Giải mã hiện tượng đau bụng bên phải khi mang thai
Khi mang thai, cơ thể phụ nữ thay đổi nhanh chóng để thích nghi với sự phát triển của thai nhi. Một trong những vấn đề khiến nhiều mẹ bầu lo lắng là đau bụng bên phải. Có người chỉ thấy đau thoáng qua, có người lại đau dữ dội và kéo dài, đôi khi kèm theo nhiều dấu hiệu khác. Vậy đau bụng bên phải khi mang thai là bình thường hay bất thường? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các nguyên nhân có thể gặp, cách phân biệt xem tình trạng đó là bình thường hay bất thường đồng thời cung cấp những gợi ý xử trí an toàn.
1. Khi mang thai đau bụng bên phải do đâu?
Đau bụng bên phải trong thai kỳ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ sinh lý đến bệnh lý nguy hiểm cần cấp cứu. Hiểu rõ từng nguyên nhân giúp mẹ bầu chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân và biết khi nào nên đến bệnh viện.
1.1. Đau dây chằng tròn
Đau dây chằng tròn là một nguyên nhân phổ biến, thường xảy ra ở tam cá nguyệt thứ hai.
Khi tử cung phát triển lớn, các dây chằng tròn nâng đỡ tử cung bị kéo căng mỗi khi mẹ thay đổi tư thế như đứng lên, xoay người, ho hay hắt hơi. Điều này gây ra những cơn đau nhói ngắn, thường xuất hiện ở vùng bụng dưới hoặc háng bên phải.
Mặc dù khiến mẹ khó chịu nhưng đau dây chằng tròn không gây hại cho thai nhi. Cơn đau thường thoáng qua và giảm khi mẹ nằm nghỉ hoặc thay đổi tư thế nhẹ nhàng.
1.2. Đau bụng bên phải khi mang thai do rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa cũng là nguyên nhân khiến mẹ bầu đau bụng thường gặp.
Hormone thai kỳ làm chậm nhu động ruột, dẫn đến đầy hơi, táo bón. Khi phân tích tụ ở kết tràng lên, mẹ bầu có thể cảm thấy đau hoặc căng tức ở vùng này.
Ngoài ra, sự thay đổi chuyển hóa mỡ trong thai kỳ khiến nguy cơ hình thành sỏi mật tăng lên. Khi có sỏi hoặc viêm túi mật, người bệnh thường đau vùng bụng trên bên phải, nhất là sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, kèm buồn nôn, đôi khi sốt nhẹ.
Đây là tình trạng cần được bác sĩ thăm khám vì có nguy cơ tiến triển nặng hơn.
1.3. Nhiễm trùng đường tiết niệu
Nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc sỏi thận/niệu quản cũng có thể gây đau bên phải. Với nhiễm trùng, đau thường kèm theo cảm giác buốt, tiểu rắt, tiểu đục hoặc có mùi. Khi nhiễm trùng lan lên thận (viêm bể thận), cơn đau trở nên dữ dội ở vùng hông lưng phải, đi kèm sốt cao, ớn lạnh và mệt mỏi.
Sỏi niệu quản lại gây ra những cơn đau quặn từng đợt, khởi phát ở hông và lan xuống bẹn.
Cả hai tình trạng này đều không thể tự khỏi, cần bác sĩ kê đơn thuốc phù hợp hoặc can thiệp y tế.
1.4. Đau bụng bên phải khi mang thai do viêm ruột thừa
Một nguyên nhân nguy hiểm thường bị bỏ qua là viêm ruột thừa.
Khi mang thai, tử cung lớn dần đẩy ruột thừa lên cao nên vị trí đau có thể khác so với người không mang thai, đôi khi đau ở vùng hạ sườn phải. Viêm ruột thừa thường bắt đầu với cơn đau quanh rốn rồi dần khu trú sang phải, kèm chán ăn, buồn nôn, có thể sốt.
Đây là tình trạng ngoại khoa khẩn cấp, nếu chậm trễ có thể dẫn đến vỡ ruột thừa, viêm phúc mạc và đe dọa tính mạng cả mẹ và bé.
1.5. Các biến chứng sản khoa
Không thể bỏ qua các biến chứng sản khoa. Ở tam cá nguyệt đầu, thai ngoài tử cung có thể gây đau bụng dưới một bên kèm chảy máu âm đạo ít. Nếu không phát hiện, khối thai ngoài tử cung có thể vỡ, gây chảy máu ổ bụng nguy hiểm. Ở giai đoạn sau, bong nhau non khiến mẹ đau bụng dữ dội, liên tục, có thể kèm chảy máu âm đạo. Một biến chứng khác là tiền sản giật, biểu hiện bằng đau vùng thượng vị hoặc dưới sườn phải, kèm huyết áp cao, phù, nhức đầu, rối loạn thị giác. Đây là các tình huống cần nhập viện cấp cứu ngay.
2. Khi nào cần thăm khám ngay?
Mặc dù nhiều nguyên nhân đau bụng bên phải không nguy hiểm, nhưng có những dấu hiệu cảnh báo mẹ bầu không được chần chừ.
Nếu đau ngày càng dữ dội, kéo dài, kèm sốt, buồn nôn liên tục, chảy máu âm đạo, rỉ nước ối, tiểu buốt hoặc thai ít cử động hơn bình thường, mẹ cần đến bệnh viện ngay.
Đây có thể là dấu hiệu của những tình trạng khẩn cấp như viêm bể thận, viêm ruột thừa, bong nhau non hoặc tiền sản giật.
3. Bác sĩ chẩn đoán và xử trí như thế nào?
Khi đến bệnh viện, bác sĩ sẽ khai thác kỹ tiền sử, hỏi về thời điểm đau, vị trí chính xác, yếu tố làm tăng hay giảm đau, các triệu chứng đi kèm.
Sau đó, mẹ có thể được chỉ định xét nghiệm máu, nước tiểu để tìm dấu hiệu nhiễm trùng hoặc bất thường. Siêu âm ổ bụng và siêu âm thai là bước an toàn, giúp loại trừ nhiều nguyên nhân. Trong trường hợp khó chẩn đoán, bác sĩ có thể chỉ định chụp MRI – phương pháp hình ảnh an toàn cho thai.
Dựa trên kết quả, bác sĩ sẽ quyết định điều trị bằng thuốc, theo dõi hoặc phẫu thuật nếu cần thiết.
4. Biện pháp giảm đau và phòng ngừa tại nhà
Trong trường hợp đau nhẹ do dây chằng hoặc rối loạn tiêu hóa, mẹ bầu có thể áp dụng các biện pháp giảm đau an toàn như:
– Nghỉ ngơi,
– Thay đổi tư thế chậm rãi,
– Chườm ấm vùng bụng dưới,
– Nằm nghiêng sang trái để tăng lưu lượng máu đến tử cung.
– Về chế độ ăn, nên tăng cường chất xơ từ rau xanh, hoa quả, uống đủ nước, hạn chế đồ chiên xào nhiều dầu mỡ để giảm nguy cơ táo bón và sỏi mật.
– Khi cần dùng thuốc giảm đau, paracetamol thường là lựa chọn an toàn, nhưng vẫn phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
5. Lời khuyên dành cho mẹ bầu
Điều quan trọng nhất là mẹ không nên chủ quan hoặc tự chẩn đoán khi thấy đau bụng bên phải. Hãy theo dõi cẩn thận diễn biến cơn đau, ghi nhớ các dấu hiệu đi kèm và chia sẻ chi tiết với bác sĩ. Đặc biệt, đau mới xuất hiện và tăng dần, đau dữ dội hoặc kèm triệu chứng bất thường đều phải được thăm khám càng sớm càng tốt. Chủ động thăm khám định kỳ và giữ liên lạc với bác sĩ sản khoa cũng giúp mẹ an tâm hơn trong suốt thai kỳ.
Đau bụng bên phải khi mang thai có thể chỉ là do đau dây chằng tròn, rối loạn tiêu hóa, nhưng cũng có thể là do viêm bể thận, viêm ruột thừa, thai ngoài tử cung hay tiền sản giật. Vì vậy, mẹ bầu cần biết phân biệt các dấu hiệu lành tính và dấu hiệu cảnh báo để xử trí kịp thời. Hãy nhớ rằng, thăm khám sớm luôn mang lại sự an toàn cho cả mẹ và bé, giúp thai kỳ diễn ra thuận lợi.
