Viêm phế quản cấp là một trong những bệnh lý đường hô hấp thường gặp, đặc biệt là vào thời điểm chuyển mùa hoặc lúc thời tiết thay đổi thất thường. Bệnh tuy không quá nguy hiểm nhưng nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Vậy làm sao để phát hiện sớm? Hãy cùng điểm qua những triệu chứng thường gặp của bệnh phế quản cấp để chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình!
Menu xem nhanh:
1. Viêm phế quản cấp là gì?
Viêm phế quản cấp là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của niêm mạc phế quản – hệ thống ống dẫn khí từ thanh quản xuống đến nhu mô phổi. Niêm mạc phế quản có vai trò quan trọng trong việc giữ lại bụi bẩn, chất độc hại và đẩy chúng ra khỏi đường hô hấp. Khi bị viêm, lớp niêm mạc này trở nên sưng nề, tăng tiết dịch nhầy, dẫn đến ho, khò khè, và đôi khi là khó thở.
Đây là một trong những bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường gặp nhất, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Hầu hết các trường hợp bệnh phế quản cấp là do virus gây ra và tự giới hạn, tức là có thể khỏi hoàn toàn sau 1 – 2 tuần mà không để lại di chứng.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp bệnh phế quản cấp có biểu hiện không điển hình, dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý nặng hơn như:
– Viêm phổi.
– Áp xe phổi.
– Tràn mủ màng phổi.
– Biến chứng có thể xảy ra
– Mặc dù thường là bệnh nhẹ, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh phế quản cấp có thể gây ra:
– Bội nhiễm vi khuẩn: Làm kéo dài thời gian bệnh, tăng nặng triệu chứng.
– Chuyển thành viêm phế quản mãn tính: Đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, bệnh phổi nền.
– Viêm phổi: Một biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già và người suy giảm miễn dịch.
– Suy hô hấp: Trong các trường hợp nặng hoặc không được điều trị kịp thời.
Do đó, dù là bệnh có thể tự khỏi, người bệnh cũng không nên chủ quan, cần theo dõi sát triệu chứng và đi khám khi có dấu hiệu bất thường hoặc kéo dài.
Viêm phế quản cấp là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của niêm mạc phế quản – hệ thống ống dẫn khí từ thanh quản xuống đến nhu mô phổi.
2. Triệu chứng thường gặp của bệnh phế quản cấp
Viêm phế quản cấp thường khởi phát với các triệu chứng lâm sàng điển hình của viêm đường hô hấp dưới. Tuy nhiên, các biểu hiện có thể thay đổi tùy theo cơ địa, độ tuổi và nguyên nhân gây bệnh. Việc chẩn đoán chủ yếu dựa trên thăm khám lâm sàng, đôi khi cần thêm xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm phổi hay hen phế quản. Các triệu chứng phổ biến gồm:
– Ho: Là triệu chứng nổi bật nhất, có thể là ho khan hoặc ho có đờm. Cơn ho thường kéo dài, tăng dần, và có thể gây cảm giác rát họng, tức ngực. Một số bệnh nhân có thể ho từng tiếng rời rạc hoặc theo cơn. Kèm theo ho thường là chảy nước mũi, nghẹt mũi hoặc đau rát họng.
– Sốt: Có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao, liên tục hoặc theo cơn. Một số trường hợp không sốt, đặc biệt nếu nguyên nhân do virus.
– Viêm long đường hô hấp trên: Gồm sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng – thường xuất hiện trước hoặc đồng thời với các triệu chứng đường hô hấp dưới.
– Tiết đờm: Đờm là biểu hiện của phản ứng viêm ở phế quản.
– Khò khè: Do lòng phế quản bị hẹp lại bởi phù nề, co thắt hoặc do đờm tích tụ. Tiếng khò khè phát ra khi không khí đi qua khe hẹp trong lòng phế quản. Cần phân biệt với âm thanh khụt khịt do nghẹt mũi ở trẻ nhỏ.
– Đau họng: Cảm giác ngứa rát, đau khi nuốt. Có thể kèm theo sưng họng mức độ nhẹ đến vừa.
– Mệt mỏi, kém ăn: Cơ thể suy nhược, uể oải, da xanh xao. Triệu chứng này phổ biến hơn ở trẻ em và người cao tuổi.
– Khó thở/ thở nhanh: Ít gặp trong bệnh phế quản cấp đơn thuần. Nếu có, cần loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng như: viêm phổi, hen phế quản, hoặc dị vật đường thở.
Một số lưu ý đặc biệt
– Trẻ em thường nuốt đờm nên người nhà có thể không phát hiện được triệu chứng ho có đờm.
– Người hút thuốc có thể ho ra đờm vào mỗi buổi sáng. Nếu triệu chứng này kéo dài trên 3 tháng trong 1 năm và lặp lại ít nhất 2 năm liên tiếp, cần nghĩ tới viêm phế quản mãn tính.
– Ho dai dẳng sau khi khỏi bệnh phế quản cấp là điều thường gặp, có thể kéo dài thêm vài tuần.
Ho dai dẳng sau khi khỏi bệnh phế quản cấp là điều thường gặp, có thể kéo dài thêm vài tuần
3. Nguyên nhân gây bệnh phế quản cấp
3.1. Nhiễm virus (nguyên nhân dẫn đến viêm phế quản cấp phổ biến nhất)
Khoảng 85 – 95% trường hợp bệnh phế quản cấp là do virus, đặc biệt là trong mùa lạnh. Các virus thường gặp bao gồm:
– Virus cúm A, B
– Virus hợp bào hô hấp (RSV)
– Coronavirus (bao gồm SARS – CoV, SARS – CoV – 2)
– Adenovirus, Rhinovirus
– Herpes virus (hiếm gặp)
– Virus gây tổn thương lớp biểu mô niêm mạc phế quản, làm giảm khả năng thanh lọc của hệ thống lông chuyển, tạo điều kiện cho vi khuẩn bội nhiễm.
3.2. Nhiễm vi khuẩn (nguyên nhân dẫn đến viêm phế quản cấp ít gặp hơn)
– Các vi khuẩn không điển hình như Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae là nguyên nhân phổ biến ở người trẻ.
– Một số trường hợp do vi khuẩn điển hình như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, tuy ít gặp hơn ở người lớn.
– Vi khuẩn gây mủ thường chỉ xuất hiện trong các đợt bội nhiễm hoặc ở người có bệnh nền hô hấp.
3.3. Suy giảm miễn dịch
– Tuổi già hoặc trẻ nhỏ (đặc biệt dưới 1 tuổi)
– Bệnh mạn tính (tiểu đường, HIV/ AIDS, suy dinh dưỡng…)
– Đang dùng thuốc ức chế miễn dịch đều có nguy cơ cao nhiễm trùng đường hô hấp dẫn tới viêm phế quản.
3.4. Trào ngược dạ dày
Dịch vị trào ngược lên thực quản, đặc biệt vào ban đêm, có thể viêm kích ứng thanh quản – khí – phế quản, dẫn đến ho mạn và viêm phế quản tái diễn.
3.5. Thuốc lá
– Hút thuốc lá (chủ động và thụ động) gây tổn thương lớp biểu mô hô hấp, làm giảm chức năng làm sạch của lông chuyển.
– Ngoài nicotin, khói thuốc chứa hàng ngàn chất độc gây viêm và kích thích phế quản.
– Người hút thuốc có nguy cơ cao bị bệnh phế quản cấp tái diễn và tiến triển thành viêm phế quản mạn.
3.6. Tiếp xúc với hóa chất hoặc bụi nghề nghiệp
– Làm việc trong môi trường chứa hóa chất như amoniac, clo, formaldehyde…
– Hít phải bụi vải, bụi than, hạt gỗ hoặc khí độc công nghiệp cũng là nguyên nhân gây viêm phế quản nghề nghiệp.
3.7. Yếu tố thời tiết và môi trường
– Thay đổi thời tiết đột ngột, đặc biệt khi chuyển lạnh, dễ làm tổn thương niêm mạc hô hấp.
– Ô nhiễm không khí, khí hậu hanh khô hoặc độ ẩm thấp cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc viêm phế quản
Phế quản cấp tuy là bệnh lý phổ biến nhưng nếu được phát hiện sớm qua các triệu chứng đặc trưng như ho kéo dài, đau rát họng, sốt nhẹ hay khó thở thì việc điều trị sẽ đơn giản và hiệu quả hơn rất nhiều. Đừng chủ quan với những dấu hiệu ban đầu, hãy lắng nghe cơ thể và thăm khám kịp thời khi cần thiết. Sức khỏe hô hấp là nền tảng cho một cơ thể khỏe mạnh – đừng để viêm phế quản làm gián đoạn cuộc sống của bạn!
