Bổ sung gạo lứt vào thực đơn cho bé: Những điều cha mẹ cần biết

Trong những năm gần đây, gạo lứt được xem là thực phẩm “siêu dinh dưỡng” nhờ hàm lượng chất xơ, vitamin và khoáng chất cao. Tuy nhiên, trẻ em có nên ăn gạo lứt là một câu hỏi được nhiều phụ huynh đặt ra. Dù mang lại nhiều lợi ích cho người lớn, nhưng liệu loại thực phẩm này có thực sự phù hợp với hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ nhỏ?

1. Gạo lứt chứa những nhóm dinh dưỡng nào?

Gạo lứt là gạo nguyên cám, chỉ được xay bỏ lớp vỏ trấu, giữ lại lớp cám và mầm gạo. Chính vì vậy, đây là phần chứa nhiều chất dinh dưỡng nhất. Theo nghiên cứu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trong 100g gạo lứt có chứa:

– Chất xơ: 3.5 – 4gr (cao hơn 4-5 lần gạo trắng)

– Vitamin nhóm B: B1, B3, B5, B6 rất dồi dào

– Khoáng chất: Magie, canxi, sắt, kẽm, mangan

– Chất chống oxy hóa: như axit phytic, axit ferulic…

Sự phong phú về vi chất khiến nhiều người tin rằng trẻ em có nên ăn gạo lứt để bổ sung dưỡng chất cần thiết trong giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, điều này cần được đánh giá kỹ lưỡng theo độ tuổi và khả năng tiêu hóa của trẻ.

2. Hệ tiêu hóa của trẻ và khả năng hấp thụ gạo lứt

Hệ tiêu hóa của trẻ em, đặc biệt là dưới 7 tuổi, chưa phát triển hoàn thiện. Cấu trúc thành ruột còn mỏng, enzym tiêu hóa chưa đầy đủ. Trong khi đó, gạo lứt chứa nhiều chất xơ không hòa tan và hợp chất axit phytic – một chất có thể cản trở hấp thu các khoáng chất như sắt, kẽm và canxi. Ngoài ra, trong gạo lứt còn chứa lượng rất nhỏ Asen (thạch tín) – chất độc hại cho thận, gan và hệ thần kinh nếu tích tụ nhiều và lâu dài.

Nếu ăn thường xuyên, trẻ có thể đối mặt với các vấn đề như:

– Khó tiêu, đầy bụng

– Giảm hấp thu sắt và canxi, dẫn đến nguy cơ thiếu máu hoặc chậm phát triển chiều cao

– Chán ăn, mệt mỏi do khẩu phần ít hấp dẫn hoặc gây no lâu.

Vì vậy, trẻ chỉ nên ăn gạo lứt ở mức độ kiểm soát, không nên ăn thay thế hoàn toàn gạo trắng.

3. Lợi ích tiềm năng khi dùng gạo lứt đúng cách

Mặc dù có những hạn chế nhất định, gạo lứt vẫn mang lại rất nhiều công dụng nếu được sử dụng ở mức độ hợp lý và phương pháp chế biến phù hợp:

– Hỗ trợ nhu động ruột nhờ hàm lượng chất xơ cao, có thể phòng ngừa táo bón

– Với hàm lượng canxi dồi dào, gạo lứt giúp trẻ phát triển tốt về xương và thể chất

– Cung cấp vitamin nhóm B tự nhiên, hỗ trợ phát triển thần kinh

– Hạn chế nguy cơ béo phì, nhờ chỉ số đường huyết thấp hơn so với gạo trắng

Cha mẹ cần cho trẻ ăn gạo lứt một cách hợp lý và chỉ nên ăn 2–3 lần/tuần, nấu thật mềm hoặc kết hợp với gạo trắng.

4. Cách chế biến gạo lứt phù hợp cho trẻ

Để hạn chế tác dụng không mong muốn, nếu trẻ em có nên ăn gạo lứt, phụ huynh cần chế biến đúng cách:

– Ngâm thật lâu gạo lứt trước khi nấu và nên ngâm trong nước nóng để giảm axit phytic và asen.

– Nấu bằng nồi áp suất hoặc nồi hầm chậm để gạo mềm và dễ tiêu hóa hơn

– Kết hợp gạo lứt với các loại hạt, đậu hoặc rau củ để bổ sung protein và tăng hương vị

– Không nên xay gạo lứt thành bột dùng cho trẻ dưới 1 tuổi, do dễ gây nghẹn và không phù hợp về mặt kết cấu

5. Gợi ý một số món ăn từ gạo lứt phù hợp cho bé

5.1. Súp gà gạo lứt nấu rau củ

Nguyên liệu:

– Gạo lứt (ngâm mềm 4–6 giờ): 30g (khoảng 2 muỗng canh)

– Ức gà hoặc thịt gà ta nạc: 50g

– Cà rốt: ¼ củ

– Bí đỏ: 30g

– Khoai tây hoặc súp lơ: 30g

– Nước lọc: 500–600ml

– Dầu ô-liu (1 thìa cà phê)

Cách thực hiện:

– Thịt gà rửa sạch, luộc sơ rồi băm nhuyễn hoặc xé tơi.

– Rau củ sau khi rửa sạch nạo sạch vỏ và cắt nhỏ vừa ăn.

– Cho gạo lứt đã ngâm vào nồi, thêm 500–600ml nước, hầm trước khoảng 20 phút cho gạo mềm.

– Tiếp theo cho thịt gà và rau củ vào, đun nhỏ lửa thêm 20–30 phút đến khi tất cả chín mềm.

– Có thể dùng máy xay cầm tay xay mịn nếu trẻ còn nhỏ (dưới 1 tuổi), hoặc để nguyên nếu bé đã ăn thô tốt.

– Thêm 1 thìa cà phê dầu ô-liu vào nồi súp đã nấu chín (không nêm muối nếu bé dưới 1 tuổi).

– Để nguội bớt sau đó múc ra bát cho bé thưởng thức.

5.2. Sữa gạo lứt hạt sen

Nguyên liệu:

– Gạo lứt: 100g

– Hạt sen tươi hoặc khô (tùy chọn): 50g

– Nước lọc: 1 lít

Cách làm:

– Rang gạo lứt trên chảo (lửa vừa) khoảng 5–7 phút đến khi gạo dậy mùi thơm.

– Ngâm gạo lứt và hạt sen trong nước sạch khoảng 2–4 tiếng (hoặc qua đêm nếu có thời gian).

– Cho gạo lứt, hạt sen và 1 lít nước vào nồi, đun sôi rồi hạ lửa nhỏ, nấu 20–30 phút cho mềm (Có thể thêm đường tùy khẩu nếu muốn)

– Xay nhuyễn hỗn hợp, sau đó lọc qua rây hoặc vải mịn để lấy phần sữa.

– Để nguội, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh, có thể dùng trong 2–3 ngày.

5.3. Bánh gạo lứt nướng giòn

Nguyên liệu:

(Phần cho 6–8 chiếc bánh nhỏ)

– Gạo lứt đã nấu chín mềm: 1 chén (khoảng 150g)

– Chuối chín (chuối tiêu hoặc chuối tây): 1 quả

– Mè trắng (tùy chọn): 1 muỗng cà phê

– Dầu ô-liu (tùy chọn): vài giọt để quét mặt bánh

– Giấy nến hoặc khuôn nướng

Cách làm:

– Trộn đều chuối đã nghiền nhuyễn với gạo lứt đã nấu chín. Nếu gạo còn khô, có thể thêm 1–2 muỗng nước ấm.

– Trộn thêm mè trắng vào hỗn hợp trên.

– Dùng tay sạch hoặc thìa, nắn thành từng miếng tròn, dẹt cỡ lòng bàn tay trẻ.

– Đặt lên khay có lót giấy nến hoặc khuôn nướng. Có thể quét một lớp mỏng dầu ô-liu lên mặt bánh để bánh giòn hơn.

– Làm nóng lò ở 160–170°C. Cho bánh vào nướng trong 20–25 phút, sau đó lật mặt, nướng thêm 10 phút cho cả hai mặt giòn nhẹ.

– Bánh chín vàng đều, hơi xém cạnh là đạt. Để nguội sẽ giòn hơn.

Việc bổ sung gạo lứt vào khẩu phần ăn của trẻ cần được tiếp cận một cách khoa học, dựa trên độ tuổi, khả năng tiêu hóa và tình trạng dinh dưỡng hiện tại. Mặc dù gạo lứt là thực phẩm giàu giá trị với lượng chất xơ, vitamin và khoáng chất cao, nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ, đặc biệt là những bé dưới 2 tuổi hoặc có hệ tiêu hóa yếu.

Thay vì áp dụng máy móc, phụ huynh nên cân nhắc kỹ lưỡng, tham khảo ý kiến từ chuyên gia dinh dưỡng, và theo dõi phản ứng của trẻ khi thử nghiệm từng món ăn từ gạo lứt. Khi được chế biến đúng cách, sử dụng với liều lượng hợp lý và kết hợp cùng các nhóm thực phẩm đa dạng, gạo lứt có thể trở thành một phần giá trị trong thực đơn cân bằng cho trẻ em.