Trào ngược dạ dày không chỉ dừng lại ở việc gây ợ nóng hay đau rát vùng thượng vị mà còn có thể làm xuất hiện triệu chứng ho dai dẳng. Nhiều người không biết rằng, tình trạng này có liên quan mật thiết đến hệ hô hấp. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế bị trào ngược dạ dày gây ho và cách khắc phục hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược dạ dày là gì?
Trào ngược dạ dày (GERD – Gastroesophageal Reflux Disease) là tình trạng khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ vòng thực quản dưới (LES) suy yếu hoặc hoạt động không hiệu quả, dịch vị dạ dày dễ dàng chảy ngược lên, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, buồn nôn, đau rát vùng ngực và đặc biệt là ho.
Nhiều người gặp phải tình trạng ho liên tục nhưng không rõ nguyên nhân cho đến khi được chẩn đoán có liên quan đến trào ngược dạ dày.
Tại sao bị trào ngược dạ dày lại gây ho?
2. Cơ chế tại sao bị trào ngược dạ dày gây ho
2.1. Kích thích trực tiếp niêm mạc đường hô hấp
Khi dịch vị trào lên thực quản và đôi khi cả hầu họng, axit và enzym trong dịch dạ dày như pepsin có thể kích thích trực tiếp niêm mạc. Điều này gây ra phản xạ ho như một cách tự nhiên của cơ thể để loại bỏ kích thích.
2.2. Phản xạ thần kinh gây ho
Dây thần kinh phế vị (vagus nerve) đóng vai trò quan trọng trong phản xạ ho và chức năng của dạ dày. Khi thực quản bị kích thích bởi axit, dây thần kinh này có thể kích hoạt phản xạ ho, ngay cả khi không có dịch vị trào ngược lên đến đường hô hấp trên.
2.3. Axit làm tăng nhạy cảm niêm mạc đường thở
Dịch vị trào ngược có thể làm tổn thương và gây viêm vùng thanh quản và hầu họng, khiến đường thở trở nên nhạy cảm hơn. Người bệnh dễ ho ngay cả khi chỉ tiếp xúc với các yếu tố nhẹ như khói bụi, lạnh hoặc nói chuyện to.
3. Dấu hiệu và triệu chứng khi bị trào ngược dạ dày gây ho
– Ho khan kéo dài: Không kèm đờm hoặc chỉ có ít đờm nhầy, thường nặng hơn về đêm.
– Cảm giác rát họng: Do dịch axit trào lên gây kích ứng niêm mạc họng.
– Khàn giọng hoặc mất giọng: Axit trào ngược có thể làm viêm thanh quản, khiến giọng nói trở nên khàn đục.
– Nghẹt mũi và viêm xoang mãn tính: Một số trường hợp trào ngược gây ra tình trạng viêm xoang kéo dài.
– Cảm giác có dị vật trong họng: Luôn cảm thấy mắc nghẹn hoặc nuốt vướng nhưng không phải do thức ăn.
Những triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với các bệnh về đường hô hấp khác, do đó người bệnh cần được chẩn đoán đúng để có phương pháp điều trị phù hợp.
Ho có thể đi kèm cảm giác rát họng do dịch axit trào lên gây kích ứng niêm mạc họng
4. Tại sao ho do trào ngược dạ dày dễ bị bỏ qua?
Nhầm lẫn với viêm họng hoặc cảm lạnh: Nhiều người nghĩ rằng ho do các bệnh lý hô hấp thông thường, dẫn đến tự ý dùng thuốc mà không cải thiện.
Không xuất hiện ợ nóng rõ ràng: Một số bệnh nhân không có triệu chứng ợ nóng hoặc đau rát, làm khó khăn trong việc nhận diện mối liên hệ giữa ho và trào ngược.
Ho tăng vào ban đêm: Khi nằm, dịch vị dạ dày dễ trào ngược hơn, gây ho vào ban đêm, làm bệnh nhân nhầm tưởng mình bị nhiễm lạnh.
5. Cách chẩn đoán ho do trào ngược dạ dày
Một số phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày phổ biến hiện nay có thể kể đến như:
– Nội soi thực quản – dạ dày: Kiểm tra mức độ tổn thương niêm mạc và xác định dấu hiệu viêm.
– Đo pH thực quản 24h: Đây là phương pháp chính xác nhất để phát hiện dịch vị axit trào lên thực quản. Từ đó, bác sĩ có thể đánh giá được bệnh nhân có thực sự bị trào ngược, mức độ trào ngược của axit lên thực quản, thời điểm trào ngược và đưa ra phương án điều trị sát với tình hình thực tế nhất.
– Kiểm tra áp lực thực quản nhờ đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao HRM: Được thực hiện để đánh giá hoạt động của cơ vòng thực quản dưới (LES), từ đó hỗ trợ xác định và loại trừ các nguyên nhân có triệu chứng tương tự trào ngược dạ dày.
– Chụp X-quang thực quản
– Khám lâm sàng kèm hỏi bệnh sử giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán ban đầu về bệnh.
Thu Cúc TCI hiện đang đi đầu trong ứng dụng các công nghệ chẩn đoán tiên tiến trong thăm khám và điều trị cho bệnh nhân trào ngược dạ dày một cách hiệu quả, tránh các biến chứng và rủi ro khi bệnh kéo dài.
Đo pH thực quản 24h là phương pháp chính xác nhất để phát hiện dịch vị axit trào lên thực quản
6. Cách khắc phục tình trạng bị trào ngược dạ dày gây ho
6.1. Thay đổi lối sống
Ăn uống hợp lý: Chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no hoặc ăn trước khi ngủ ít nhất 3 giờ.
Hạn chế thực phẩm kích thích: Tránh đồ cay nóng, cà phê, rượu bia và thực phẩm chiên rán.
Kê cao gối khi ngủ: Giúp giảm nguy cơ dịch vị trào ngược lên thực quản trong khi nằm.
6.2. Dùng thuốc theo chỉ định
Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm sản xuất axit dạ dày.
Thuốc kháng axit: Trung hòa axit và giảm triệu chứng nhanh.
Thuốc tăng cường vận động dạ dày: Giúp dạ dày tiêu hóa nhanh hơn, hạn chế ứ đọng dịch vị.
6.3. Điều trị ngoại khoa (nếu cần)
Trong một số trường hợp nghiêm trọng, khi cơ vòng thực quản dưới suy yếu nghiêm trọng và không đáp ứng với thuốc, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để thắt chặt cơ vòng này, giảm nguy cơ trào ngược.
Nếu không điều trị sớm, ho do trào ngược dạ dày có thể gây ra nhiều biến chứng như:
– Viêm thanh quản mãn tính: Khi axit liên tục kích thích vùng thanh quản.
– Viêm phổi do hít phải dịch vị: Axit trào ngược có thể vô tình xâm nhập vào phổi, gây viêm phổi.
– Gián đoạn giấc ngủ: Ho kéo dài vào ban đêm làm suy giảm chất lượng giấc ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
Do đó, việc nhận diện sớm và điều trị kịp thời rất quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
7. Khi nào cần gặp bác sĩ?
– Ho kéo dài hơn 8 tuần và không có dấu hiệu cải thiện.
– Khó thở hoặc thở khò khè đi kèm với ho.
– Giảm cân không rõ nguyên nhân hoặc nuốt khó.
– Triệu chứng ho nặng hơn vào ban đêm, ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Nếu bạn gặp các dấu hiệu trên, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Bị trào ngược dạ dày gây ho là hiện tượng khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác. Việc hiểu rõ cơ chế gây ho và áp dụng các biện pháp điều trị đúng cách không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn gặp tình trạng ho kéo dài và nghi ngờ do trào ngược dạ dày, hãy sớm thăm khám để có giải pháp phù hợp.
