Ợ nóng cổ là hiện tượng không mấy xa lạ đối với nhiều người, thường xuất hiện sau khi ăn hoặc vào buổi tối. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ nguyên nhân gây ra tình trạng này để có biện pháp khắc phục hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn điểm qua những nguyên nhân phổ ợ nóng cổ, từ đó giúp bạn hiểu và có phương án đối phó sớm.
Menu xem nhanh:
1. Các nguyên nhân chính dẫn đến ợ nóng cổ
1.1. Nguyên nhân ợ nóng cổ: Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra triệu chứng ợ nóng cổ. Trong tình trạng này, axit dạ dày và đôi khi thức ăn không tiêu hóa được chảy ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát từ vùng dạ dày lên cổ họng. Sự suy giảm chức năng của cơ vòng thực quản dưới – một loại van ngăn không cho axit dạ dày trào ngược – là yếu tố then chốt dẫn đến tình trạng này. Khi cơ vòng này yếu đi, axit dễ dàng xâm nhập vào thực quản và gây ợ nóng.
Tại sao trào ngược lại gây ợ nóng cổ: Thực quản không được bảo vệ như dạ dày khỏi axit, khi tiếp xúc với axit dạ dày, nó sẽ dễ bị kích thích và gây ra cảm giác nóng rát, thậm chí có thể gây tổn thương niêm mạc nếu tình trạng kéo dài. Điều này dẫn đến cảm giác ợ nóng và thậm chí có thể kéo dài lên vùng cổ họng.
Nguyên nhân ợ nóng cổ: Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
1.2. Chế độ ăn uống không hợp lý
Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng nguy cơ ợ nóng cổ. Chế độ ăn uống nhiều chất béo, cay nóng, các loại thực phẩm giàu axit như cà chua, cam, chanh hay tiêu thụ rượu bia có thể kích thích sản sinh axit dạ dày.
Thực phẩm gây ra ợ nóng cổ có thể kể đến hàng đầu là thực phẩm chiên rán, giàu chất béo. Những loại thực phẩm này khó tiêu hóa và có thể làm tăng lượng axit trong dạ dày, dễ dẫn đến trào ngược. Ngoài ra, thức uống có gas và caffeine: hay các loại nước tăng lực có chứa caffeine kích thích dạ dày sản xuất axit nhiều hơn, dẫn đến tình trạng ợ nóng. Đặc biệt, rượu bia có tác dụng làm yếu cơ vòng thực quản dưới, từ đó dễ dàng cho axit trào ngược lên thực quản.
1.3. Tình trạng tăng cân và béo phì: Nguyên nhân ợ nóng cổ
Thừa cân, đặc biệt là béo phì, làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit và thức ăn trong dạ dày dễ bị đẩy ngược lên thực quản, gây ra triệu chứng ợ nóng cổ. Khi bụng bị đè nén do mỡ bụng hoặc sau khi ăn quá no, cơ vòng thực quản dưới không hoạt động đúng cách, tạo điều kiện thuận lợi cho hiện tượng trào ngược.
Cơ chế của béo phì gây ợ nóng cổ: Áp lực trong ổ bụng tăng cao khiến cho axit dạ dày dễ dàng vượt qua hàng rào bảo vệ của cơ vòng thực quản dưới. Ngoài ra, việc tăng cân cũng làm suy yếu cơ vòng này, làm giảm khả năng ngăn chặn trào ngược, từ đó dẫn đến cảm giác nóng rát cổ họng.
1.4. Tác dụng phụ của một số loại thuốc nhất định
Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ ợ nóng cổ bằng cách ảnh hưởng đến sự sản xuất axit dạ dày hoặc làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới. Những loại thuốc này bao gồm: Thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, aspirin có thể gây kích ứng dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược; thuốc chống trầm cảm, an thần có tác động gián tiếp làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dễ trào ngược.
Lưu ý khi sử dụng thuốc: Việc sử dụng thuốc trong thời gian dài mà không có sự theo dõi của bác sĩ có thể làm tình trạng trào ngược trở nên nghiêm trọng hơn. Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào và gặp phải tình trạng ợ nóng cổ, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc chuyển sang loại thuốc ít gây kích ứng hơn.
1.5. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh
Ngoài chế độ ăn uống, các thói quen sinh hoạt không lành mạnh hàng ngày cũng có thể gây ra ợ nóng cổ:
– Nằm ngay sau khi ăn: Khi bạn nằm xuống ngay sau khi ăn, trọng lực không còn hỗ trợ giữ axit dạ dày ở dưới, dẫn đến trào ngược dễ xảy ra.
– Ăn quá no: Ăn quá nhiều khiến dạ dày bị căng, áp lực lên cơ vòng thực quản dưới tăng, làm axit trào lên.
– Mặc quần áo bó sát: Quần áo bó làm tăng áp lực lên bụng, đặc biệt là quần jean, thắt lưng quá chặt cũng có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.
Việc thay đổi thói quen sinh hoạt có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ ợ nóng cổ. Hãy hạn chế ăn no quá mức, tránh nằm ngay sau khi ăn và chọn trang phục thoải mái để không gây áp lực lên dạ dày.
Thừa cân, đặc biệt là béo phì, làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit và thức ăn trong dạ dày dễ bị đẩy ngược lên
1.6. Stress
Căng thẳng không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn làm tăng nguy cơ ợ nóng cổ. Khi bạn căng thẳng, cơ thể có xu hướng sản sinh nhiều axit dạ dày hơn, dẫn đến trào ngược và ợ nóng. Ngoài ra, căng thẳng cũng làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tăng khả năng trào ngược axit.
Tập thể dục, thiền và các kỹ thuật giảm căng thẳng như yoga có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng stress, từ đó giảm thiểu nguy cơ ợ nóng cổ. Duy trì lối sống lành mạnh và cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa trào ngược.
1.7. Mang thai là một trong nhiều nguyên nhân ợ nóng cổ
Phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong tam cá nguyệt cuối cùng, thường gặp tình trạng ợ nóng cổ do sự gia tăng của hormone progesterone và áp lực từ thai nhi lên dạ dày. Progesterone làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
Nguyên nhân ợ nóng cổ khi mang thai: Trong thời kỳ mang thai, áp lực ổ bụng tăng cao do tử cung phát triển, làm thay đổi vị trí của dạ dày và thực quản, tạo điều kiện cho hiện tượng trào ngược axit xảy ra thường xuyên hơn.
2. Chẩn đoán ợ nóng cổ hiệu quả bằng cách nào?
Chẩn đoán nguyên nhân ợ nóng cổ đòi hỏi sự thăm khám kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ khám lâm sàng, hỏi kỹ bệnh sử, thói quen ăn uống sinh hoạt, tình trạng mang thai,… cũng như mức độ của cơn ợ nóng cổ mà bệnh nhân cảm nhận được, triệu chứng khác đi kèm. Trong trường hợp bệnh nhân có các biểu hiện của bệnh trào ngược dạ dày thực quản, bác sĩ sẽ áp dụng những kỹ thuật nhằm chẩn đoán chính xác và điều trị đúng bệnh.
Để chẩn đoán ợ nóng cổ hiệu quả, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp như nội soi thực quản – dạ dày để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và phát hiện tổn thương. Đo pH thực quản 24 giờ giúp xác định mức độ axit trào ngược, đánh giá tần suất và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Ngoài ra, đo áp lực cơ thắt thực quản (HRM) cũng có thể được kết hợp giúp chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Đo pH thực quản 24h tại Thu Cúc TCI
Ợ nóng cổ là triệu chứng phổ biến nhưng không nên coi thường, bởi nếu không được kiểm soát tốt, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Hiểu rõ nguyên nhân ợ nóng cổ, từ trào ngược dạ dày thực quản, chế độ ăn uống không hợp lý, đến các thói quen sinh hoạt hàng ngày sẽ giúp bạn có phương pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.
