Nuốt nghẹn kéo dài là tình trạng khó khăn trong việc nuốt thức ăn hoặc nước uống, có cảm giác vướng mắc trong cổ họng hoặc thực quản kéo dài trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tháng. Đây không chỉ là triệu chứng gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nuốt nghẹn kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng ăn uống, hấp thu dinh dưỡng và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vậy nuốt nghẹn kéo dài do đâu? Có nguy hiểm không? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Nuốt nghẹn kéo dài là gì?
Nuốt nghẹn kéo dài (dysphagia) là tình trạng người bệnh gặp khó khăn khi nuốt thức ăn, nước uống hoặc thậm chí là nước bọt. Người bệnh có thể cảm thấy thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng hoặc thực quản, kèm theo cảm giác đau khi nuốt, ho sặc hoặc trào ngược thức ăn.
Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các bệnh lý về thực quản, hệ thần kinh hoặc các yếu tố cơ học gây chèn ép đường tiêu hóa. Nếu không được điều trị kịp thời, nuốt nghẹn kéo dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, sụt cân và các biến chứng nguy hiểm khác.
Nuốt nghẹn kéo dài (dysphagia) là tình trạng người bệnh gặp khó khăn khi nuốt thức ăn, nước uống hoặc thậm chí là nước bọt
2. Nguyên nhân phổ biến gây nuốt nghẹn kéo dài
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nuốt nghẹn kéo dài, trong đó phổ biến nhất là các bệnh lý thực quản, rối loạn thần kinh – cơ và các yếu tố cơ học.
2.1. Bệnh lý thực quản
Các bệnh lý liên quan đến thực quản có thể gây ra tình trạng hẹp hoặc viêm, làm cản trở quá trình nuốt thức ăn. Bao gồm các bệnh lý:
– Trào ngược dạ dày thực quản: Acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây viêm, phù nề và hình thành sẹo, dẫn đến hẹp thực quản và gây khó nuốt.
– Viêm thực quản: Viêm do vi khuẩn, virus, nấm hoặc do tác động của hóa chất có thể gây sưng viêm và đau rát khi nuốt.
– Hẹp thực quản: Hẹp thực quản có thể do sẹo xơ hóa từ viêm mạn tính hoặc do tác động của các khối u, làm cản trở đường đi của thức ăn.
– Khối u thực quản: Khối u lành tính hoặc ác tính có thể gây chèn ép thực quản, khiến người bệnh cảm thấy nuốt nghẹn liên tục.
2.2. Rối loạn thần kinh – cơ
Hệ thần kinh và các cơ kiểm soát quá trình nuốt có vai trò quan trọng trong việc đưa thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Nếu các cơ này bị rối loạn hoặc suy yếu, quá trình nuốt có thể bị ảnh hưởng. Một số bệnh lý liên quan như:
– Bệnh Parkinson: Làm suy giảm khả năng phối hợp cơ, dẫn đến khó nuốt.
– Đột quỵ: Làm tổn thương trung khu điều khiển quá trình nuốt trong não, gây ra rối loạn nuốt.
– Nhược cơ: Gây suy yếu các cơ vận động, bao gồm cả cơ kiểm soát quá trình nuốt, khiến người bệnh dễ bị nghẹn khi ăn uống.
2.3. Nguyên nhân khác
Ngoài các nguyên nhân kể trên, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần gây nuốt nghẹn kéo dài:
– Bệnh tuyến giáp: Bướu giáp lớn có thể chèn ép thực quản, làm hẹp đường đi của thức ăn.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc gây khô miệng, giảm tiết nước bọt, khiến quá trình nuốt trở nên khó khăn.
– Hội chứng Plummer-Vinson: Do thiếu sắt mạn tính, làm teo niêm mạc thực quản, dẫn đến nuốt nghẹn kéo dài.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nuốt nghẹn kéo dài, trong đó phổ biến nhất là các bệnh lý thực quản, rối loạn thần kinh – cơ và các yếu tố cơ học.
3. Triệu chứng của nuốt nghẹn kéo dài
Tùy vào nguyên nhân, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng đi kèm như:
– Cảm giác thức ăn mắc kẹt trong cổ họng hoặc ngực khi nuốt.
– Đau hoặc rát cổ họng khi nuốt.
– Ho sặc hoặc trào ngược thức ăn lên mũi và miệng.
– Cảm giác có dị vật trong họng ngay cả khi không ăn uống.
– Sút cân không rõ nguyên nhân do khó khăn khi ăn uống.
– Khàn giọng kéo dài hoặc mất giọng.
– Hơi thở hôi do thức ăn ứ đọng trong thực quản.
4. Nuốt nghẹn kéo dài có nguy hiểm không?
Nuốt nghẹn kéo dài không chỉ gây bất tiện trong ăn uống mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:
– Suy dinh dưỡng và sụt cân: Do không thể ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.
– Viêm phổi hít: Thức ăn hoặc dịch dạ dày có thể đi vào phổi, gây viêm nhiễm đường hô hấp.
– Tổn thương thực quản: Viêm loét hoặc hẹp thực quản có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khó nuốt.
– Ung thư thực quản giai đoạn muộn: Nếu nuốt nghẹn là dấu hiệu của ung thư, phát hiện muộn có thể làm giảm khả năng điều trị thành công.
5. Phương pháp chẩn đoán nuốt nghẹn kéo dài
Chẩn đoán nuốt nghẹn cần kết hợp thăm khám lâm sàng và các phương pháp cận lâm sàng để xác định nguyên nhân chính xác.
5.1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng, thời gian xuất hiện, mức độ tiến triển và các yếu tố liên quan như trào ngược, sút cân, đau khi nuốt. Đồng thời, kiểm tra vùng cổ để phát hiện khối u, bướu giáp hoặc các dấu hiệu tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến khả năng nuốt.
5.2. Nội soi thực quản – dạ dày
Phương pháp này giúp quan sát trực tiếp thực quản và dạ dày nhằm phát hiện viêm, loét, hẹp thực quản, khối u hoặc tổn thương do trào ngược. Nếu có nghi ngờ ác tính, bác sĩ sẽ lấy mẫu mô sinh thiết để xét nghiệm.
5.3. Đo áp lực thực quản (HRM)
Đây là phương pháp đánh giá nhu động thực quản và hoạt động của cơ vòng thực quản dưới. Nó giúp chẩn đoán rối loạn vận động thực quản như co thắt thực quản hoặc achalasia – nguyên nhân phổ biến gây nuốt nghẹn.
5.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Phương pháp này xác định mức độ trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản, giúp chẩn đoán GERD – một trong những nguyên nhân gây viêm và hẹp thực quản, dẫn đến nuốt nghẹn kéo dài.
Chẩn đoán nuốt nghẹn kéo dài cần kết hợp thăm khám lâm sàng và các phương pháp cận lâm sàng để xác định nguyên nhân chính xác.
6. Cách điều trị nuốt nghẹn kéo dài
6.1. Điều trị nội khoa
– Thuốc ức chế acid dạ dày (PPI): Giảm trào ngược dạ dày thực quản.
– Thuốc giãn cơ thực quản: Dùng trong trường hợp rối loạn vận động thực quản.
– Kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm: Nếu nguyên nhân do nhiễm trùng thực quản.
Tuy nhiên khi sử dụng thuốc cần thăm khám và có sự chỉ định của bác sĩ.
6.2. Can thiệp y khoa
– Nong thực quản: Dùng bóng hoặc stent để mở rộng thực quản.
– Phẫu thuật: Nếu có khối u gây chèn ép thực quản.
6.3. Điều chỉnh chế độ ăn uống
– Ăn thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp.
– Nhai kỹ trước khi nuốt.
– Tránh đồ cay nóng, rượu bia, cà phê nếu bị trào ngược dạ dày.
Nuốt nghẹn kéo dài có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Nếu gặp tình trạng này, bạn nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nghiêm trọng.
