Khó nuốt ngứa họng: Cảnh báo từ hệ hô hấp hay tiêu hóa?

Khó nuốt ngứa họng kéo dài có thể là dấu hiệu bệnh lý nghiêm trọng. Tìm hiểu nguyên nhân, cách chẩn đoán và hướng xử trí hiệu quả ngay tại đây.

1. Khó nuốt ngứa họng là tình trạng gì?

1.1. Cảm giác khó nuốt ngứa họng xuất hiện như thế nào?

Khó nuốt ngứa họng là cảm giác khó chịu ở vùng họng khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt nước bọt, thức ăn hoặc đôi khi chỉ là hơi thở cũng khiến cổ họng “vướng vướng”, ngứa ngáy. Cảm giác này có thể đi kèm với nuốt đau, khô rát, thậm chí là buồn nôn hoặc ho kéo dài. Một số người mô tả rằng họ luôn cảm thấy như có vật gì đó mắc ở cổ nhưng khi nuốt thì không thấy gì rõ ràng.

Khác với những cơn đau họng dữ dội do viêm nhiễm cấp tính, khó nuốt ngứa họng thường có tiến triển âm thầm và kéo dài. Có người chỉ cảm thấy ngứa râm ran khó chịu trong vài ngày rồi tự khỏi, nhưng cũng có trường hợp kéo dài nhiều tuần kèm theo những dấu hiệu đáng lo ngại hơn.

1.2. Phân biệt với các triệu chứng khác ở họng

Khó nuốt ngứa họng rất dễ nhầm lẫn với triệu chứng viêm họng thông thường, viêm amidan hay thậm chí là tổn thương do trào ngược dạ dày. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ, người bệnh có thể nhận ra sự khác biệt:

– Khó nuốt ngứa họng thường đi kèm cảm giác “vướng”, nhưng không phải là đau rát dữ dội.

– Có thể cảm thấy ngứa kèm khô miệng, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm.

– Một số người có biểu hiện ho khan, ho nhiều vào sáng sớm, sau đó ngứa họng dai dẳng trong ngày.

– Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

2. Những nguyên nhân phổ biến gây khó nuốt ngứa họng

2.1. Nhiễm trùng đường hô hấp trên

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi cơ thể bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn, niêm mạc vùng họng dễ bị viêm, sưng tấy khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt, ngứa họng. Những bệnh thường gặp bao gồm cảm lạnh, viêm họng, viêm amidan hoặc cúm.

2.2. Dị ứng

Khói bụi, phấn hoa, nấm mốc, lông thú cưng hay thậm chí là thay đổi thời tiết có thể khiến cơ thể phản ứng dị ứng. Họng là vùng nhạy cảm, khi tiếp xúc với tác nhân dị ứng có thể gây ngứa, phù nề và gây cảm giác khó chịu khi nuốt.

2.3. Trào ngược dạ dày thực quản

Dịch vị axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể làm tổn thương niêm mạc họng. Người bệnh thường có cảm giác nóng rát vùng ngực, ợ chua kèm theo ngứa họng, nuốt vướng và khàn tiếng.

2.4. Tác động từ môi trường và thói quen sinh hoạt

Việc thường xuyên nói to, la hét, ăn đồ cay nóng, uống ít nước hoặc sống trong môi trường khô lạnh, nhiều khói bụi cũng góp phần làm họng bị kích ứng. Những yếu tố này tưởng chừng đơn giản nhưng có thể gây tổn thương lâu dài, tạo cảm giác ngứa ngáy và nuốt khó.

3. Khi nào cần lo lắng về triệu chứng khó nuốt ngứa họng?

Không phải lúc nào khó nuốt ngứa họng cũng là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm các biểu hiện bất thường dưới đây, người bệnh nên đi khám càng sớm càng tốt:

– Cảm giác vướng họng kéo dài nhiều ngày, không thuyên giảm dù đã uống nước ấm hoặc nghỉ ngơi.

– Nuốt đau kèm theo sụt cân không rõ lý do.

– Ho ra máu, khàn tiếng kéo dài, nổi hạch vùng cổ.

– Xuất hiện cơn đau lan lên tai hoặc đau vùng cổ.

– Những biểu hiện này có thể liên quan đến viêm họng mạn tính, u lành hoặc u ác tính vùng hầu họng, cần được chẩn đoán và điều trị sớm.

4. Phương pháp chẩn đoán khó nuốt ngứa họng

4.1. Khám tai mũi họng và nội soi họng

Bác sĩ sẽ tiến hành soi họng để đánh giá mức độ viêm nhiễm, kiểm tra xem có tổn thương, khối u hay bất thường nào ở vùng hầu họng hay không. Đây là bước đầu tiên, đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng nguyên nhân gây ngứa và khó nuốt.

4.2. Nội soi tiêu hóa

Nội soi dạ dày – thực quản bằng ống mềm là phương pháp giúp kiểm tra tổn thương ở niêm mạc thực quản, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp nghi ngờ trào ngược dạ dày. Nếu có hiện tượng viêm trợt thực quản, trào dịch axit lên họng, đây có thể là nguyên nhân gây ngứa họng kéo dài và cảm giác khó nuốt.

4.3. Đo pH 24 giờ thực quản

Đây là phương pháp đo độ axit trong thực quản liên tục trong vòng 24 giờ nhằm xác định tần suất và mức độ trào ngược. Kết quả giúp đánh giá chính xác vai trò của trào ngược trong việc gây kích ứng họng, gây cảm giác ngứa và khó nuốt kéo dài mà không đáp ứng với điều trị thông thường.

4.4. Đo áp lực thực quản (HRM)

Đo áp lực thực quản hay còn gọi là đo nhu động thực quản (High-Resolution Manometry – HRM) giúp kiểm tra chức năng vận động của thực quản và hoạt động của cơ vòng. Nếu thực quản co bóp bất thường hoặc cơ vòng không mở đúng cách, người bệnh có thể gặp tình trạng nuốt vướng, nuốt nghẹn kéo dài mà không rõ nguyên nhân.

4.5. Đo chức năng hô hấp và test dị ứng

Nếu nghi ngờ nguyên nhân do dị ứng hoặc hen suyễn, bác sĩ có thể chỉ định đo hô hấp ký và làm test da để xác định tác nhân gây dị ứng. Kết quả sẽ giúp lựa chọn hướng điều trị đúng, từ đó cải thiện hiệu quả tình trạng ngứa họng.

5. Cách cải thiện và phòng ngừa tình trạng khó nuốt ngứa họng

5.1. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt hàng ngày

Một số điều chỉnh nhỏ trong thói quen sống có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng khó nuốt ngứa họng:

– Uống đủ nước trong ngày, tránh để họng khô.

– Hạn chế nói to, tránh ăn đồ cay nóng, dầu mỡ.

– Duy trì độ ẩm trong không khí, đặc biệt là khi sử dụng điều hòa.

– Súc miệng bằng nước muối sinh lý mỗi ngày để làm sạch vùng họng.

5.2. Sử dụng thuốc đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc kháng viêm, thuốc kháng dị ứng, thuốc điều trị trào ngược hoặc các loại siro làm dịu họng. Không nên tự ý dùng kháng sinh hay thuốc ngậm nếu chưa có chỉ định cụ thể.

5.3. Theo dõi và tái khám định kỳ

Nếu triệu chứng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, cần tái khám để được đánh giá lại. Việc theo dõi định kỳ không chỉ giúp kiểm soát tốt hơn tình trạng hiện tại mà còn giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

6. Những hiểu lầm thường gặp về khó nuốt ngứa họng

6.1. Khó nuốt ngứa họng chỉ là biểu hiện nhẹ, không cần đi khám

Nhiều người có thói quen bỏ qua các triệu chứng nhẹ như ngứa họng, ho khan hay khó nuốt vì nghĩ rằng đó là cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, những dấu hiệu này có thể là lời cảnh báo đầu tiên của những vấn đề nghiêm trọng hơn.

6.2. Cứ thấy ngứa họng là do viêm họng

Không phải lúc nào ngứa họng cũng do viêm. Dị ứng, trào ngược hay thậm chí là u lành ở họng cũng có thể gây cảm giác ngứa. Việc tự chẩn đoán và điều trị sai có thể khiến tình trạng trở nên phức tạp hơn.

7. Khó nuốt ngứa họng – dấu hiệu nhỏ không nên xem nhẹ

Cổ họng là “ngã ba” của hệ hô hấp và tiêu hóa, nên bất kỳ biểu hiện bất thường nào tại đây cũng cần được theo dõi cẩn thận. Khó nuốt ngứa họng có thể là phản ứng tạm thời với các yếu tố bên ngoài, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng bệnh lý nghiêm trọng.

Nếu bạn gặp phải tình trạng này thường xuyên, tốt nhất nên đến cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác. Chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe sẽ giúp bạn phòng tránh được nhiều nguy cơ không đáng có và duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.