Đột quỵ nhẹ hay thiếu máu thoáng qua là biến cố tim mạch thường bị nhiều người thường bỏ qua. 50% bệnh nhân có hiện tượng này sẽ bị đột quỵ. Do vậy nhận biết, chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp phòng ngừa các biến chứng một cách hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân gây đột quỵ nhẹ
Đột quỵ nhẹ hay còn gọi là thiếu máu não thoáng qua (TIA), là tình trạng máu ngưng chảy tới não trong một khoảng thời gian ngắn. Thông thường các cơn đột quỵ nhỏ kéo dài dưới 24 giờ, thường chỉ xuất hiện trong vài phút hoặc dưới 1-2 giờ. Các nghiên cứu cho thấy 90% trường hợp thiếu máu thoáng qua mất đi trong vòng 4 giờ mà không gây tổn thương sau đó.
Sự thiếu hụt tạm thời lượng máu cung cấp cho não là nguyên nhân gây ra tình trạng này. Thông thường lượng máu để nuôi não và hệ thần kinh chiếm khoảng 15% tổng lượng máu của toàn cơ thể và được cung cấp cho não nhờ sự co bóp của tim và sự vận chuyển của hệ động mạch. Khi lượng máu này bị thiếu hụt sẽ gây ảnh hưởng đến não và nhiều hoạt động của các cơ quan trong cơ thể.
Đột quỵ nhẹ là tình trạng máu ngưng chảy tới não trong một khoảng thời gian ngắn.
2. Cơ chế sinh ra các cơn đột quỵ nhỏ
Những cơn đột quỵ nhẹ hầu như đều có nguồn gốc sâu xa từ các bệnh lý tim mạch. Trong đó, điển hình nhất là sự hình thành và phát triển của các mảng xơ vữa động mạch gây cản trở sự lưu thông của máu đến cơ tim, đến não và các cơ quan trong cơ thể.
Bên cạnh đó, các cục máu đông di chuyển và ứ đọng trong động mạch cũng là một yếu tố gây chặn dòng chảy của máu, giảm lưu lượng tưới máu toàn thể hay cục bộ. Tuy nhiên, cơ thể thường có khả năng tự phá hủy các khối máu đông nhỏ. Do đó, máu có thể tuần hoàn trở lại, các triệu chứng biến mất trong thời gian ngắn.
3. Các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ nhẹ
Các yếu tố nguy cơ có thể dẫn tới thiếu máu não thoáng qua bao gồm:
– Tiền sử gia đình: bạn sẽ có nguy cơ mắc cơn thiếu máu não thoáng qua cao hơn nếu một trong những thành viên của gia đình bạn đã từng mắc phải tình trạng này.
– Tuổi tác: càng lớn tuổi, đặc biệt là sau tuổi 55, bạn càng dễ gặp những cơn thiếu máu não thoáng qua.
– Giới tính: nam giới dễ mắc bệnh này hơn nữ giới. Tuy nhiên hơn một nửa số ca tử vong do thiếu máu não thoáng qua lại là phụ nữ.
– Đột quỵ cũ: những người đã từng bị đột quỵ trước đó thì khả năng tái phát cao gấp 10 lần.
– Dân tộc: những người Châu Á, Châu Phi và người gốc Caribe có nguy cơ bị cơn thiếu máu não thoáng qua hơn người bình thường.
– Bệnh hồng cầu hình liềm: còn gọi là thiếu máu hồng cầu hình liềm. Tế bào máu hình liềm mang theo ít oxy. Đồng thời tế bào này có xu hướng bị mắc kẹt trong thành động mạch. Điều này gây cản trở lưu lượng máu đến não. Do vậy, đây là một trong những yếu tố nguy cơ của đột quỵ.
Bên cạnh đó, các yếu tố khác có thể gây đột quỵ nhẹ:
– Huyết áp cao
– Rối loạn mỡ máu
– Bệnh tiểu đường
– Thừa cân, béo phì
– Chít hẹp hệ động mạch cảnh
– Nhiệt độ thay đổi
4. Thiếu máu não thoáng qua có nguy hiểm không?
Tuy diễn ra trong thời gian ngắn và không giết chết các tế bào não như như những cơn đột quỵ thực sự, nhưng đột quỵ nhẹ vẫn là mối nguy tiềm tàng cho cơ thể trong tương lại.
Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA), những người đã từng xuất hiện cơn thiếu máu não thoáng qua thường phải đối mặt với nguy cơ giảm 20% tuổi thọ. Khoảng 10-15% bệnh nhân sẽ bị đột quỵ thực sự trong vòng 3 tháng sau khi trải qua cơn thiếu máu não thoáng qua. 50% trong số này bị đột quỵ trong 48 giờ sau TIA.
Nếu không được điều trị ngay, những cơn đột quỵ thật sự có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong tương lai. Đáng nói là, dấu hiệu cảnh báo này thường bị người bệnh bỏ qua, khiến những cơn đột quỵ thật sự có thể xảy ra sớm hơn.
5. Các triệu chứng của thiếu máu não thoáng qua
Rất khó để nhận biết một cơn đột quỵ nhỏ bởi những triệu chứng tuy giống với một cơn đột quỵ bình thường nhưng mức độ lại hết sức nhẹ nhàng và tồn tại trong thời gian ngắn.
5.1. Các triệu chứng đột quỵ nhẹ thường gặp
– Huyết áp tăng đột biến
– Yếu, tê, liệt một bộ phận nào đó trên cơ thể, thường là chân, tay
– Đột nhiên thấy chóng mặt
– Bất tỉnh, hôn mê
– Cảm thấy bối rối
– Mất thị lực, song thị
– Khó phát âm, diễn đạt
– Mất thăng bằng
– Mất trí nhớ tạm thời
– Cơ thể ngứa ran
– Thay đổi tính tình
Tê, yếu một vài bộ phận trong một thời gian ngắn có thể là dấu hiệu của thiếu máu não thoáng qua
5.2. Các triệu chứng dễ nhầm lẫn
Các triệu chứng của bệnh đôi khi có thể dễ nhầm lần với một số bệnh lý khác. Đó là:
– Đau nửa đầu: đau đầu thường kèm theo buồn nôn, sợ ánh sáng, âm thanh mạnh. Đau thường tiến triển trong vòng 30 phút một cách từ từ.
– Ngất: Bệnh nhân đột ngột mất ý thức ngắn, không có các triệu chứng khác.
– Động kinh thoáng qua: triệu chứng thường khởi phát ở một bộ phận rồi dần lan ra.
– Cơn mất trí nhớ thoáng qua (TGA): bệnh nhân đột ngột mất trí nhớ, hỏi lại một câu hỏi. Khi tỉnh táo, bệnh nhân không hề có triệu chứng thần kinh khu trú nào khác.
6. Chẩn đoán và điều trị thiếu máu não thoáng qua
6.1. Chẩn đoán đột quỵ nhẹ
Do những dấu hiệu thoáng qua khó nhận biết nên các bệnh này thường được phát hiện qua các chẩn đoán chính xác tại các cơ sở y tế uy tín.
Các phương pháp chẩn đoán đột quỵ thoáng qua bao gồm:
– Xét nghiệm máu: nhằm phát hiện rối loạn lipid máu, nguy cơ gây vữa xơ động mạch và đột quỵ.
– Điện tim: có thể được sử dụng trong những trường hợp rung nhĩ hoặc một số dạng loạn nhịp tim khác.
– Siêu âm tim: có thể gặp các tổn thương van tim, biểu hiện suy chức năng tim…
– Siêu âm hệ động mạch cảnh và hệ động mạch sống – nền: giúp nhận diện các tổn thương lớp nội trung mạc động mạch, xơ vữa động mạch.
– Siêu âm Doppler sọ não: cho phép đánh giá lưu lượng tuần hoàn ở não và động mạch mắt.
– Chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ: có ý nghĩa loại trừ một số bệnh lý liên quan, đặc biệt là u não, các chấn thương.
Khám tại các chuyên khoa tim mạch giúp phát hiện và xử lý những cơn thiếu máu thoáng qua một cách kịp thời
6.2. Điều trị các cơn thiếu máu não thoáng qua
Thiếu máu não thoáng qua cần được điều trị như những cơn đột thực sự. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ bệnh, các bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp bao gồm:
Trong đó, sử dụng các loại thuốc ổn định huyết áp, tiểu đường, mỡ máu, loãng máu, ngăn huyết khối…để điều trị thiếu máu nuôi dưỡng não bộ.
Bên cạnh đó, người bệnh cần duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, bỏ thuốc lá, giảm cân, đồ ăn nhiều chất béo để hạn chế tình trạng thiếu máu não.
Khi lòng mạch bị thu hẹp nhiều, từ trên 70%, các biện pháp can thiệp có thể được xem xét trong từng trường hợp.
Tất cả các biện pháp điều trị cần được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín. Ở đó bạn sẽ được thăm khám và chẩn đoán với chuyên gia. Tuyệt đối không nên tự ý điều trị hoặc điều trị sai chỉ định của bác sĩ. Bởi như vậy có thể dẫn đến những hệ lụy lớn hơn.
Hi vọng bài viết trên đây đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan để không bỏ qua những cơn đột quỵ nhẹ. Để phát hiện sớm và phòng tránh việc những cơn thiếu máu não thoáng qua trở thành đột quỵ thực sự, bạn cần duy trì tầm soát sớm nguy cơ đột quỵ tại các cơ sở y tế uy tín. Nếu có bất cứ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ để được tư vấn chi tiết.
