Đau thượng vị và ợ hơi là hai triệu chứng phổ biến liên quan đến các vấn đề tiêu hóa. Mặc dù thường bị xem nhẹ, nhưng chúng có thể là dấu hiệu của những bệnh lý nghiêm trọng, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các bệnh lý liên quan gây đau thượng vị và ợ hơi, tại sao xảy ra đồng thời hai triệu chứng này, cách chẩn đoán và giải pháp điều trị hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Đau thượng vị là gì?
Đau thượng vị là cảm giác đau hoặc khó chịu ở vùng trên rốn, ngay dưới xương ức. Đây là một trong những triệu chứng thường gặp ở các bệnh lý tiêu hóa. Cơn đau có thể âm ỉ, dữ dội hoặc thậm chí lan lên ngực và cổ.
Biểu hiện đau thượng vị
Triệu chứng thường đi kèm:
– Buồn nôn và nôn: Đặc biệt là xuất hiện sau khi ăn hoặc khi nằm.
– Đầy bụng, khó tiêu: Cảm giác nặng nề ở vùng bụng trên.
– Cảm giác nóng rát: Xuất hiện khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
Nguyên nhân phổ biến:
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: Là nguyên nhân hàng đầu gây đau thượng vị.
– Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày trào lên thực quản gây viêm và đau.
– Dạ dày nhiễm chủng vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori): Loại vi khuẩn này có thể tồn tại và gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét.
– Rối loạn chức năng tiêu hóa: Như hội chứng ruột kích thích hoặc giảm nhu động dạ dày.
2. Ợ hơi là gì?
Ợ hơi là hiện tượng cơ thể giải phóng khí ra khỏi dạ dày thông qua miệng. Đây là một cơ chế tự nhiên giúp giảm áp lực trong dạ dày khi lượng khí tích tụ quá nhiều.
Triệu chứng thường đi kèm:
– Cảm giác đầy hơi, khó chịu: Thường xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi uống đồ có gas.
– Chướng bụng: Kèm theo cảm giác no nhanh, dù ăn không nhiều.
Nguyên nhân phổ biến:
– Nuốt nhiều không khí: Khi ăn nhanh, nhai kẹo cao su hoặc uống đồ uống có gas.
– Dư thừa axit dạ dày: Kích thích tạo khí trong dạ dày.
– Rối loạn tiêu hóa chức năng: Như hội chứng ruột kích thích hoặc không dung nạp thức ăn.
3. Triệu chứng kép – Đau thượng vị và ợ hơi cảnh báo bệnh lý nào?
Đau thượng vị và ợ hơi thường xuất hiện đồng thời, đặc biệt trong các bệnh lý liên quan đến dạ dày và thực quản. Hai triệu chứng này có mối liên quan mật thiết, do cùng xuất phát từ các vấn đề về tiêu hóa.
3.1 Cơ chế hình thành cả hai triệu chứng đau thượng vị và ợ hơi
– Axit dạ dày tăng cao: Là nguyên nhân chính gây cả đau thượng vị kèm ợ hơi. Axit dư thừa kích thích niêm mạc dạ dày, gây đau, đồng thời tạo khí dẫn đến ợ hơi.
– Trào ngược axit dạ dày lên thực quản: Khi axit trào ngược lên thực quản, nó không chỉ gây nóng rát và đau thượng vị mà còn kích thích tạo hơi, dẫn đến ợ hơi liên tục.
– Chậm tiêu hóa: Khi thức ăn tồn đọng trong dạ dày lâu, vi khuẩn lên men thức ăn sẽ tạo ra khí, gây chướng bụng, ợ hơi và đau thượng vị.
3.2 Đau thượng vị và ợ hơi xảy ra đồng thời cảnh báo một số bệnh lý
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: Tổn thương niêm mạc gây đau thượng vị, đồng thời tăng sản xuất khí gây ợ hơi.
– Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): GERD xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây đau, nóng rát, và ợ hơi.
– Hội chứng ruột kích thích (IBS): Làm rối loạn chức năng tiêu hóa, dẫn đến cả hai triệu chứng này.
– Không dung nạp lactose hoặc gluten: Khi cơ thể không tiêu hóa được một số thực phẩm, chúng dễ gây chướng bụng, ợ hơi và đau thượng vị.
Một số bệnh lý dạ dày có thể gây triệu chứng ợ hơi
4. Khi nào đau thượng vị, ợ hơi là dấu hiệu nghiêm trọng?
Mặc dù đôi khi đau thượng vị kết hợp cùng ợ hơi chỉ là các triệu chứng tạm thời, chúng có thể là dấu hiệu của bệnh lý cần chú ý nếu:
– Xuất hiện thường xuyên và kéo dài trên 2 tuần.
– Cơn đau thượng vị dữ dội, kèm theo nôn ra máu hoặc phân đen.
– Ợ hơi liên tục, kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Có cảm giác khó nuốt hoặc đau khi nuốt.
5. Phương pháp chẩn đoán tìm nguyên nhân gây đau thượng vị, ợ hơi
Để xác định nguyên nhân gây đau thượng vị và ợ hơi, bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp sau:
– Nội soi dạ dày: Giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản để phát hiện tổn thương hoặc viêm loét.
– Xét nghiệm H. pylori: Kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn gây viêm loét dạ dày.
– Siêu âm ổ bụng: Loại trừ các nguyên nhân khác như sỏi mật hoặc viêm tụy.
– Đo pH trở kháng thực quản: Phương pháp này giúp đánh giá mức độ trào ngược axit dạ dày vào thực quản và xác định sự liên quan giữa các triệu chứng và trào ngược.
– Đo HRM: Giúp đánh giá chức năng của cơ vòng thực quản và khả năng nuốt, từ đó phát hiện rối loạn cơ học hoặc động học của thực quản có thể liên quan đến đau thượng vị kết hợp với ợ hơi.
Đo HRM xác định chức năng cơ LES, một trong những nguyên nhân gây ợ nhiều và trào ngược nếu suy yếu
6. Giải pháp điều trị cải thiện triệu chứng đau thượng vị, ợ hơi
Để điều trị hiệu quả đau thượng vị cùng triệu chứng ợ hơi, trước tiên cần thay đổi lối sống và chế độ ăn uống. Người bệnh nên ăn uống hợp lý, chia nhỏ bữa ăn, hạn chế thực phẩm cay nóng, chua và đồ uống có cồn, đồng thời nhai kỹ, ăn chậm để giảm nuốt không khí vào dạ dày. Việc không nằm ngay sau ăn cũng rất quan trọng để ngăn ngừa trào ngược axit.
Về thuốc, các loại thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc kháng axit có thể được sử dụng để giảm tiết axit dạ dày, trong khi thuốc điều hòa nhu động sẽ hỗ trợ tiêu hóa và giảm chướng bụng. Nếu nguyên nhân là các bệnh lý nền như viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản, cần có phác đồ điều trị chuyên sâu từ bác sĩ. Sự kết hợp giữa thay đổi thói quen và tuân thủ điều trị y tế theo hướng dẫn sẽ giúp kiểm soát và cải thiện đáng kể tình trạng này.
Đau thượng vị và ợ hơi không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý tiêu hóa nguy hiểm. Việc hiểu rõ mối liên quan giữa hai triệu chứng này và tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác là điều cần thiết. Đồng thời, duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề tiêu hóa.
