Khó nuốt ở cổ là một tình trạng rất phổ biến trong cuộc sống, có thể xảy ra khi ăn, uống hoặc nuốt nước bọt thông thường. Khó nuốt thường do nhiều nguyên nhân gây, bao gồm các vấn đề cơ học, thần kinh và cả các bệnh lý tiêu hóa. Cùng tìm hiểu các triệu chứng, nguyên nhân và cách chẩn đoán chứng khó nuốt.
Menu xem nhanh:
1. Khó nuốt là gì?
Khó nuốt, hay còn gọi là dysphagia, là tình trạng mà người bệnh gặp khó khăn khi nuốt thức ăn, đồ uống hoặc thậm chí là nước bọt. Cảm giác khó chịu này có thể xuất hiện ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ như cảm giác vướng víu ở cổ họng đến nặng hơn như đau đớn và không thể nuốt được. Cụ thể:
– Đau hoặc cảm giác khó chịu khi nuốt: Cảm giác này thường xuất hiện ở cổ hoặc ngực.
– Khó nuốt thức ăn rắn và lỏng: Người bệnh có thể cảm thấy dễ nuốt khi uống nước nhưng gặp khó khăn khi ăn thức ăn đặc, hoặc ngược lại.
– Cảm giác như thức ăn bị kẹt lại trong cổ: Triệu chứng này thường đi kèm với cảm giác ngứa hoặc vướng víu.
– Sút cân không rõ nguyên nhân: Khó nuốt có thể dẫn đến việc không ăn đủ chất dinh dưỡng, gây giảm cân.
– Ho hoặc nghẹn khi ăn uống: Đây là dấu hiệu cho thấy thức ăn hoặc nước uống có thể bị hít vào phổi thay vì vào dạ dày, gây nguy cơ viêm phổi hít.
Đau, nghẹn ở cổ mỗi khi ăn uống, nuốt nước bọt là dấu hiệu rõ nhất của chứng khó nuốt.
2. Nguyên nhân gây ra khó nuốt
Khó nuốt có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào và có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các vấn đề về cơ học đến những rối loạn chức năng.
2.1 Nguyên nhân cơ học
– Tắc nghẽn thực quản: Các khối u, polyp hoặc sẹo do viêm thực quản có thể làm hẹp lòng thực quản, gây khó nuốt.
– Các dị vật: Thực phẩm hoặc các vật thể lạ mắc kẹt trong thực quản có thể gây ra triệu chứng này.
– Phì đại tuyến giáp: Tuyến giáp phì đại có thể chèn ép vào thực quản, gây cảm giác khó nuốt.
2.2 Nguyên nhân thần kinh
– Đột quỵ: Khi mạch máu trong não bị tắc nghẽn hoặc vỡ, các cơ vùng cổ và miệng có thể không hoạt động đúng cách, gây khó nuốt ở cổ.
– Bệnh Parkinson: Bệnh này ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh, làm suy giảm khả năng điều khiển các cơ, bao gồm cả cơ nuốt.
– Bệnh xơ cứng bì (Scleroderma): Bệnh này gây ra sự cứng đờ và co rút của các mô, làm giảm khả năng co giãn của thực quản.
2.3 Nguyên nhân do các bệnh lý khác
– Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Tình trạng này gây ra cảm giác nóng rát và có thể làm tổn thương thực quản, dẫn đến khó nuốt.
– Rối loạn ăn uống: Các rối loạn như chán ăn hoặc nghiện ăn có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và gây khó nuốt.
Các vấn đề tiêu hóa có thể là nguyên nhân gây tổn thương thực quản, sinh ra khó nuốt.
4. Chẩn đoán tình trạng khó nuốt ở cổ
Để chẩn đoán chính xác khó nuốt, bác sĩ thường yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm và kiểm tra. Các phương pháp chẩn đoán nguyên nhân gây khó nuốt phổ biến bao gồm:
4.1 Khám lâm sàng, khai thác tiền sử bệnh chẩn đoán chứng khó nuốt ở cổ
– Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, thời gian bắt đầu, các yếu tố gây ra hoặc làm giảm triệu chứng, và bất kỳ triệu chứng liên quan nào khác.
– Thăm khám lâm sàng: Khám vùng cổ, họng và kiểm tra các dấu hiệu bất thường khác.
4.2 Các phương pháp cận lâm sàng chẩn đoán chứng khó nuốt ở cổ
– Nội soi thanh quản – thực quản – dạ dày – tá tràng
Sử dụng một ống mềm có gắn camera để kiểm tra trực tiếp thanh quản và các cơ quan liên quan, soi thực quản, dạ dày, tá tràng để phát hiện viêm, loét, khối u, hoặc các bất thường khác.
– Chụp X-quang với barium (Barium Swallow)
Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch barium, sau đó thực hiện chụp X-quang để quan sát cách barium di chuyển qua thực quản và phát hiện các bất thường trong cấu trúc hoặc chức năng.
– Đo áp lực cơ thực quản
Phương pháp này đo áp lực của thực quản tại nhiều vị trí khác nhau, đánh giá khả năng thực hiện chức năng của thực quản qua hoạt động co bóp của các cơ trong thực quản khi bệnh nhân nuốt. Từ đó giúp phát hiện các bệnh lý ở thực quản liên quan đến rối loạn nuốt, phân biệt với bệnh trào ngược dạ dày với cùng các triệu chứng tương tự.
– Đo pH thực quản 24 giờ
Phương pháp này được sử dụng để đo lường mức độ acid trào ngược từ dạ dày vào thực quản trong 24 giờ, giúp xác định có hay không bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) và mức độ của bệnh. GERD là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra khó nuốt ở cổ.
– Kiểm tra thần kinh và cơ
Trong trường hợp nghi ngờ nguyên nhân là do vấn đề thần kinh như đột quỵ hoặc bệnh Parkinson, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra hình ảnh não hoặc đánh giá chức năng thần kinh.
– Siêu âm
Giúp đánh giá cấu trúc tuyến giáp, cổ, và các cơ quan lân cận có liên quan đến vấn đề nuốt.
Hệ thống y tế Thu Cúc TCI luôn tiên phong trong việc ứng dụng các công nghệ hiện đại một cách linh hoạt trong quá trình thăm khám, nhằm đưa ra những chẩn đoán chính xác và nhanh chóng. Trong đó có thể kể đến hệ thống máy đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) và máy đo pH thực quản 24 giờ được nhập khẩu từ Mỹ với độ chính xác và an toàn vượt trội, hệ thống máy nội soi, siêu âm, chụp X-quang cũng được đầu tư với chất lượng cao, được điều khiển bởi đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, đem lại cảm giác an tâm và thoải mái.
Đo áp lực thực quản (HRM thực quản) là một trong những phương pháp chẩn đoán nguyên nhân gây khó nuốt.
5. Điều trị
Phương pháp điều trị khó nuốt còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này, phổ biến nhất là:
– Dùng thuốc: Các loại thuốc chống viêm, giảm đau hoặc thuốc làm giãn cơ có thể được sử dụng để điều trị các nguyên nhân cụ thể như GERD hay co thắt thực quản. Các loại thuốc điều trị GERD cần được kê bởi chuyên gia tiêu hóa và sử dụng đúng liều lượng.
– Phẫu thuật: Trong trường hợp có khối u, polyp hoặc các vấn đề cơ học khác, phẫu thuật có thể cần thiết để loại bỏ nguyên nhân gây khó nuốt.
– Thay đổi chế độ ăn uống: Đối với những người mắc các rối loạn chức năng, thay đổi chế độ ăn uống như ăn thức ăn mềm, dễ nuốt có thể giúp giảm triệu chứng.
– Vật lý trị liệu: Các bài tập cơ miệng và cổ có thể giúp cải thiện khả năng nuốt.
6. Phòng ngừa và quản lý khó nuốt
Để phòng ngừa và quản lý khó nuốt, cần lưu ý một số biện pháp sau:
– Chăm sóc răng miệng tốt: Vệ sinh răng miệng đúng cách giúp ngăn ngừa vi khuẩn và nhiễm trùng có thể gây viêm thực quản.
– Tránh ăn quá no: Ăn quá nhiều có thể gây trào ngược dạ dày thực quản, làm tăng nguy cơ khó nuốt.
– Không hút thuốc và hạn chế uống rượu: Thuốc lá và rượu có thể gây kích ứng thực quản và làm tăng nguy cơ các bệnh lý liên quan.
– Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và điều trị kịp thời.
Khó nuốt ở cổ là một triệu chứng phức tạp và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc chẩn đoán và điều trị sớm chứng khó nuốt là rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm. Đối với những ai gặp phải tình trạng này, việc thay đổi lối sống và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ là cần thiết để cải thiện chất lượng cuộc sống và đảm bảo sức khỏe tổng thể.
