Tình trạng trào ngược khó thở không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn có thể làm suy giảm nghiêm trọng chức năng hô hấp. Đây là một triệu chứng khá phổ biến nhưng lại ít được chú ý đến, khiến nhiều người chủ quan và không đi khám sớm. Thực tế, khó thở do trào ngược dạ dày có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe nếu không được kiểm soát tốt. Vậy làm thế nào để nhận biết và xử lý kịp thời triệu chứng này? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược khó thở là gì?
Trào ngược khó thở là một triệu chứng thường gặp ở những người bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Đây là tình trạng acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản và thậm chí có thể lan vào đường thở. Sự kích ứng của acid không chỉ gây khó chịu ở cổ họng mà còn gây khó thở cho người bệnh, đặc biệt là khi nằm ngủ hoặc sau bữa ăn lớn. Những triệu chứng điển hình khác bao gồm ợ nóng, ợ hơi, cảm giác nóng rát ở ngực và đau tức ngực.
Khó thở do trào ngược dạ dày thường xảy ra khi acid trào ngược vào phổi, gây kích ứng niêm mạc đường hô hấp và làm cho việc hô hấp trở nên khó khăn. Điều này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời.
2. Nguyên nhân gây trào ngược thở khó
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng trào ngược thở khó, bao gồm:
– Tăng áp lực lên dạ dày: Khi ăn quá no, thực phẩm khó tiêu hoặc ăn uống không lành mạnh, áp lực lên dạ dày sẽ tăng cao, dẫn đến tình trạng trào ngược acid. Điều này đặc biệt dễ xảy ra khi người bệnh nằm ngay sau bữa ăn hoặc ăn trước khi đi ngủ.
– Suy yếu cơ vòng thực quản dưới (LES): Cơ vòng thực quản dưới đóng vai trò ngăn acid dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ vòng này suy yếu hoặc không hoạt động đúng cách, acid dễ dàng trào ngược lên, gây khó thở và nhiều triệu chứng khác.
– Yếu tố lối sống: Stress, hút thuốc lá, uống rượu, cà phê, và chế độ ăn uống không hợp lý là những yếu tố làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.
– Bệnh lý liên quan: Những người thừa cân, béo phì hoặc mắc các bệnh về hô hấp như viêm phế quản mãn tính cũng có nguy cơ cao bị trào ngược khó thở.
3. Triệu chứng của trào ngược gây thở khó
Trào ngược dạ dày có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, trong đó khó thở là một trong những triệu chứng nghiêm trọng và đáng chú ý nhất. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
– Khó thở: Người bệnh thường cảm thấy khó thở, thở ngắn hoặc cảm giác như thiếu oxy, đặc biệt sau khi ăn no hoặc khi nằm.
– Cảm giác nóng rát ở ngực: Acid trào ngược gây cảm giác nóng rát ở vùng ngực hoặc cổ họng, thường xảy ra khi nằm hoặc cúi xuống.
– Ho kéo dài: Acid dạ dày kích ứng niêm mạc thực quản và đường thở, gây ra ho mãn tính.
– Cảm giác nghẹn và khó nuốt: Người bệnh có thể cảm thấy vướng ở cổ họng hoặc cảm giác khó nuốt do thực quản bị tổn thương bởi acid.
4. Chẩn đoán trào ngược gây khó thở
Để chẩn đoán chính xác tình trạng trào ngược gây thở khó, bác sĩ sẽ thực hiện một số phương pháp sau:
4.1. Khám lâm sàng chẩn đoán trào ngược khó thở
Bác sĩ sẽ thu thập thông tin từ bệnh nhân, bao gồm triệu chứng, thời gian xuất hiện và các yếu tố kích thích triệu chứng.
4.2. Nội soi thực quản – dạ dày
Đây là phương pháp chính xác để kiểm tra tình trạng viêm loét hoặc tổn thương niêm mạc thực quản do acid gây ra.
4.3. Đo pH thực quản 24 giờ
Phương pháp này được xem là tiêu chuẩn vàng để đo lượng acid trào ngược trong suốt 24 giờ. Một ống thông nhỏ có cảm biến được đưa vào thực quản để đo lường độ pH, giúp xác định tần suất và mức độ acid trào ngược lên thực quản, đồng thời ghi nhận mối liên quan giữa thời điểm xảy ra trào ngược và các triệu chứng như khó thở, ho, ợ nóng. Kết quả này đặc biệt quan trọng để xác định chính xác mối liên hệ giữa trào ngược dạ dày và các triệu chứng hô hấp, từ đó giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.
4.4. Đo áp lực nhu động thực quản (HRM) chẩn đoán trào ngược khó thở
Phương pháp này giúp đánh giá chức năng của cơ vòng thực quản và các cơ liên quan đến nhu động thực quản. Bằng cách đo lường áp lực trong quá trình nuốt, HRM giúp phát hiện các rối loạn vận động của thực quản, từ đó xác định nguyên nhân gây khó thở có liên quan đến trào ngược hay không. Phương pháp này rất hữu ích để chẩn đoán chính xác tình trạng trào ngược phức tạp, đặc biệt khi có triệu chứng khó thở kéo dài.
4.5. Kiểm tra chức năng phổi
Để đánh giá mức độ ảnh hưởng của trào ngược đến hô hấp và phổi.
5. Các phương pháp điều trị trào ngược khó thở
Có nhiều phương pháp điều trị trào ngược khó thở, từ thay đổi lối sống đến sử dụng thuốc và phẫu thuật:
– Sử dụng thuốc ức chế acid: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) và kháng histamine H2 giúp giảm lượng acid dạ dày và ngăn chặn trào ngược.
– Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tránh các thực phẩm có tính acid cao, đồ ăn cay, dầu mỡ, chocolate, và đồ uống có cồn. Nên chia nhỏ bữa ăn và ăn chậm.
– Thay đổi lối sống: Hạn chế nằm ngay sau bữa ăn, nâng cao đầu giường khi ngủ, kiểm soát cân nặng, và tập thể dục thường xuyên.
– Phẫu thuật: Trường hợp nặng không đáp ứng với điều trị nội khoa, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật thắt cơ vòng thực quản dưới (Nissen fundoplication) để ngăn trào ngược.
6. Biến chứng của trào ngược khó thở nếu không điều trị
Nếu không được điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:
– Viêm thực quản mãn tính: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể gây tổn thương niêm mạc thực quản.
– Hẹp thực quản: Sẹo hình thành từ viêm thực quản có thể gây hẹp thực quản, khiến người bệnh khó nuốt.
– Nguy cơ ung thư thực quản: Tình trạng trào ngược kéo dài không được kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư thực quản.
– Viêm phổi do hít phải: Acid trào ngược vào phổi có thể gây viêm và nhiễm trùng phổi, dẫn đến các vấn đề hô hấp nghiêm trọng.
7. Cách phòng ngừa trào ngược gây khó thở
Để phòng ngừa trào ngược thở khó, cần áp dụng các biện pháp sau:
– Chế độ ăn lành mạnh: Hạn chế thực phẩm cay, chua, đồ uống có cồn và caffeine.
– Giảm cân: Đối với những người thừa cân, béo phì, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên dạ dày và ngăn chặn trào ngược.
– Tránh nằm ngay sau khi ăn: Nên đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi nằm.
– Điều chỉnh tư thế ngủ: Nâng cao đầu khi ngủ để giảm khả năng acid trào ngược.
8. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Người bệnh nên tìm đến bác sĩ khi gặp các triệu chứng khó thở nghiêm trọng kèm theo đau ngực, đau bụng hoặc khó nuốt kéo dài. Ngoài ra, nếu các biện pháp tự chăm sóc không mang lại hiệu quả hoặc triệu chứng trào ngược tái phát thường xuyên, cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Trào ngược khó thở là tình trạng đáng lo ngại, đòi hỏi sự quan tâm đúng mức và can thiệp kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm. Việc duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ và điều chỉnh chế độ ăn uống có thể giúp giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tái phát. Nếu bạn đang gặp phải tình trạng này, đừng ngần ngại tìm đến các cơ sở y tế uy tín để đợc thăm khám và điều trị sớm.