Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 215.000 trẻ em tử vong vì biến chứng của tiêu chảy do Rotavirus. Việc tiêm ngừa Rotavirus đã được chứng minh là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp bảo vệ trẻ khỏi những biến chứng nguy hiểm của bệnh này. Thực tế, vắc-xin Rotavirus được sử dụng bằng cách uống. Bài viết sau đây sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về vấn đề tiêm ngừa Rotavirus tiêu chảy, đọc ngay bạn nhé.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về bệnh truyền nhiễm tiêu chảy do Rotavirus
Rotavirus là tác nhân gây tiêu chảy cấp phổ biến nhất ở trẻ em. Virus này tấn công niêm mạc ruột non, gây viêm và phá hủy các tế bào ruột, dẫn đến tiêu chảy nghiêm trọng kèm theo nôn và sốt cao. Đặc biệt nguy hiểm ở trẻ dưới 2 tuổi, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây mất nước nặng và các biến chứng đe dọa tính mạng.
Virus này có khả năng lây lan nhanh chóng trong môi trường, đặc biệt là ở những nơi có điều kiện vệ sinh kém. Việc điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và phòng ngừa biến chứng, do đó tiêm ngừa được xem là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ.
Rotavirus là tác nhân gây tiêu chảy cấp phổ biến nhất ở trẻ em.
2. Vắc-xin Rotavirus và cơ chế bảo vệ
Vắc-xin Rotavirus được nghiên cứu và phát triển nhằm tạo ra khả năng miễn dịch chủ động cho cơ thể trẻ. Trong cơ thể, vắc-xin kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể đặc hiệu chống lại Rotavirus, giúp trẻ có khả năng đề kháng tốt hơn khi tiếp xúc với virus trong môi trường.
Các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh hiệu quả bảo vệ của vắc-xin có thể đạt tới 85-98% đối với các ca tiêu chảy nặng do Rotavirus. Không chỉ giảm tỷ lệ mắc bệnh, vắc-xin còn giúp giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu trẻ không may nhiễm virus.
Hiện nay, trên thị trường có một số loại vắc-xin Rotavirus đã được cấp phép và sử dụng rộng rãi. Mỗi loại vắc-xin lại có đặc điểm riêng về thành phần, liều lượng và lịch dùng, nhưng đều đảm bảo hiệu quả phòng bệnh cao. Cần nói thêm, vắc-xin Rotavirus được sử dụng bằng cách uống thay vì tiêm như nhiều vắc-xin khác.
2.1. Tiêm ngừa Rotavirus tiêu chảy – Vắc-xin Rotarix
Rotarix là vắc-xin đơn chủng, chứa Rotavirus sống giảm độc lực tuýp G1P[8]. Đây là một trong những vắc-xin được sử dụng phổ biến nhất trên toàn cầu. Lịch uống của Rotarix bao gồm 2 liều, với liều đầu tiên được uống khi trẻ đủ 6 tuần tuổi và liều thứ hai cách liều đầu ít nhất 4 tuần.
Ưu điểm của Rotarix là lịch uống ngắn (chỉ 2 liều), dễ tuân thủ và có hiệu quả bảo vệ chéo với nhiều typ Rotavirus khác. Vắc-xin này đã được chứng minh có hiệu quả phòng ngừa lên đến 85% đối với các ca tiêu chảy nặng do Rotavirus và giảm đến 96% nguy cơ nhập viện do Rotavirus.
Rotarix là vắc-xin đơn chủng, chứa Rotavirus sống giảm độc lực tuýp G1P[8].
2.2. Tiêm ngừa Rotavirus tiêu chảy – Vắc-xin RotaTeq
RotaTeq là vắc-xin đa chủng, chứa 5 tuýp Rotavirus tái tổ hợp (G1, G2, G3, G4 và P1). Vắc-xin này được uống với lịch 3 liều, bắt đầu từ 7,5-12 tuần tuổi và các liều cách nhau 4 tuần. Liều cuối cùng nên được hoàn thành trước 32 tuần tuổi.
Ưu điểm của RotaTeq là phổ bảo vệ rộng. Nghiên cứu cho thấy RotaTeq có hiệu quả trên 95% trong việc phòng ngừa các ca tiêu chảy nặng và nhập viện do Rotavirus.
2.3. Uống ngừa Rotavirus tiêu chảy – Vắc-xin Rotavin-M1
Rotavin-M1 là vắc-xin được phát triển và sản xuất tại Việt Nam, chứa chủng Rotavirus G1P[8] giảm độc lực. Vắc-xin này được uống với lịch 2 liều, tương tự như Rotarix.
Ưu điểm của Rotavin-M1 là giá thành phù hợp với điều kiện kinh tế của nhiều gia đình Việt Nam, đồng thời vẫn đảm bảo chất lượng và hiệu quả phòng bệnh. Các nghiên cứu cho thấy vắc-xin có khả năng bảo vệ trên 80% đối với các ca tiêu chảy nặng do Rotavirus.
Việc lựa chọn vắc-xin phụ thuộc nhiều yếu tố như sự sẵn có của vắc-xin tại địa phương, khả năng chi trả của gia đình, lịch tiêm phù hợp với lịch sinh hoạt của trẻ, khuyến nghị của bác sĩ dựa trên tình trạng sức khỏe của trẻ. Phụ huynh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa để được tư vấn về vắc-xin phù hợp nhất cho trẻ.
3. Những phản ứng phụ có thể gặp và cách xử trí
Như mọi loại vắc-xin khác, vắc-xin Rotavirus cũng có thể gây ra một số phản ứng phụ nhẹ. Phần lớn các phản ứng này tự khỏi sau vài ngày và không để lại hậu quả. Các phản ứng thường gặp bao gồm sốt nhẹ, tiêu chảy nhẹ, biếng ăn, quấy khóc…
Trong một số trường hợp hiếm gặp, có thể xuất hiện các phản ứng nghiêm trọng hơn như lồng ruột. Tuy nhiên, nguy cơ này rất thấp và lợi ích của việc tiêm ngừa vẫn vượt trội so với rủi ro có thể xảy ra.
Các phản ứng thường gặp bao gồm sốt nhẹ, tiêu chảy nhẹ, biếng ăn, quấy khóc…
4. Hiệu quả kinh tế của việc uống ngừa Rotavirus
Khi được uống đầy đủ, vắc-xin Rotavirus tạo ra khả năng bảo vệ kéo dài trong những năm đầu đời của trẻ – thời kỳ dễ bị tổn thương nhất trước virus này. Việc uống ngừa không chỉ bảo vệ cá nhân trẻ mà còn góp phần tạo nên miễn dịch cộng đồng, giúp giảm sự lưu hành của virus trong môi trường.
Mặc dù chi phí uống ngừa có thể khá cao so với thu nhập của nhiều gia đình, nhưng xét về lâu dài, đây là một khoản đầu tư hiệu quả cho sức khỏe của trẻ. Chi phí điều trị một ca tiêu chảy nặng do Rotavirus, thường cao hơn nhiều so với chi phí tiêm ngừa.
Ngoài ra, việc uống ngừa còn giúp giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội thông qua việc giảm số ngày nghỉ làm của phụ huynh để chăm sóc trẻ bệnh, giảm chi phí điều trị và giảm áp lực cho hệ thống y tế.
Tiêm ngừa Rotavirus tiêu chảy là một trong những thành tựu quan trọng trong lĩnh vực y tế dự phòng, đóng vai trò then chốt trong bảo vệ sức khỏe trẻ em trước tiêu chảy cấp – bệnh truyền nhiễm có thể gây mất nước nặng và các biến chứng đe dọa tính mạng. Với hiệu quả bảo vệ cao và độ an toàn đã được kiểm chứng, việc uống ngừa Rotavirus tiêu chảy nên được xem là ưu tiên trong chương trình chăm sóc sức khỏe cho trẻ em. Phụ huynh cần tích cực tìm hiểu thông tin và tuân thủ lịch tiêm chủng để đảm bảo trẻ được bảo vệ tốt nhất trước nguy cơ mắc tiêu chảy do Rotavirus.
