngày…
Sau đó, bác sĩ sẽ nghe nhịp tim bằng ống nghe, đo huyết áp, đo chỉ số khối cơ thể (BMI=kg/m2) và tiến hành đánh giá sức khỏe sơ bộ để xem sức khỏe của bạn có bất thường hay không. Tiếp theo, bạn sẽ được xét nghiệm máu và xét nghiệm hình ảnh để sàng lọc đột quỵ.
3.1. Xét nghiệm đột quỵ qua công thức máu và sinh hóa máu
Xét nghiệm đột quỵ có thể đánh giá các bất thường về tế bào máu, bất thường về hồng cầu, thiếu máu hoặc nhiễm trùng máu, lượng đường trong máu hoặc rối loạn đông máu, v.v. Ngoài ra, thông qua xét nghiệm công thức máu và sinh hóa máu còn có thể chẩn đoán men gan cao, tổn thương gan, mức lọc cầu thận, suy thận… Xét nghiệm máu còn có thể giúp ích bằng cách đánh giá nồng độ cholesterol (HDL và HDL) trong cơ thể để phát hiện sự mất cân bằng điện giải.
Xét nghiệm sàng lọc đột quỵ có thể đánh giá các bất thường về tế bào máu.
3.2. Chụp X-quang xét nghiệm đột quỵ
Chụp X-quang ngực kỹ thuật số một lát giúp bác sĩ đánh giá các bất thường ở ngực và vùng tim mạch thông qua hình ảnh tim, phổi và đường hô hấp.
3.3. Khám siêu âm tổng quát bụng (màu)
Siêu âm phát hiện hình ảnh bất thường của một số cơ quan trong ổ bụng như gan, mật, tụy, lá lách, thận, tử cung, buồng trứng, tuyến tiền liệt…
3.4. Siêu âm Doppler tim
Siêu âm tim Doppler là phương pháp phát hiện sớm các bất thường về tâm thất, bệnh van tim bẩm sinh hoặc bệnh động mạch vành. Siêu âm tim Doppler còn có thể phát hiện cục máu đông trong tim và có biện pháp can thiệp kịp thời ngăn ngừa cục máu đông chảy lên não gây tắc mạch máu não và gây đột quỵ.
3.5. Siêu âm Doppler động mạch cảnh
Siêu âm động mạch cảnh là một phương pháp sàng lọc đột quỵ không xâm lấn nhằm đánh giá các đoạn ngoài sọ của động mạch cảnh và động mạch đốt sống. Kết quả siêu âm Doppler động mạch cảnh có thể cho thấy mức độ thu hẹp động mạch và sự hiện diện của mảng xơ vữa động mạch bám vào thành mạch.
3.6. Chụp MRI
Trong gói sàng lọc đột quỵ sẽ lưu ý chụp cộng hưởng từ (MRI) não và mạch máu não sẽ được thực hiện để các bác sĩ X quang và bác sĩ lâm sàng có thể đánh giá chi tiết về não và mạch máu. Từ đó có thể phát hiện được những bất thường ở não và hộp sọ.
Chụp cộng hưởng từ là phương pháp tầm soát nguy cơ đột quỵ hiệu quả.
Ngày nay với sự tiến bộ của y học vai trò của cộng hưởng từ MRI ngày càng được đề cao, nhất là đối với các trường hợp đột quỵ não không rõ nguyên nhân, đột quỵ tuần hoàn sau hoặc khi chẩn đoán phân biệt. Chụp cộng hưởng từ với chùm xung khuếch tán có độ đặc hiệu cao giúp chẩn đoán sớm tổn thương nhồi máu não sớm, chính xác hơn so với chụp cắt lớp vi tính.
