Ợ hơi là một hiện tượng phổ biến xảy ra ở mọi người, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay tình trạng sức khỏe. Ợ hơi thường được coi là một phản ứng tự nhiên của cơ thể, giúp loại bỏ khí thừa ra khỏi dạ dày. Nguyên nhân gây ợ hơi rất đa dạng, đặc biệt khi ợ hơi xảy ra thường xuyên hoặc đi kèm với các triệu chứng khác thì đó rất có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nghiêm trọng. Bài viết này sẽ trình bày nguyên nhân của chứng ợ hơi và các dấu hiệu bệnh lý cần lưu ý.
Menu xem nhanh:
1. Có những nguyên nhân gây ợ hơi nào?
1.1 Nuốt phải không khí
Nuốt không khí là nguyên nhân phổ biến nhất gây ợ hơi. Điều này thường xảy ra khi ăn uống quá nhanh, nhai kẹo cao su, uống nước có ga hoặc nói chuyện trong khi ăn. Khi không khí vào dạ dày, cơ thể sẽ cố gắng loại bỏ nó bằng cách ợ hơi.
1.2 Thực phẩm và đồ uống
Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể gây ợ hơi do tăng sản xuất khí trong dạ dày. Những thực phẩm này bao gồm:
– Đồ uống có ga: Các loại đồ uống như soda, bia chứa nhiều khí CO2, khi uống vào sẽ tạo ra khí trong dạ dày và gây ợ hơi.
– Các loại đậu và rau cải: Đậu, bông cải xanh, cải bắp và các loại rau cải khác chứa nhiều chất xơ và khó tiêu hóa, có thể tạo ra khí trong quá trình tiêu hóa.
– Sản phẩm từ sữa: Một số người không tiêu hóa được lactose trong sữa và sản phẩm từ sữa, gây ra sự hình thành khí và ợ hơi.
– Thực phẩm giàu chất béo: Chất béo làm chậm quá trình tiêu hóa, dẫn đến tích tụ khí trong dạ dày.
Các loại đồ uống như soda, bia chứa nhiều khí CO2, khi uống vào sẽ tạo ra khí trong dạ dày và gây ợ hơi.
1.3 Stress và lo âu
Stress và lo âu có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây ra tình trạng ợ hơi. Khi lo âu, người ta có xu hướng nuốt không khí nhiều hơn, dẫn đến tình trạng ợ hơi. Ngoài ra, stress còn gây ra sự co thắt cơ dạ dày, làm tăng sản xuất khí.
1.4 Rối loạn tiêu hóa chức năng
Một số rối loạn tiêu hóa chức năng như hội chứng ruột kích thích (IBS), chứng khó tiêu chức năng (functional dyspepsia) cũng có thể gây ợ hơi. Những tình trạng này thường không có nguyên nhân cụ thể và liên quan đến sự nhạy cảm quá mức của dạ dày và ruột.
2. Ợ hơi – Dấu hiệu gợi ý nhiều bệnh lý
2.1 Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là nguyên nhân gây ợ hơi phổ biến
Ợ hơi thường xuyên có thể là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Bệnh này xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát và ợ hơi, ợ chua. Các triệu chứng khác có thể biểu hiện ở bệnh nhân bị GERD bao gồm:
– Đau ngực: Thường là cảm giác đau, nóng rát ở vùng ngực, đặc biệt là sau khi ăn hoặc vào ban đêm.
– Khó nuốt: Cảm giác như có thức ăn mắc kẹt trong cổ họng.
– Ho khan và viêm họng: Axit dạ dày có thể gây kích ứng cổ họng và phổi, dẫn đến ho khan và viêm họng.
Ợ hơi là một trong những triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD).
2.2 Viêm loét dạ dày – tá tràng
Viêm loét dạ dày – tá tràng là một dạng tổn thương niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, thường do vi khuẩn Helicobacter pylori hoặc do sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs). Các triệu chứng đặc trưng của loét dạ dày – tá tràng bao gồm:
– Đau bụng trên: Thường là đau âm ỉ hoặc đau nhói, có thể tồi tệ hơn khi bụng đói.
– Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn và nôn mửa, đặc biệt là sau khi ăn.
– Chán ăn và giảm cân: Mất cảm giác thèm ăn và giảm cân không rõ nguyên nhân.
2.3 Viêm tụy cũng có thể là nguyên nhân gây ợ hơi
Viêm tụy là tình trạng viêm của tụy, có thể do rượu, sỏi mật hoặc nhiễm trùng. Viêm tụy cấp tính và mạn tính đều có thể gây ra ợ hơi. Các triệu chứng tiêu biểu khác của bệnh viêm tụy bao gồm:
– Đau bụng dữ dội: Đau lan tỏa ra sau lưng và thường tồi tệ hơn sau khi ăn.
– Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn và nôn mửa, đặc biệt là sau khi ăn.
– Sốt và nhịp tim nhanh: Sốt cao và nhịp tim nhanh có thể là dấu hiệu của viêm tụy cấp.
2.4. Hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một trong những loại rối loạn tiêu hóa mạn tính thường gặp, gây ra các triệu chứng như đau bụng, thay đổi thói quen đi tiêu và ợ hơi. Các triệu chứng khác khi mắc bệnh IBS bao gồm:
– Đau bụng hoặc khó chịu: Thường giảm bớt sau khi đi tiêu.
– Bất thường khi đại tiện: Có thể là tiêu chảy, táo bón hoặc cả hai.
– Khí và đầy hơi: Sản xuất khí tăng lên và cảm giác đầy hơi.
2.5 Sỏi mật
Sỏi mật là tình trạng hình thành các tinh thể cứng trong túi mật, có thể gây ra tắc nghẽn và viêm. Sỏi mật có thể gây ra ợ hơi và các triệu chứng khác như:
– Đau bụng trên phải: Đau dữ dội ở phần trên phải của bụng, có thể lan ra sau lưng hoặc vai phải.
– Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn và nôn mửa, đặc biệt là sau khi ăn đồ béo.
– Vàng da: Da và mắt trở nên vàng do tắc nghẽn ống mật.
3. Các biện pháp xử trí và phòng ngừa ợ hơi
3.1 Thay đổi thói quen ăn uống
– Ăn chậm và nhai kỹ: Ăn chậm và nhai kỹ giúp giảm lượng không khí nuốt vào và cải thiện quá trình tiêu hóa.
– Tránh các thực phẩm gây ợ hơi: Hạn chế các loại thực phẩm và đồ uống gây ợ hơi như đồ uống có ga, đậu, rau cải, sản phẩm từ sữa, và thực phẩm giàu chất béo.
– Uống nước đủ và đúng cách: Uống đủ nước trong ngày và tránh uống nước quá nhiều trong khi ăn để giảm nuốt không khí.
3.2 Kiểm soát stress
– Thực hành các phương pháp giảm stress: Thiền, yoga, và tập thể dục đều giúp giảm căng thẳng và lo âu, cải thiện hệ tiêu hóa.
– Tạo ra thói quen sinh hoạt lành mạnh: Đảm bảo ngủ đủ giấc, duy trì chế độ ăn uống cân đối, và tránh các chất kích thích như caffeine và rượu.
3.3 Sử dụng thuốc và thảo dược
– Thuốc chống acid: Các loại thuốc chống acid có thể giúp giảm ợ chua và ợ hơi do trào ngược axit. Sử dụng các loại thuốc này cần tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
– Probiotics: Probiotics giúp cân bằng vi khuẩn trong đường ruột và cải thiện tiêu hóa, giảm sản xuất khí.
3.4 Tư vấn y tế
Nếu ợ hơi kèm theo các triệu chứng bất thường hoặc không cải thiện sau khi thay đổi lối sống, nên tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Các phương pháp chẩn đoán ợ hơi thường được chỉ định gồm:
– Siêu âm vùng bụng
– Nội soi các cơ quan thực quản, dạ dày, tá tràng
– Đo pH thực quản 24h
– Đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM)
– Chụp X-quang có cản quang
– Xét nghiệm máu và hơi thở
Hiện nay, Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc đang ứng dụng nhiều kỹ thuật và công nghệ hiện đại vào chẩn đoán các bệnh đường tiêu hóa và các bệnh lý nói chung. Với sự hỗ trợ đắc lực của hệ thống máy đo HRM (đo áp lực thực quản độ phân giải cao) và máy đo pH thực quản 24h được nhập khẩu từ Mỹ; các công nghệ nội soi hiện đại như NBI, MCU; máy chụp X-quang kỹ thuật số, máy siêu âm 2D – 4D… các bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán và hướng điều trị phù hợp.
Ợ hơi có thể được chẩn đoán bằng nhiều phương pháp như đo pH thực quản 24 giờ, đo HRM thực quản, nội soi dạ dày, siêu âm, chụp X-quang…
Ợ hơi là một hiện tượng tự nhiên của cơ thể nhưng khi xảy ra thường xuyên và kèm theo các triệu chứng khác, nó có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ợ hơi và nhận biết các dấu hiệu bệnh lý giúp người bệnh có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời, cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
