Vacxin sống giảm độc lực mang lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ cơ thể tránh khỏi tác nhân gây bệnh, tuy nhiên không phải ai cũng có thể sử dụng được. Hãy cùng Thu Cúc TCI tìm hiểu về các đối tượng không nên sử dụng loai vacxin này nhé.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về vacxin sống giảm độc lực
Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), nguồn gốc của này xuất phát từ virus hoặc vi khuẩn tự nhiên. Tuy nhiên, chúng đã trải qua quá trình làm suy yếu tại phòng thí nghiệm, thường thông qua phương pháp nuôi cấy lặp đi lặp lại.
Vac xin sống giảm độc lực mang lại hiệu quả phòng ngừa các tác nhân tiềm ẩn gây bệnh và xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh trong cơ thể
Ví dụ như vacxin sởi, theo CDC, được phát triển từ virus sởi được phân lập từ mẫu máu của một bệnh nhi mắc sởi vào năm 1954. Qua gần 10 năm nghiên cứu và phát triển, virus sởi đã được làm suy yếu và biến thành vacxin. Vacxin này sau đó được cấp phép và lưu hành tại Mỹ, mang lại hiệu quả trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh sởi.
1.1 Cơ chế hoạt động của vacxin sống giảm độc lực
Khi tiêm vacxin, một lượng nhỏ virus hoặc vi khuẩn được sử dụng sẽ nhân lên trong cơ thể để kích thích phản ứng miễn dịch. Dù đây là vacxin sống, giảm độc lực tái tạo, chúng thường không gây bệnh như virus, vi khuẩn tự nhiên. Phản ứng miễn dịch đối với vacxin sống, giảm độc lực thường tương đương với phản ứng do nhiễm trùng tự nhiên, vì hệ thống miễn dịch không phân biệt được giữa virus suy yếu từ vacxin và virus hoang dã. Điều này đặt ra quan tâm lớn về hiệu quả và an toàn của quá trình tiêm phòng, nhất là khi người tiêm phải chú ý đến cân nhắc giữa tăng cường miễn dịch và nguy cơ phát sinh phản ứng không mong muốn.
1.2 Hiệu quả của vacxin sống giảm độc lực
Vacxin sống giảm độc lực đặc trưng bởi khả năng kích thích hệ miễn dịch ở hầu hết người bệnh chỉ sau một mũi tiêm. Tuy nhiên, một số người có tỷ lệ nhỏ không phản ứng với liều đầu tiên, như là trường hợp của vacxin sởi-quai bị-rubella MMR. Điều này làm tăng sự cần thiết của liều thứ hai để tối ưu hóa khả năng miễn dịch trong cơ thể.
Phản ứng miễn dịch từ vacxin sống giảm độc lực gần như hoàn toàn tương tự như khi mắc bệnh tự nhiên. So với vacxin bất hoạt, vac xin sống tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và kéo dài. Loại vacxin này cung cấp hiệu quả bảo vệ lâu dài, có thể kéo dài suốt đời mà không cần bổ sung liều ở tuổi trưởng thành.
Cần thận trọng khi sử dụng vacxin sống cho phụ nữ đang mang thai
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng bất kỳ tác nhân nào tác động lên vacxin, như ánh sáng hoặc nhiệt độ, cũng như tác động lên quá trình nhân lên bên trong cơ thể, đều có thể làm giảm hoặc mất hiệu quả của vacxin. Do đó, việc bảo quản và vận chuyển vacxin sống giảm độc lực yêu cầu các điều kiện nghiêm ngặt.
2. Một số vacxin sống giảm độc lực phổ biến
– Vacxin sởi – quai bị – rubella: một loại vacxin sống giảm độc lực, không chỉ đảm bảo hiệu quả trong việc ngăn chặn nguyên nhân gây bệnh mà còn đóng góp quan trọng vào việc kiểm soát và loại bỏ sởi tại nhiều quốc gia. Điều này thể hiện sự tích cực của loại vacxin này trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
– Vacxin thủy đậu: không chỉ bảo vệ cơ thể khỏi bệnh thủy đậu mà còn giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh zona. Điều này mang lại sự an toàn cho người tiêm và cả cộng đồng. Loại vacxin này đóng vai trò quan trọng trong việc giảm bệnh lý và bảo vệ sức khỏe của cả cộng đồng.
– Vacxin lao (BCG) không chỉ giúp bảo vệ khỏi lao mà còn có tác động tích cực đối với nhiều bệnh nhiễm khuẩn khác, đồng thời hỗ trợ củng cố hệ miễn dịch.vbgh
– Vacxin thương hàn, với tính chất sống giảm độc lực, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn bệnh thương hàn, đặc biệt là đối với những người làm việc trong môi trường nhiễm khuẩn.
3. Một số thận trọng khi sử dụng vacxin sống giảm độc lực
3.1 Các đối tượng không nên tiêm vacxin này
– Người có hệ miễn dịch suy yếu: Trong số này, những người đang phải đối mặt với bệnh bạch cầu, đang điều trị bằng một số loại thuốc, hoặc nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch như bệnh nhân HIV có thể không kiểm soát được sự sao chép của virus trong vacxin, dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng sau tiêm. Vì vậy, đối với những người này, việc hoãn tiêm vacxin sống giảm độc lực là cần thiết cho đến khi hệ miễn dịch được cải thiện đáng kể. Không khuyến khích tiêm vacxin trong trường hợp chức năng miễn dịch không đảm bảo ức chế sự nhân lên của virus sống.
Cần trao đối kỹ về tình hình sức khỏe với bác sĩ trước khi tiêm chủng
– Phụ nữ mang thai: Hiện nay vẫn đang có nhiều tranh cãi về tác động của vacxin sống giảm độc lực đối với thai nhi. Một số vacxin như thủy đậu, sởi – quai bị – rubella, lao, viêm não Nhật Bản, thương hàn, zona thần kinh, rota,… đã được chống chỉ định tiêm trong thai kỳ. Mặc dù vậy, nguy cơ thực sự đối với bào thai thường chỉ là lý thuyết, một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng, ngay cả khi phụ nữ đang mang thai mà không biết mình có thai tiêm vacxin rubella, không làm tăng nguy cơ dị tật thai nhi.
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, nếu bạn có kế hoạch mang thai thì cần chủ động hoàn thành các mũi vacxin sống giảm độc lực trước khi có thai ít nhất 1 tháng và tốt nhất là trước 3 tháng để giảm rủi ro cho cả bà mẹ và thai nhi.
3.2 Một số phản ứng phụ có thể xảy ra khi tiêm
Vacxin sống giảm độc lực mang lại những lợi ích lớn trong việc kích thích hệ miễn dịch, nhưng cũng đi kèm với một số rủi ro và phản ứng bất lợi, đặc biệt là trong trường hợp người sử dụng vacxin có hệ miễn dịch suy giảm:
– Tác nhân sống giảm độc lực có thể biến đổi ngược trở lại dạng đầy đủ độc lực, gây bệnh cho người sử dụng, tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra khi người đó có hệ miễn dịch suy giảm. Điển hình là trường hợp hiếm gặp của vacxin bại liệt sống giảm độc lực đường uống.
– Trong trường hợp suy giảm miễn dịch, đáp ứng miễn dịch đối với vacxin sống giảm độc lực không như người bình thường. Điều này tạo điều kiện cho tác nhân sống giảm độc lực phát triển quá mức và gây bệnh thực sự.
– Một số loại vacxin, như vacxin BCG, có thể gây nhiễm khuẩn dai dẳng, ví dụ như viêm hạch bạch huyết khu vực, có thể trở nên nặng hơn và lan tràn.
– Nếu tác nhân sống giảm độc lực nuôi cấy trong môi trường ô nhiễm, có khả năng bị ô nhiễm bởi các virus khác, ví dụ như retrovirus khi liên quan đến vacxin sởi.
Trước khi quyết định sử dụng vacxin sống giảm độc lực, việc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế là rất quan trọng để có thể hiểu rõ về nguy cơ và lợi ích đối với từng trường hợp cụ thể.
Trên đây là những thông tin quan trọng về vacxin sống giảm độc lực. Nếu như bạn còn thắc mắc nào liên quan, vui lòng liên hệ Phòng Tiêm chủng Thu Cúc TCI để được hỗ trợ giải đáp nhanh chóng.
