Cholesterol là một thành phần quan trọng đối với sức khỏe của con người, tham gia vào quá trình hoạt động của tế bào sợi thần kinh, sản xuất một số loại hormone, giúp cơ thể hoạt động và khỏe mạnh. Song cholesterol xấu cao, cholesterol tốt thấp có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, trong đó có đột quỵ não. Cùng tìm hiểu nguy cơ đột quỵ não do cholesterol xấu không được kiểm soát tốt trong bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Cholesterol là gì và phân loại cholesterol
Cholesterol là một thành phần của lipid máu, được hình thành từ hai nguồn là tổng hợp từ trong cơ thể và từ thức ăn. Có đến 75% cholesterol trong máu được sản xuất ở gan và các cơ quan khác trong cơ thể, phần còn lại là từ thức ăn.
Cholesterol có 2 loại chính là LDL-c (cholesterol xấu) và HDL-c (cholesterol tốt). Trong đó, LDL-c có nhiệm vụ là vận chuyển hầu hết cholesterol trong máu đến các tế bào. Nếu hàm lượng cholesterol này tăng cao trong máu thì có nguy cơ xuất hiện hiện tượng lắng đọng mỡ ở thành mạch máu chủ yếu ở tim và phổi. Theo đó sẽ gây xơ vữa động mạch, chính vì vậy LDL-c được biết đến là cholesterol xấu.
HDL-c chiếm khoảng 25% đến 30% hàm lượng cholesterol trong máu. HDL-c có nhiệm vụ vận chuyển cholesterol từ máu về gan để giúp đào thải ra khỏi cơ thể. Đồng thời cũng đưa cholesterol ra khỏi các mảng xơ vữa giúp hạn chế nguy cơ xơ vữa động mạch xảy ra, do đó HDL-c còn được gọi là cholesterol tốt.
Bên cạnh cholesterol, triglyceride cũng là một loại mỡ trong máu. Triglyceride tăng thường kèm theo LDL-c tăng và HDL-c giảm, do đó cũng làm tăng nguy cơ gây xơ vữa động mạch. Ngoài ra, triglyceride tăng cũng thường gặp ở những bệnh nhân mắc đái tháo đường, huyết áp cao, béo phì, thừa cân, lười vận động, sử dụng nhiều rượu bia, hút thuốc lá…
2. Tại sao cholesterol xấu cao có thể dẫn đến đột quỵ?
Tỷ lệ cholesterol xấu cao, cholesterol thấp là một tình trạng rối loạn mỡ máu hay rối loạn lipid máu. Nếu để diễn biến lâu dài có nguy cơ dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm khác đe dọa trực tiếp đến tính mạng trong đó có đột quỵ/ tai biến mạch máu não.
Lý giải nguy cơ đột quỵ não do cholesterol xấu có thể xảy ra là do không kiểm soát tốt cholesterol xấu là bởi hàm lượng LDL-c tăng cao trong thời gian dài sẽ dẫn đến hiện tượng lắng đọng ở thành động mạch gây ra xơ vữa động mạch. Các mảng xơ vữa sẽ tích tụ và làm dày lên theo thời gian và gây hẹp hoặc tắc động mạch gây cản trở lưu thông của máu. Thậm chí các mảng xơ vữa nứt vỡ có thể hình thành các cục máu đông tại chỗ gây tắc đột ngột động mạch, theo đó hình thành nên nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ não, nhồi máu cơ tim cấp.
Cholesterol trong máu cao sẽ làm gia tăng nguy cơ bị đột quỵ
3. Khuyến cáo mức cholesterol an toàn
Việc tăng nồng độ cholesterol trong máu hầu như không gây ra triệu chứng, chỉ được phát hiện thông qua xét nghiệm máu trong cơ thể định kỳ.
Khuyến cáo mức cholesterol an toàn là: Cholesterol toàn phần <5,2 mmol/ lít máu, LDL-c <3,4 mmol/ lít máu, HDL-c >0,9 mmol/ lít máu, triglycerid <1,7 mmol/ L Mu. Tuy nhiên các chỉ số này còn phụ thuộc vào các yếu tố nguy cơ khác liên quan đến bệnh tim mạch, đái tháo đường, thì các chỉ số này được cho là an toàn khi có chỉ số thấp hơn.
Theo khuyến cáo của Hội tim mạch Việt Nam, mọi đối tượng từ 20 tuổi trở lên nên thực hiện kiểm tra định kỳ ít nhất 5 năm 1 lần liên quan đến các thành phần cơ bản của lipid máu như cholesterol toàn phần, LDL-c, HDL-c và triglyceride. Nếu có tiền sử cholesterol cao hoặc có yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch thì nên thực hiện kiểm tra nồng độ cholesterol thường xuyên hơn.
Thông qua xét nghiệm các thành phần lipid máu, bạn có thể xác định được hàm lượng cholesterol hiện có trong máu của bản thân, từ đó sẽ những khuyến cáo về điều chỉnh khẩu phần ăn, chế độ sinh hoạt để đạt mức cholesterol lý tưởng. Trong trường hợp việc điều chỉnh không có tác dụng, bạn nên đi khám để được tư vấn và hướng dẫn sử dụng thuốc để điều chỉnh cholesterol trong máu.
4. Thực hiện phòng ngừa đột quỵ não từ nguy cơ cholesterol xấu
Như đã đề cập ở phần trước, cholesterol có từ 2 nguồn là cơ thể tự tổng hợp và từ thức ăn. Vậy nên để ngăn ngừa đột quỵ não cần kiểm soát tốt cholesterol xấu bằng cách thay đổi lối sống và sử dụng thuốc điều trị.
Thực hiện xét nghiệm công thức máu là một trong những phương pháp sử dụng trong tầm soát nguy cơ đột quỵ não
4.1 Thay đổi lối sống là biện pháp ngăn chặn nguy cơ đột quỵ não do cholesterol xấu
– Tập thể dục đều đặn hàng ngày là một phương pháp hiệu quả để giảm mỡ máu.
– Ngừng hút thuốc lá: Dừng thói quen xấu này sẽ giúp không làm giảm HDL-c tốt trong máu.
– Thực hiện giảm cân nếu bạn đang có tình trạng thừa cân, béo phì.
– Nghiêm túc sử dụng chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học:
+ Thực đơn hàng ngày nên sử dụng chế độ ăn nhiều rau củ trái cây, ngũ cốc
+ Nên sử dụng các loại thịt trắng, thịt nạc, thịt gia cầm không da, các loại cá.
+ Nên sử dụng các loại dầu thực vật từ đậu nành, gạo lứt, hướng dương, oliu…
+ Hạn chế sử dụng thực phẩm, thức ăn chứa nhiều chất béo bão hòa như mỡ động vật, nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, bơ, kem, phô mai…
+ Hạn chế sử dụng thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn như gà rán, khoai tây chiên, bánh ngọt, kem, pizza, hamburger…
+ Hạn chế đường và muối, hạn chế rượu bia, nước ngọt.
4.2 Sử dụng thuốc để kiểm soát cholesterol xấu phòng tránh đột quỵ
Đối với những người bệnh có tình trạng tăng lipid máu nhẹ không có kèm các bệnh lý khác, thay đổi lối sống thường là chỉ định được ưu tiên. Nếu sau 3 đến 6 tháng không có kết quả giảm cholesterol máu thì bác sĩ có thể chỉ định điều trị với thuốc hạ lipid máu.
Việc điều trị bằng thuốc yêu cầu bệnh nhân tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, thời gian sử dụng để có thể đạt hiệu quả tối ưu.
4.3 Thực hiện khám tầm soát nguy cơ đột quỵ não do tình trạng cholesterol xấu
Tầm soát nguy cơ đột quỵ sớm là giải pháp hữu hiệu dự phòng căn bệnh này
Cholesterol xấu tăng cao không thể nhận biết được bằng mắt thường hay thông qua biểu hiện, triệu chứng. Do đó thực hiện tầm soát nguy cơ đột quỵ sớm là giải pháp hàng đầu giúp phát hiện các yếu tố nguy cơ làm gia tăng khả năng xảy ra đột quỵ, trong đó có nguy cơ đột quỵ não do cholesterol xấu tăng cao. Thông qua việc thực hiện tầm soát, sẽ phát hiện ra những chỉ số bất thường, từ đó đưa ra lời khuyên phù hợp cho từng người bệnh giúp ngăn ngừa tối đa đột quỵ não xảy ra trong tương lai.
