Dinh dưỡng chuẩn giúp trẻ vượt qua bệnh quai bị an toàn

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, thường gặp ở trẻ em và lây lan qua đường hô hấp. Khi mắc bệnh, trẻ thường có biểu hiện sưng đau tuyến mang tai, sốt, mệt mỏi và chán ăn. Trong giai đoạn này, chế độ dinh dưỡng phù hợp đóng vai trò quan trọng, vừa giúp trẻ giảm đau khi ăn uống, vừa hỗ trợ hệ miễn dịch, rút ngắn thời gian hồi phục. Vậy bệnh quai bị ở trẻ nên ăn gì để dễ nuốt, đủ dinh dưỡng và nhanh khỏe lại? Bài viết này sẽ giải thích rõ về bệnh, nguyên tắc ăn uống, thực phẩm nên và không nên dùng, cùng những lưu ý quan trọng khi chăm sóc trẻ.

1. Bệnh quai bị ở trẻ: Nguyên nhân, biểu hiện và mức độ nguy hiểm

Quai bị là bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, lây chủ yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần. Virus tấn công tuyến nước bọt (đặc biệt là tuyến mang tai), khiến tuyến này sưng to và gây đau khi nhai, nuốt.

Biểu hiện thường gặp ở trẻ:

– Sốt từ 38–39°C, đôi khi cao hơn.

– Tuyến mang tai sưng một hoặc hai bên, kèm cảm giác đau khi nhai hoặc nuốt.

– Mệt mỏi, chán ăn, đau đầu.

– Đau vùng hàm hoặc tai, khó mở miệng rộng.

Phần lớn trẻ mắc quai bị sẽ tự khỏi sau 7–10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi:

– Viêm tinh hoàn ở bé trai, có nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

– Viêm buồng trứng ở bé gái.

– Viêm màng não, viêm tụy – tuy hiếm gặp nhưng có thể đe dọa sức khỏe nghiêm trọng.

Chính vì vậy, ngoài việc điều trị triệu chứng, chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp trẻ nhanh hồi phục và hạn chế biến chứng.

2. Nguyên tắc dinh dưỡng cho trẻ bị quai bị

Khi mắc quai bị, tuyến nước bọt bị viêm và sưng khiến việc nhai nuốt trở nên khó khăn. Do đó, cha mẹ cần lưu ý những nguyên tắc sau:

– Thức ăn mềm, dễ nuốt – giảm áp lực khi nhai, tránh kích thích tuyến mang tai.

– Đủ chất dinh dưỡng – bổ sung đầy đủ protein, vitamin và khoáng chất để tăng sức đề kháng.

– Chia nhỏ bữa ăn – giúp trẻ ăn từng ít một, không bị mệt khi ăn nhiều trong một lần.

– Uống nhiều nước – bù nước cho cơ thể khi trẻ sốt, hỗ trợ thải độc.

3. Quai bị ở trẻ nên ăn gì để dễ nuốt và nhanh hồi phục?

3.1. Bệnh quai bị ở trẻ nên ăn gì? – Cháo và súp mềm

Các món cháo hoặc súp vừa cung cấp năng lượng, vừa giúp cơ thể dễ tiêu hóa. Những món này khi ăn cũng giúp trẻ dễ nuốt, không gây đau nhức.Khi nấu cháo, cha mẹ có thể kết hợp thêm rau củ nghiền nhuyễn như bí đỏ, cà rốt, khoai tây để bổ sung vitamin và chất xơ.

3.2. Đậu và các chế phẩm từ đậu

Khi trẻ bị quai bị, các món ăn từ đậu (như đậu xanh, đậu đỏ, đậu nành, đậu lăng…) là lựa chọn tốt vì chúng có tác dụng như thuốc giúp cải thiện tình trạng bệnh. Chúng chứa một lượng lớn protein thực vật dễ tiêu hóa và cung cấp nhiều vitamin nhóm B, kẽm và khoáng chất giúp tăng sức đề kháng. Đậu cung cấp năng lượng ổn định nhờ carbohydrate phức hợp, đồng thời có thể chế biến thành các món mềm mịn như cháo đậu, súp đậu hay đậu nghiền, giúp trẻ dễ ăn khi bị sưng đau tuyến mang tai.

3.3. Bệnh quai bị ở trẻ nên ăn gì? – Ăn nhiều rau xanh

Rau xanh là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa dồi dào, giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ cơ thể chống lại virus. Rau xanh chứa nhiều vitamin C, beta-caroten và các hợp chất thực vật có lợi, giúp giảm viêm, thúc đẩy phục hồi mô bị tổn thương. Ngoài ra, lượng chất xơ trong rau giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, hạn chế táo bón.

4. Trẻ khi mắc quai bị nên kiêng những gì?

Khi trẻ mắc quai bị, ngoài việc chú ý chế độ ăn uống, cha mẹ cần lưu ý đến những điều nên kiêng để tránh làm bệnh nặng hơn hoặc gây biến chứng. Cụ thể:

4.1. Kiêng về ăn uống

– Đồ chua: như chanh, me, xoài xanh… vì kích thích tuyến nước bọt tiết nhiều, gây đau hơn.

– Đồ cay nóng, đồ tanh: dễ kích ứng niêm mạc miệng.

– Thịt gà: khó nhai, khó tiêu và khiến tình trạng viêm sưng kéo dài

– Các món ăn làm từ nếp: nếp có tính nóng, khi ăn dễ đầy bụng, khó nhai nuốt, không phù hợp với trẻ đang bị quai bị.

4.2. Kiêng về sinh hoạt

– Vận động mạnh: chạy nhảy, chơi thể thao, nâng vật nặng… dễ làm tăng nguy cơ biến chứng viêm tinh hoàn ở bé trai hoặc viêm buồng trứng ở bé gái.

– Ra gió lạnh: vì có thể làm cơ thể mệt thêm và kéo dài thời gian hồi phục.

– Tắm nước lạnh: dễ khiến cơ thể bị nhiễm lạnh, ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch.

4.3. Kiêng tiếp xúc, dùng chung đồ đạc

– Tiếp xúc gần với người khác: virus lây qua đường hô hấp, nên trẻ cần được cách ly ít nhất 7–10 ngày kể từ khi sưng tuyến mang tai.

– Chia sẻ đồ dùng cá nhân: ly uống nước, khăn mặt, bàn chải đánh răng… dễ làm virus lây lan.

4.4. Kiêng về chăm sóc y tế tại nhà

– Tự ý dùng kháng sinh: quai bị do virus gây ra, kháng sinh không có tác dụng và có thể gây tác dụng phụ.

– Chườm nóng lên vùng sưng: nhiệt độ cao có thể khiến vùng viêm thêm đau và sưng.

– Không được bỏ qua các dấu hiệu bất thường: như sốt cao không hạ, đau bụng dữ dội, đau tinh hoàn… vì đây có thể là dấu hiệu biến chứng.

5. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ khi nào?

Nên đưa trẻ đi khám bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường:

– Sốt cao trên 39°C không hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt.

– Sưng đau nhiều ở một hoặc hai bên tinh hoàn (bé trai).

– Đau bụng dữ dội, nôn ói nhiều, mệt lả.

– Cứng gáy, đau đầu dữ dội, lơ mơ hoặc co giật – dấu hiệu nghi ngờ viêm màng não.

– Không ăn uống được kéo dài, mất nước.

Việc đưa trẻ đi khám kịp thời giúp chẩn đoán biến chứng sớm và có hướng xử trí an toàn.

Một chế độ ăn hợp lý là chìa khóa giúp trẻ nhanh khỏi khi mắc quai bị. Thức ăn mềm, giàu dinh dưỡng, kết hợp bổ sung nước và vitamin sẽ giúp giảm đau, tăng sức đề kháng và hạn chế biến chứng. Tóm lại, bệnh quai bị ở trẻ nên ăn gì không chỉ là câu hỏi về thực đơn, mà là một phần quan trọng trong quá trình điều trị và chăm sóc toàn diện cho trẻ.