Dexamethasone được sử dụng nhiều trong các đơn thuốc liên quan đến viêm, nhiễm trùng, dị ứng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc Dexamethasone cần được hết sức lưu ý và cẩn trọng bởi, bên cạnh các tác dụng tốt, thuốc cùng có tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta.
Menu xem nhanh:
1. Cơ chế hình thành tác động của dexamethasone
Dexamethasone là một glucocorticoid tổng hợp có tác dụng chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch mạnh hơn prednisone khoảng 20 lần.
Cơ chế tác động chính của dexamethasone bao gồm:
– Ức chế giải phóng các chất trung gian viêm: Dexamethasone làm giảm giải phóng các chất trung gian viêm như prostaglandin, leukotriene, histamine và kinin từ các tế bào bạch cầu và các tế bào khác.
– Giảm tính thấm của mao mạch: Dexamethasone làm giảm tính thấm của mao mạch, giúp giảm sưng và phù nề.
– Ổn định màng tế bào: Dexamethasone giúp ổn định màng tế bào, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các chất trung gian viêm gây ra.
– Ức chế hệ miễn dịch: Dexamethasone ức chế hệ miễn dịch bằng cách giảm sản xuất các tế bào lympho và các kháng thể.
Cấu tạo phân tử của dexamethasone
2. Chỉ định và chống chỉ định của dexamethasone
2.1. Chỉ định
Dexamethasone được chỉ định trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau, bao gồm:
– Bệnh lý viêm khớp: Viêm khớp dạng thấp, viêm khớp mạn tính, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp phản ứng, viêm khớp vẩy nến.
– Bệnh lý dị ứng: Mày đay cấp tính nghiêm trọng, phù nề Quincke, viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc quanh năm, hen suyễn, phản ứng thuốc nghiêm trọng.
– Bệnh lý da liễu: Viêm da dị ứng, viêm da tiếp xúc, viêm da thần kinh, pemphigus, vẩy nến.
– Bệnh lý tự miễn: Viêm loét dạ dày tá tràng do thuốc, lupus ban đỏ hệ thống, viêm cầu thận cấp tính do lupus, viêm đa khớp dạng thiếu máu.
– Bệnh lý ung thư: Ung thư máu (như bệnh bạch cầu cấp tính lympho bào, u lympho ác tính), ung thư phổi, ung thư vú, ung thư não.
– Các bệnh lý khác: Sốc phản vệ, phù não do chấn thương hoặc u não, hen suyễn nặng, viêm màng não do vi khuẩn.
2.2. Chống chỉ định
Dexamethasone được các bác sĩ khuyến cáo chống chỉ định đối với người bệnh trong các trường hợp:
– Quá mẫn với dexamethasone hoặc mẫn cảm với thành phần trong thuốcdexamethasone.
– Nhiễm nấm toàn thân.
– Bệnh tâm thần nặng.
– Loét dạ dày tá tràng.
– Tiểu đường không kiểm soát.
– Tình trạng mất kiểm soát và huyết áp tăng không kiểm soát được.
– Mang thai (xem xét phụ thuốc vào chỉ định của bác sĩ).
3. Liều lượng và cách dùng
Dexamethasone có nhiều dạng bào chế khác nhau, bao gồm:
– Viên nén
– Viên nang
– Dung dịch tiêm
– Dung dịch bôi ngoài da
– Thuốc nhỏ mắt
– Thuốc nhỏ tai
Với mỗi dạng bào chế, liều lượng và cách dùng Dexamethasone phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm bệnh lý, độ tuổi, cân nặng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
3.1. Liều lượng dexamethasone
Liều lượng Dexamethasone cần thiết sẽ khác nhau tùy thuộc vào bệnh lý và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số ví dụ về liều lượng Dexamethasone thường dùng:
– Bệnh lý viêm khớp: Liều khởi đầu thường là 4-6 mg mỗi ngày, chia thành 1-2 lần uống. Sau đó, liều lượng có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào đáp ứng của bệnh nhân.
– Bệnh lý dị ứng: Liều khởi đầu thường là 4-8 mg mỗi ngày, chia thành 1-4 lần uống. Sau đó, liều lượng có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào đáp ứng của bệnh nhân.
– Bệnh lý da liễu: Liều khởi đầu thường là 4-6 mg mỗi ngày, chia thành 1-2 lần uống. Sau đó, liều lượng có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào đáp ứng của bệnh nhân.
– Bệnh lý tự miễn: Liều khởi đầu thường là 8-16 mg mỗi ngày, chia thành 1-4 lần uống. Sau đó, liều lượng có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào đáp ứng của bệnh nhân.
– Bệnh lý ung thư: Liều lượng dexamethasone sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại ung thư và giai đoạn của ung thư.
3.2. Cách dùng
– Dexamethasone nên được uống sau bữa ăn hoặc cùng với thức ăn để giảm nguy cơ kích ứng dạ dày.
– Nên uống Dexamethasone đúng giờ mỗi ngày theo chỉ định của bác sĩ.
– Không nên tự ý tăng, giảm liều hoặc ngưng sử dụng Dexamethasone mà không có chỉ định của bác sĩ.
Một trong những ứng dụng của Dexamethasone là điều trị viêm khớp
4. Tác dụng phụ không mong muốn và một số lưu ý khi sử dụng thuốc Dexamethasone
4.1. Tác dụng phụ không mong muốn
Dexamethasone là một loại thuốc mạnh và có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như:
– Tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa: Buồn nôn, nôn, tiêu chảy, táo bón, đau bụng, loét dạ dày tá tràng.
– Tác dụng phụ trên hệ thần kinh: Mất ngủ, lo âu, bồn chồn, thay đổi tâm trạng, trầm cảm.
– Tác dụng phụ trên hệ cơ xương: Suy nhược cơ bắp, loãng xương, gãy xương.
– Tác dụng phụ trên hệ nội tiết: Tăng đường huyết, tăng huyết áp, giữ nước, phù nề.
– Tác dụng phụ khác: Mụn trứng cá, rậm lông, giảm khả năng chống nhiễm trùng, chậm lành vết thương.
Ngoài ra, Dexamethasone còn có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng hơn, bao gồm:
– Suy thượng thận: Đây là một tình trạng nguy hiểm có thể xảy ra khi ngừng sử dụng thuốc này đột ngột hoặc giảm liều quá nhanh. Các triệu chứng của suy thượng thận bao gồm: mệt mỏi, yếu ớt, hạ huyết áp, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, sụt cân.
– Phản ứng dị ứng: Dexamethasone có thể gây ra phản ứng dị ứng, bao gồm: ngứa, phát ban, nổi mề đay, khó thở, sưng mặt hoặc cổ họng.
4.2. Lưu ý khi sử dụng
– Dexamethasone chỉ nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ.
– Cần thông báo về các thuốc đang dùng với bác sĩ khi khám bệnh, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thảo dược, trước khi sử dụng Dexamethasone.
– Dexamethasone có thể gây hại cho thai nhi. Do đó, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng Dexamethasone.
– Dexamethasone có thể làm giảm hiệu quả của một số loại thuốc khác, bao gồm thuốc hạ đường huyết, thuốc chống đông máu và thuốc lợi tiểu.
– Dexamethasone có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý, bao gồm đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp và loãng xương.
– Nên theo dõi sức khỏe thường xuyên khi sử dụng thuốc trong thời gian dài.
– Không nên tự ý tăng, giảm liều hoặc ngưng sử dụng Dexamethasone mà không có chỉ định của bác sĩ.
Thực hiện sử dụng dexamethasone theo đúng chỉ định của bác sĩ
4.3. Một số lưu ý khác
– Dexamethasone có thể làm tăng cảm giác thèm ăn và dẫn đến tăng cân. Do đó, người bệnh cần chú ý đến chế độ ăn uống khi sử dụng thuốc này.
– Dexamethasone có thể làm giảm khả năng chống nhiễm trùng. Vì thế, cần cẩn thận khi tiếp xúc với người bệnh hoặc khi đi du lịch đến những nơi có nguy cơ cao mắc bệnh truyền nhiễm.
– Sử dụng thuốc này có thể gây sai lệch đến kết quả của một số xét nghiệm y tế. Vậy nên, cần thông báo cho bác sĩ về việc sử dụng loại thuốc này trước khi thực hiện bất kỳ xét nghiệm nào.
Dexamethasone là một loại thuốc mạnh và có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, cần sử dụng Dexamethasone dưới sự giám sát của bác sĩ sau thăm khám cẩn thận và chú ý tuân thủ các lưu ý khi sử dụng.
