Gãy xương quay cẳng tay là một trong những chấn thương phổ biến, thường xảy ra do tai nạn giao thông, té ngã hoặc va đập mạnh. Khi bị gãy xương, nếu không được sơ cứu kịp thời và đúng cách, người bệnh có thể gặp phải những biến chứng nguy hiểm như tổn thương thần kinh, chảy máu nhiều hoặc lệch xương gây khó khăn trong quá trình điều trị. Chính vì vậy, việc trang bị kiến thức sơ cứu đúng cách không chỉ giúp giảm đau mà còn hạn chế tối đa các tổn thương thứ phát, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi sau này.
Menu xem nhanh:
1. Xương quay cẳng tay là gì? Vị trí và vai trò trong cơ thể
Xương quay cánh tay là một trong hai xương chính của cẳng tay, cùng với xương trụ tạo thành cấu trúc xương hỗ trợ cho hoạt động của bàn tay và khuỷu tay. Xương quay nằm ở phía ngoài của cẳng tay khi đặt tay trong tư thế ngửa (lòng bàn tay hướng lên trên). Nó kéo dài từ khuỷu tay đến cổ tay, có nhiệm vụ quan trọng trong các cử động xoay và gập duỗi của cánh tay.
Về mặt cấu trúc, xương quay có hình trụ, với hai đầu lớn nhỏ khác nhau. Đầu trên của xương quay khớp với xương cánh tay tại khuỷu tay, trong khi đầu dưới tham gia vào cấu trúc khớp cổ tay, giúp cánh tay thực hiện các chuyển động linh hoạt như xoay bàn tay hoặc nâng đỡ đồ vật. Chính vì có vai trò quan trọng trong vận động, khi xương quay bị gãy, người bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt và công việc hàng ngày.
Việc hiểu rõ cấu trúc và chức năng của xương quay giúp nhận thức được mức độ nghiêm trọng khi xảy ra chấn thương và tầm quan trọng của việc điều trị kịp thời.
Cẳng tay là phần từ khuỷu tay đến cổ tay, bao gồm hai xương: xương quay và xương trụ.
2. Dấu hiệu nhận biết gãy xương quay cẳng tay
2.1 Triệu chứng lâm sàng của gãy xương quay cẳng tay
Khi xương cẳng tay bị gãy, người bệnh thường có các dấu hiệu điển hình như đau nhức dữ dội tại vị trí chấn thương, đặc biệt khi cử động tay. Cơn đau có thể lan tỏa xuống bàn tay hoặc lên khuỷu tay tùy theo mức độ tổn thương.
Sưng nề và bầm tím xuất hiện nhanh chóng sau chấn thương do các mạch máu bị tổn thương, gây hiện tượng xuất huyết dưới da. Tình trạng này khiến cẳng tay sưng to hơn bình thường, vùng da có thể chuyển sang màu tím hoặc xanh.
Biến dạng bất thường của cẳng tay là dấu hiệu quan trọng giúp phân biệt gãy xương với các chấn thương phần mềm khác. Khi xương bị gãy, tay có thể cong vẹo hoặc gồ lên tại vị trí tổn thương, có thể sờ thấy đầu xương nhô lên dưới da. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, xương cánh tay có thể đâm xuyên qua da gây gãy hở, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
2.2 Phân biệt gãy xương quay cẳng tay với trật khớp hoặc bong gân
Nhiều người dễ nhầm lẫn giữa gãy xương quay cẳng tay với các chấn thương khớp hoặc dây chằng như trật khớp cổ tay, bong gân. Điểm khác biệt quan trọng là khi bị trật khớp, người bệnh vẫn có thể cử động một phần cánh tay, dù bị hạn chế và đau đớn. Trong khi đó, gãy xương thường khiến cánh tay mất khả năng vận động hoàn toàn hoặc chỉ có thể cử động nhẹ nhưng gây đau dữ dội.
Ngoài ra, khi sờ vào vùng gãy xương, người bệnh có thể cảm nhận được tiếng lạo xạo do các đầu xương cọ vào nhau, trong khi tình trạng này không xảy ra với bong gân hay trật khớp.
3. Cách sơ cứu đúng khi bị gãy xương quay cẳng tay
3.1 Cố định xương đúng cách để tránh tổn thương thêm
Ngay sau khi xác định người bệnh bị gãy xương cẳng tay, việc quan trọng nhất là cố định xương để ngăn chặn sự di lệch, tránh làm tổn thương thêm các dây thần kinh và mạch máu xung quanh.
Dùng nẹp gỗ, bìa cứng hoặc bất kỳ vật cứng nào có sẵn để cố định cánh tay. Nếu không có nẹp, có thể sử dụng một cuộn băng hoặc vải dày để quấn quanh tay giúp giảm thiểu cử động. Đặt nẹp dọc theo cánh tay từ khuỷu tay đến cổ tay, sau đó dùng băng hoặc vải cố định lại nhưng không quá chặt để tránh làm cản trở tuần hoàn máu.
Nếu có điều kiện, nên treo cánh cẳng lên bằng khăn hoặc dây đeo để giữ cố định tốt hơn, giúp giảm đau và tạo sự ổn định trong quá trình di chuyển đến cơ sở y tế.
Cố định xương đúng cách và nhanh chóng đến cơ sở y tế để điều trị
3.2 Kiểm soát cơn đau và xử lý chảy máu nếu có
Gãy xương quay cẳng tay thường đi kèm với cơn đau dữ dội. Nếu có thể, có thể cho người bệnh dùng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol để làm dịu cơn đau trong lúc chờ cấp cứu. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc giảm đau mạnh hoặc bôi thuốc trực tiếp lên vết thương.
Trong trường hợp gãy xương hở, khi đầu xương đâm xuyên qua da gây chảy máu, cần nhanh chóng cầm máu bằng cách dùng gạc sạch hoặc khăn mềm ấn nhẹ lên vết thương. Tránh dùng lực quá mạnh có thể làm tổn thương thêm mô mềm xung quanh. Tuyệt đối không tự ý nắn chỉnh xương hoặc cố đẩy phần xương lộ ra ngoài vào trong vì có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và tổn thương thần kinh.
4. Những sai lầm cần tránh khi sơ cứu gãy xương quay cẳng tay
4.1 Nắn chỉnh xương sai cách gây nguy hiểm
Nhiều người do thiếu kiến thức đã cố gắng tự nắn chỉnh lại xương với hy vọng giúp xương trở về vị trí ban đầu. Tuy nhiên, điều này vô cùng nguy hiểm, có thể khiến xương bị di lệch nặng hơn, làm rách mô mềm hoặc thậm chí tổn thương mạch máu và dây thần kinh bên trong tay.
Thay vào đó, điều quan trọng nhất là giữ cố định cẳng tay ở tư thế ban đầu và nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế để bác sĩ xử lý đúng cách.
Nắn chỉnh xương cẳng tay sai cách có thể khiến tình trạng thêm nghiêm trọng
4.2 Buộc dây quá chặt làm cản trở tuần hoàn máu
Một sai lầm phổ biến khác là quấn băng hoặc dây cố định quá chặt, làm ảnh hưởng đến tuần hoàn máu của tay. Khi máu không thể lưu thông, người bệnh có thể gặp phải tình trạng tê bì, tím tái hoặc nặng hơn là hoại tử do thiếu máu cục bộ.
Để tránh sai lầm này, khi cố định xương quay cẳng tay, cần đảm bảo băng hoặc dây quấn đủ chắc để giữ yên vị trí xương nhưng vẫn phải tạo khoảng trống để máu lưu thông bình thường. Nếu thấy tay sưng to, lạnh hoặc tím tái, cần nới lỏng băng ngay lập tức.
Sơ cứu đúng cách khi bị gãy xương quay cẳng tay đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau, hạn chế biến chứng và giúp quá trình điều trị sau đó diễn ra thuận lợi hơn. Việc cố định xương đúng cách, kiểm soát chảy máu và tránh những sai lầm phổ biến khi sơ cứu sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của người bệnh một cách hiệu quả.
Ngay sau khi sơ cứu, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt để chụp X-quang, đánh giá mức độ tổn thương và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp. Trong mọi trường hợp, tuyệt đối không tự ý nắn xương hay cố định quá chặt, vì những sai lầm này có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
