Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) tại Việt Nam được triển khai từ năm 1981, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Với mục tiêu bảo vệ người dân khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, chương trình đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong. Để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong tiêm chủng, việc tuân thủ đúng các thủ tục tiêm vaccine là vô cùng quan trọng.
Menu xem nhanh:
1. Đối tượng và phạm vi của chương trình tiêm chủng mở rộng
Chương trình TCMR tại Việt Nam hiện đang cung cấp miễn phí 11 loại vaccine phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Đối tượng chính của chương trình là trẻ em dưới 1 tuổi, phụ nữ có thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Việc tiêm chủng được thực hiện tại các cơ sở y tế từ tuyến xã đến tuyến trung ương, đảm bảo độ bao phủ rộng khắp trên toàn quốc.
Đối tượng chính của chương trình là trẻ em dưới 1 tuổi, phụ nữ có thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
1.1. Đối tượng của chương trình TCMR
Đối tượng được tiêm chủng trong chương trình bao gồm nhiều nhóm khác nhau:
– Trẻ em dưới 1 tuổi: Đây là nhóm đối tượng được ưu tiên hàng đầu trong chương trình. Trẻ được tiêm các vaccine cơ bản theo lịch tiêm định kỳ. Việc tiêm chủng được thực hiện ngay từ khi trẻ mới sinh và tiếp tục thực hiện trong suốt năm đầu đời.
– Trẻ em dưới 5 tuổi: Tiếp tục được tiêm các mũi nhắc theo lịch, được bổ sung các vaccine chưa tiêm đủ trong năm đầu, được tiêm phòng một số bệnh đặc thù theo vùng miền.
– Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (15-35 tuổi): Được tiêm vaccine uốn ván để bảo vệ cả mẹ và trẻ, được tiêm rubella để phòng ngừa dị tật bẩm sinh, được tư vấn và theo dõi đặc biệt trong quá trình mang thai.
– Phụ nữ mang thai: Được tiêm vaccine uốn ván theo lịch định kỳ, được theo dõi và chăm sóc y tế đặc biệt, được tư vấn về lịch tiêm chủng cho con sau sinh.
– Các đối tượng khác: Bao gồm người dân tại vùng có nguy cơ cao mắc bệnh truyền nhiễm, người tham gia các chiến dịch tiêm chủng đặc biệt, các đối tượng được bổ sung theo từng thời kỳ và điều kiện cụ thể.
1.2. Phạm vi của chương trình TCMR
Về phạm vi triển khai, chương trình được thực hiện theo hệ thống y tế 4 cấp:
– Tuyến Trung ương có nhiệm vụ xây dựng chính sách và chiến lược tổng thể, điều phối việc cung ứng vaccine trên toàn quốc, giám sát và đánh giá hiệu quả chương trình.
– Tuyến Tỉnh/Thành phố có nhiệm vụ triển khai kế hoạch tiêm chủng cấp tỉnh, quản lý và phân phối vaccine cho các đơn vị tuyến dưới, tổ chức đào tạo và giám sát chuyên môn.
– Tuyến Quận/Huyện có nhiệm vụ thực hiện tiêm chủng tại các trung tâm y tế, quản lý và theo dõi tình hình tiêm chủng địa phương, hỗ trợ kỹ thuật cho tuyến xã.
– Tuyến Xã/Phường có nhiệm vụ trực tiếp thực hiện tiêm chủng cho người dân, quản lý đối tượng và lập kế hoạch tiêm chủng, theo dõi và xử trí các phản ứng sau tiêm.
2. Thủ tục tiêm vaccine trong chương trình TCMR
2.1. Thủ tục tiêm vaccine – Đăng ký và chuẩn bị trước tiêm chủng
Để tham gia tiêm chủng, người dân cần đăng ký tại trạm y tế địa phương hoặc các cơ sở y tế được cấp phép. Việc đăng ký có thể thực hiện trực tiếp hoặc thông qua cán bộ y tế địa phương. Trước khi tiêm, người được tiêm cần mang theo sổ tiêm chủng (nếu có) và giấy tờ tùy thân. Đặc biệt với trẻ em, phụ huynh cần chuẩn bị đầy đủ thông tin về tình trạng sức khỏe và lịch sử tiêm chủng của trẻ.
2.2. Khám sàng lọc trước tiêm
Công tác khám sàng lọc được thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn, nhằm đánh giá tình trạng sức khỏe của người được tiêm. Quá trình này bao gồm việc đo nhiệt độ, huyết áp, kiểm tra các dấu hiệu sinh tồn và khai thác kỹ tiền sử bệnh tật, dị ứng. Bác sĩ sẽ tư vấn về các lợi ích và nguy cơ có thể gặp phải, đồng thời quyết định có tiêm chủng hay không dựa trên kết quả khám sàng lọc.
Công tác khám sàng lọc được thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn, nhằm đánh giá sức khỏe của người được tiêm.
2.3. Thủ tục tiêm vaccine – Thực hiện tiêm chủng
Việc tiêm chủng được thực hiện theo quy trình 3 kiểm tra, 5 đối chiếu để đảm bảo an toàn tuyệt đối. Nhân viên y tế sẽ kiểm tra kỹ lưỡng vaccine trước khi tiêm, bao gồm tên vaccine, hạn sử dụng, và điều kiện bảo quản. Quá trình tiêm được thực hiện trong phòng tiêm đạt chuẩn, với đầy đủ trang thiết bị cấp cứu. Sau khi tiêm, người được tiêm phải ở lại 30 phút để theo dõi các phản ứng có thể xảy ra.
2.4. Theo dõi và xử trí sau tiêm chủng
Công tác theo dõi sau tiêm được thực hiện cả tại cơ sở y tế lẫn tại nhà. Trong 30 phút đầu sau tiêm, nhân viên y tế sẽ theo dõi sát các dấu hiệu bất thường. Người được tiêm và gia đình được hướng dẫn cách theo dõi và xử trí các phản ứng thông thường có thể gặp như sốt nhẹ, đau tại chỗ tiêm. Trong trường hợp có phản ứng bất thường, cần liên hệ ngay với cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
2.5. Thủ tục tiêm vaccine – Ghi chép và lưu trữ hồ sơ
Mọi thông tin về tiêm chủng đều được ghi chép đầy đủ vào sổ tiêm chủng cá nhân và hệ thống quản lý thông tin tiêm chủng quốc gia. Việc này giúp theo dõi lịch tiêm, đảm bảo đúng liều lượng và thời gian giữa các mũi tiêm. Hồ sơ tiêm chủng được lưu trữ lâu dài, giúp tra cứu thông tin khi cần thiết và phục vụ công tác thống kê, đánh giá hiệu quả chương trình.
Mọi thông tin về tiêm chủng nên được ghi chép đầy đủ vào sổ tiêm chủng cá nhân.
Phía trên là thủ tục tiêm vaccine trong chương trình TCMR tại Việt Nam. Chương trình TCMR tại Việt Nam đã và đang phát huy hiệu quả trong việc phòng ngừa dịch bệnh, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng. Việc tuân thủ đúng các thủ tục tiêm chủng không chỉ đảm bảo an toàn cho người được tiêm mà còn góp phần vào thành công chung của chương trình. Để duy trì và phát huy những thành tựu đã đạt được, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế và người dân, đồng thời không ngừng cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng dịch vụ tiêm chủng.
