Cảnh báo sớm về những triệu chứng đột quỵ

Đột quỵ thường đến bất ngờ và có thể cướp đi tính mạng chỉ trong vài phút nếu không được phát hiện kịp thời. Trên thực tế, cơ thể thường gửi đi những tín hiệu cảnh báo trước khi cơn đột quỵ xảy ra. Việc nhận biết sớm các triệu chứng đột quỵ không chỉ giúp cấp cứu kịp thời mà còn giảm thiểu nguy cơ để lại di chứng nặng nề.

1. Đột quỵ nhẹ là gì?

Đột quỵ nhẹ, hay còn gọi là thiếu máu não thoáng qua, là tình trạng dòng máu cung cấp lên não bị gián đoạn tạm thời. Không giống như đột quỵ thật sự, cơn đột quỵ nhẹ không gây chết tế bào não, nhưng các triệu chứng lại tương tự, vì thế đây được xem là “hồi chuông cảnh báo” cho những cơn đột quỵ nặng trong tương lai.

Các biểu hiện của đột quỵ nhẹ thường kéo dài rất ngắn, có thể chỉ vài phút, 1 – 2 giờ và gần như luôn biến mất trong vòng 24 giờ. Thống kê cho thấy, khoảng 90% cơn thiếu máu não thoáng qua tự hồi phục trong vòng 4 giờ mà không để lại tổn thương thần kinh đáng kể.

2. Mức độ nguy hiểm

Mặc dù triệu chứng có thể biến mất nhanh chóng, nhưng TIA không phải là hiện tượng “vô hại”. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, cơn thiếu máu não thoáng qua có thể làm giảm tuổi thọ trung bình của bệnh nhân tới 20%. Đặc biệt, có khoảng 10 – 15% bệnh nhân từng bị đột quỵ nhẹ sẽ gặp đột quỵ thật sự trong vòng 3 tháng, trong đó 50% xảy ra chỉ trong 48 giờ đầu tiên sau TIA.

3. Những triệu chứng đột quỵ phổ biến mà bạn không nên bỏ qua

3.1. Khuôn mặt méo lệch, yếu nửa mặt – triệu chứng đột quỵ 

Một trong những biểu hiện điển hình của cơn đột quỵ là gương mặt trở nên mất cân xứng. Người bệnh có thể bị sệ một bên mặt, khó kiểm soát cơ mặt hoặc khi cười thì nụ cười bị méo. Cách đơn giản để kiểm tra là yêu cầu bệnh nhân mỉm cười và quan sát sự khác biệt giữa hai bên mặt.

3.2. Tay chân yếu hoặc tê liệt một bên – triệu chứng đột quỵ 

Người gặp cơn đột quỵ thường mất khả năng vận động bình thường ở một bên cơ thể. Tay hoặc chân có thể đột ngột trở nên nặng nề, khó nâng hoặc không nhấc lên được. Bạn có thể thử yêu cầu bệnh nhân giơ cả hai tay qua đầu; nếu một bên không thể nâng lên như tay còn lại thì đây là tín hiệu nguy hiểm.

3.3. Cơn đau đầu dữ dội

Không ít bệnh nhân xuất hiện tình trạng đau đầu đột ngột với cường độ dữ dội, kèm cảm giác quay cuồng, mất thăng bằng. Thậm chí, dù không có biểu hiện liệt chi, họ cũng khó đứng vững hoặc ngồi ổn định như bình thường.

3.4. Giảm hoặc mất thị lực bất ngờ

Thị lực đột ngột suy giảm là một trong những cảnh báo quan trọng. Người bệnh có thể nhìn mờ, chỉ thấy một bên mắt hoặc thậm chí mất khả năng quan sát tạm thời. Đây là dấu hiệu cần được nhận biết sớm để xử trí kịp thời.

3.5. Khó nói, phát âm bất thường

Thay đổi giọng nói cũng là biểu hiện đặc trưng. Người bệnh có thể nói ngọng, nói lắp, phát âm không rõ ràng hoặc không thể lặp lại những câu đơn giản. Khi giao tiếp gặp trở ngại bất ngờ, hãy nghĩ ngay đến khả năng bị đột quỵ.

4. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây đột quỵ nhẹ

Một số yếu tố có thể làm tăng khả năng xảy ra cơn thiếu máu não thoáng qua, bao gồm:

– Di truyền: Người có người thân từng bị TIA hoặc đột quỵ sẽ có nguy cơ cao hơn.

– Tuổi tác: Người trên 55 tuổi dễ gặp tình trạng này hơn.

– Giới tính: Nam giới có tỷ lệ mắc cao hơn, tuy nhiên số ca tử vong do đột quỵ ở nữ lại nhiều hơn.

– Tiền sử đột quỵ: Người từng bị đột quỵ trước đó có nguy cơ tái phát cao gấp 10 lần.

– Thiếu máu hồng cầu hình liềm: Tế bào máu bất thường dễ gây tắc nghẽn trong mạch, cản trở dòng máu lên não.

5. Chẩn đoán và điều trị 

5.1. Chẩn đoán đột quỵ nhẹ

Do các biểu hiện của cơn thiếu máu não thoáng qua thường mờ nhạt và biến mất nhanh, việc phát hiện chủ yếu dựa vào các phương pháp cận lâm sàng. Một số kỹ thuật gồm:

– Xét nghiệm máu: giúp xác định rối loạn mỡ máu, đường huyết hoặc các yếu tố nguy cơ liên quan đến xơ vữa động mạch.

– Điện tâm đồ (ECG): phát hiện tình trạng rung nhĩ hoặc các rối loạn nhịp tim có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

– Siêu âm tim: kiểm tra chức năng tim, phát hiện bất thường ở van tim hoặc dấu hiệu suy tim.

– Siêu âm động mạch cảnh và động mạch đốt sống – nền: đánh giá mức độ xơ vữa, dày thành mạch và tình trạng hẹp lòng mạch.

– Siêu âm Doppler xuyên sọ: đo lưu lượng tuần hoàn máu trong não và động mạch não.

– Chụp CT hoặc MRI sọ não: loại trừ các nguyên nhân khác như u não, chấn thương sọ não hay tổn thương thần kinh trung ương.

5.2. Điều trị đột quỵ nhẹ

Mặc dù triệu chứng thường thoáng qua, nhưng đột quỵ nhẹ cần được xử trí như một cơn đột quỵ thật sự. Phác đồ điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe cụ thể của người bệnh, bao gồm:

– Dùng thuốc: kiểm soát bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu; đồng thời sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu hoặc chống đông để ngăn chặn hình thành huyết khối.

– Thay đổi lối sống: duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế chất béo bão hòa, bỏ thuốc lá, giảm cân, tập luyện thể dục thường xuyên.

– Can thiệp mạch: trong trường hợp động mạch cảnh bị hẹp trên 70%, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc đặt stent để tái thông dòng chảy máu.

– Điều trị kịp thời không chỉ giúp ngăn ngừa tái phát mà còn giảm thiểu nguy cơ tiến triển thành đột quỵ nặng trong tương lai.

Có thể thấy, những triệu chứng đột quỵ thường khá rõ ràng nhưng dễ bị bỏ qua nếu không để ý kỹ. Cảnh báo sớm về các dấu hiệu như: yếu hoặc tê một bên cơ thể, méo miệng, nói khó, thị lực giảm, đau đầu dữ dội… sẽ giúp bạn chủ động xử trí kịp thời, tránh hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, mỗi người nên trang bị kiến thức về triệu chứng đột quỵ, đồng thời duy trì thói quen thăm khám sức khỏe định kỳ để bảo vệ bản thân và gia đình trước nguy cơ bệnh lý nguy hiểm này.