Trong những năm gần đây, tỷ lệ người được chẩn đoán có nhân tuyến giáp tăng lên đáng kể nhờ vào việc thăm khám sức khỏe định kỳ và sự phổ biến của siêu âm tuyến giáp. Trong số các trường hợp đó, phần lớn là nhân giáp lành tính – một khái niệm nghe có vẻ không nguy hiểm nhưng lại khiến nhiều người lo lắng bởi sự thiếu hiểu biết và những lầm tưởng xoay quanh bệnh lý này. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc cái nhìn tổng quan, đầy đủ và khoa học về nhân tuyến giáp giáp lành tính, từ đó giúp bạn nhận diện dấu hiệu bất thường và biết thời điểm cần đi khám để kiểm soát bệnh hiệu quả.

1. Nhân giáp lành tính là gì?

1.1 Định nghĩa và đặc điểm của nhân giáp lành tính

Nhân giáp lành tính là những khối mô phát triển bất thường trong tuyến giáp nhưng không mang tính chất ung thư. Đây là hiện tượng rất phổ biến, đặc biệt ở nữ giới trung niên và người lớn tuổi. Theo thống kê y học, có đến hơn 90% các nhân giáp phát hiện qua siêu âm là lành tính. Nhân có thể là một khối đơn độc hoặc xuất hiện dưới dạng nhiều nhân (đa nhân giáp), với kích thước dao động từ vài milimet đến vài centimet.

Về mặt mô học, nhân tuyến giáp lành tính có thể là nhân keo, nhân nang hoặc các nhân có bản chất tăng sinh tế bào lành. Điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù bản chất là lành tính nhưng nhân giáp vẫn có thể phát triển kích thước theo thời gian, gây chèn ép hoặc rối loạn chức năng tuyến giáp nếu không được kiểm soát đúng cách.

Nhân lành tuyến giáp là các khối mô phát triển bất thường trong tuyến giáp nhưng không có đặc tính ác tính

1.2 Cơ chế hình thành nhân tuyến giáp lành tính

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra nhân lành tính tuyến giáp vẫn chưa được xác định hoàn toàn, tuy nhiên, các yếu tố nguy cơ bao gồm thiếu iod, di truyền, rối loạn nội tiết, viêm tuyến giáp mạn tính (như Hashimoto) và tác động của môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại. Trong nhiều trường hợp, nhân hình thành do sự tăng sinh quá mức của tế bào tuyến giáp nhằm đáp ứng với các kích thích nội tại hoặc ngoại lai. Sự tăng sinh này nếu không bị kiểm soát bởi cơ chế tự nhiên của cơ thể sẽ dần hình thành các khối nhân có kích thước cụ thể.

Một số nhân có thể tích tụ dịch hoặc chất keo bên trong, hình thành dạng nang, trong khi những nhân khác lại đặc hoặc hỗn hợp. Sự đa dạng về hình thái nhân khiến việc đánh giá tính chất nhân phải dựa vào các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm chuyên sâu như siêu âm, chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA), xét nghiệm chức năng tuyến giáp…

2. Dấu hiệu nhận biết nhân tuyến giáp lành tính

2.1 Nhân lành tuyến giáp có gây triệu chứng không?

Trong phần lớn các trường hợp, nhân giáp lành tính không gây ra triệu chứng rõ ràng và thường chỉ được phát hiện tình cờ khi siêu âm vùng cổ trong các đợt khám sức khỏe định kỳ hoặc khi khám các bệnh lý khác. Tuy nhiên, khi nhân phát triển lớn hoặc nằm ở vị trí chèn ép cấu trúc xung quanh, người bệnh có thể bắt đầu xuất hiện một số biểu hiện lâm sàng.

Cảm giác vướng ở cổ, khó nuốt, khó thở nhẹ, hoặc cảm giác nặng nề ở vùng cổ trước là những dấu hiệu cảnh báo phổ biến. Trong một số ít trường hợp, nếu nhân có kèm theo rối loạn chức năng tuyến giáp, người bệnh có thể biểu hiện triệu chứng cường giáp nhẹ như hồi hộp, đánh trống ngực, sụt cân hoặc mệt mỏi.

Tuy nhiên, do các biểu hiện này không đặc hiệu và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác, việc chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ đóng vai trò rất quan trọng trong phát hiện sớm nhân lành tuyến giáp cũng như phân biệt với các dạng nhân có nguy cơ ác tính.

Phần lớn các trường hợp, nhân lành tuyến giáp không gây ra triệu chứng rõ ràng

2.2 Làm sao phân biệt nhân giáp lành tính với nhân ác tính?

Phân biệt nhân giáp lành tính và nhân ác tính đòi hỏi sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng, siêu âm và các xét nghiệm cận lâm sàng. Trên siêu âm, nhân lành tính thường có đặc điểm: bờ rõ, đều; dạng nang hoặc hỗn hợp; tăng âm; không có vi vôi hóa; không có tăng sinh mạch máu trung tâm. Trong khi đó, nhân nghi ngờ ác tính thường có hình thái đặc, giảm âm, bờ không đều, có vi vôi hóa và tăng sinh mạch máu bất thường.

Tuy nhiên, không thể chỉ dựa vào siêu âm mà đưa ra kết luận chắc chắn. Để khẳng định bản chất của nhân, bác sĩ có thể chỉ định chọc hút tế bào (FNA) dưới hướng dẫn siêu âm. Kết quả tế bào học từ kỹ thuật này giúp phân loại rõ ràng nhân tuyến giáp lành tính hay ác tính, từ đó định hướng điều trị phù hợp. Vì vậy, việc theo dõi nhân giáp không chỉ dừng lại ở siêu âm mà cần kết hợp chặt chẽ các phương pháp chuyên sâu khác.

3. Khi nào cần đi khám nếu phát hiện nhân lành tuyến giáp?

3.1 Các trường hợp nên được theo dõi định kỳ

Với những nhân giáp lành tính đã được xác định qua chọc hút tế bào và không có triệu chứng, người bệnh vẫn cần theo dõi định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ. Tần suất theo dõi thường là 6 tháng hoặc 12 tháng tùy thuộc vào đặc điểm nhân và thể trạng người bệnh. Trong thời gian này, nếu nhân không thay đổi hoặc thay đổi rất ít, việc tiếp tục theo dõi là đủ mà không cần can thiệp.

Tuy nhiên, nếu trong quá trình theo dõi phát hiện nhân có biểu hiện tăng kích thước nhanh, thay đổi đặc điểm siêu âm hoặc xuất hiện triệu chứng chèn ép, cần được đánh giá lại để loại trừ khả năng nhân ác tính thứ phát. Một số trường hợp có thể cần thực hiện lại chọc hút tế bào hoặc làm thêm xét nghiệm chuyên sâu như sinh thiết lõi, xét nghiệm gen để đánh giá nguy cơ ung thư tiềm ẩn.

3.2 Khi nào cần can thiệp điều trị?

Mặc dù bản chất là lành tính, nhưng không phải tất cả các trường hợp nhân giáp đều có thể “bỏ mặc” mà không điều trị. Một số nhân lành tuyến giáp có kích thước lớn gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ, chức năng hô hấp hoặc nuốt của người bệnh có thể được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ. Ngoài ra, những nhân gây rối loạn chức năng tuyến giáp, đặc biệt là cường giáp do nhân độc, cũng cần điều trị nội khoa hoặc can thiệp.

Một phương pháp can thiệp không xâm lấn đang được ứng dụng ngày càng nhiều là đốt sóng cao tần (RFA). Đây là kỹ thuật dùng nhiệt năng để phá hủy nhân tuyến giáp lành tính có triệu chứng, giúp giảm kích thước nhân mà không cần phẫu thuật, giảm biến chứng và rút ngắn thời gian hồi phục. Phương pháp điều trị nhân lành tuyến giáp bằng công nghệ cao này hiện đang được triển khai toàn diện tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc được đông đảo khách hàng tin tưởng và lựa chọn.

Đốt sóng cao tần nhân lành tuyến giáp cho bệnh nhân tại TCI

Ngoài ra, người bệnh cũng cần lưu ý đến chế độ dinh dưỡng, lối sống và kiểm soát stress – những yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của nhân tuyến giáp. Một chế độ ăn giàu iod, đầy đủ vi chất, nghỉ ngơi hợp lý, tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại sẽ góp phần hạn chế sự phát triển của nhân giáp lành tính.

Như vậy, khi phát hiện có nhân tuyến giáp – dù là nhỏ và không có triệu chứng, người bệnh cũng nên thăm khám chuyên khoa nội tiết hoặc ung bướu để được đánh giá toàn diện và xây dựng kế hoạch theo dõi phù hợp.