Cường giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá mức hormone tuyến giáp, ảnh hưởng đến nhiều chức năng trong cơ thể. Tùy thuộc vào mức độ tiến triển, biểu hiện cường giáp có thể thay đổi từ những triệu chứng nhẹ, dễ nhầm lẫn với căng thẳng, đến những biểu hiện nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng. Nhận biết sớm các dấu hiệu của cường giáp giúp người bệnh được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về các biểu hiện cường giáp từ giai đoạn nhẹ đến nặng, giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe.
Menu xem nhanh:
1. Cường giáp là gì?
1.1 Khái quát về bệnh cường giáp
Cường giáp là một rối loạn nội tiết khi tuyến giáp – cơ quan nhỏ nằm phía trước cổ – sản xuất quá nhiều hormone thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3). Những hormone này điều khiển tốc độ trao đổi chất, ảnh hưởng đến hầu hết các chức năng cơ bản như nhịp tim, nhiệt độ cơ thể và tiêu hóa. Khi nồng độ hormone quá cao, quá trình trao đổi chất bị đẩy nhanh quá mức, gây nên nhiều triệu chứng từ mệt mỏi đến loạn nhịp tim.
Cường giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3).
1.2 Nguyên nhân phổ biến gây cường giáp
Một số nguyên nhân chính dẫn đến cường giáp bao gồm:
– Bệnh Basedow (Graves): Nguyên nhân gây cường giáp phổ biến nhất, xảy ra do hệ miễn dịch tấn công nhầm tuyến giáp.
– Bướu giáp đa nhân độc: Xuất hiện nhiều nốt trong tuyến giáp, tiết hormone không kiểm soát.
– Viêm tuyến giáp: Do nhiễm virus hoặc các bệnh tự miễn.
– Dùng quá liều hormone giáp tổng hợp trong điều trị suy giáp.
2. Biểu hiện cường giáp từ nhẹ đến nặng
2.1 Giai đoạn đầu: Biểu hiện cường giáp nhẹ
Ở giai đoạn đầu, các biểu hiện cường giáp thường mờ nhạt và dễ nhầm lẫn với các vấn đề tâm lý hoặc lối sống. Người bệnh có thể cảm thấy:
– Hồi hộp, lo lắng dù không có nguyên nhân rõ ràng.
– Giảm cân không kiểm soát, ngay cả khi ăn uống đầy đủ.
– Tăng tiết mồ hôi, đặc biệt ở lòng bàn tay hoặc ban đêm.
– Run tay nhẹ, có thể thấy khi duỗi tay thẳng.
– Nhịp tim nhanh, đôi khi kèm cảm giác tim đập mạnh trong lồng ngực.
– Rối loạn giấc ngủ, khó vào giấc hoặc ngủ không sâu.
– Kinh nguyệt không đều hoặc giảm số ngày hành kinh ở nữ giới.
Ở giai đoạn này, các triệu chứng chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, nhưng nếu kéo dài sẽ dần tiến triển nặng hơn.
Người bị cường giáp ở giai đoạn nhẹ có thể gặp tình trạng mất ngủ, khó ngủ.
2.2 Giai đoạn giữa: Biểu hiện cường giáp rõ rệt, ảnh hưởng toàn thân
Khi không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh cường giáp sẽ trở nên tồi tệ hơn với các biểu hiện rõ rệt và lan rộng, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể:
– Tim mạch: Nhịp tim tăng nhanh liên tục, loạn nhịp nhĩ, huyết áp tâm thu cao.
– Tiêu hóa: Đi ngoài nhiều lần trong ngày, cảm giác đói liên tục, chán ăn kèm tiêu chảy.
– Thần kinh – cơ: Yếu cơ, đặc biệt là ở chi dưới, mất sức, run tay rõ rệt.
– Mắt: Lồi mắt nhẹ (trong bệnh Basedow), cảm giác cộm, chảy nước mắt.
– Da và tóc: Da ẩm, mỏng, tóc gãy rụng, móng dễ gãy.
Người bệnh ở giai đoạn này thường mệt mỏi kéo dài, làm việc kém hiệu quả và dễ cáu gắt, mất kiểm soát cảm xúc.
2.3 Giai đoạn nặng: Biến chứng nguy hiểm
Nếu không điều trị, cường giáp có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng đe dọa đến tính mạng:
Cơn bão giáp (thyroid storm)
Đây là tình trạng cấp cứu y tế, xảy ra khi nồng độ hormone giáp trong máu tăng vọt đột ngột. Các biểu hiện bão giáp bao gồm:
– Sốt cao.
– Nhịp tim trên 140 lần/phút.
– Huyết áp cao kèm khó thở.
– Lú lẫn, hôn mê, co giật.
Nếu không xử lý kịp thời, cơn bão giáp có thể gây tử vong cho người bệnh.
Ở giai đoạn cường giáp nặng, người bệnh có thể gặp bất ổn về tim mạch, thần kinh-cơ, lồi mắt, giòn xương…
Loạn nhịp và suy tim
Nhịp tim nhanh kéo dài có thể làm cơ tim yếu đi, gây suy tim sung huyết, khó thở, phù chân và mệt mỏi nặng.
Lồi mắt nặng
Trong bệnh Basedow, tình trạng lồi mắt tiến triển có thể làm giảm thị lực, người bệnh không nhắm được mắt, thậm chí loét giác mạc nếu không điều trị sớm.
Giòn xương
Hormone giáp dư thừa làm tăng tốc độ tiêu xương, khiến xương trở nên mỏng và dễ gãy.
3. Phân biệt biểu hiện cường giáp với các bệnh khác
3.1 Cường giáp dễ bị nhầm với rối loạn lo âu
Do có nhiều biểu hiện như hồi hộp, run tay, mất ngủ, nên người bị cường giáp thường bị chẩn đoán nhầm là mắc bệnh tâm lý. Tuy nhiên, xét nghiệm hormone tuyến giáp sẽ giúp làm rõ nguyên nhân.
3.2 Biểu hiện cường giáp có nhiều tương đồng với bệnh tiểu đường
Cả hai bệnh đều gây giảm cân nhanh, tiểu nhiều, mệt mỏi. Tuy nhiên, tiểu đường sẽ kèm theo lượng đường huyết cao, còn cường giáp không ảnh hưởng trực tiếp đến glucose máu.
4. Phương pháp điều trị và theo dõi
Nếu bạn nhận thấy những biểu hiện cường giáp kéo dài trên một tuần mà không rõ nguyên nhân – như nhịp tim nhanh, sụt cân, run tay, đổ mồ hôi nhiều – hãy đến gặp bác sĩ nội tiết để làm các xét nghiệm chẩn đoán. Đặc biệt nếu có người thân từng mắc bệnh tuyến giáp, nguy cơ mắc của bạn cũng cao hơn, cần theo dõi thường xuyên bằng việc thăm khám định kỳ.
4.1 Thuốc kháng giáp
Các loại thuốc kháng giáp được dùng phổ biến để kiểm soát việc sản xuất hormone. Thời gian điều trị kéo dài từ 1–2 năm, cần theo dõi công thức máu và chức năng gan định kỳ.
Khi thấy các biểu hiện của bệnh cường giáp, bệnh nhân nên đi khám sớm chuyên khoa Nội tiết.
4.2 Điều trị bằng iod phóng xạ
Iod phóng xạ có tác dụng phá hủy một phần tuyến giáp, giúp làm giảm hormone. Phương pháp này thường áp dụng cho người lớn tuổi hoặc tái phát nhiều lần.
4.3 Phẫu thuật
Tuyến giáp sẽ được cắt bán phần hoặc toàn phần trong những trường hợp bướu to, nghi ung thư hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa.
4.4 Theo dõi lâu dài
Sau điều trị, người bệnh có thể chuyển sang suy giáp và cần dùng hormone giáp bổ sung suốt đời. Việc tái khám định kỳ và kiểm tra nồng độ hormone TSH, FT4 là cần thiết để duy trì sức khỏe ổn định.
Nhận diện sớm biểu hiện cường giáp là “chìa khóa” giúp người bệnh được điều trị đúng cách, giảm nguy cơ biến chứng và duy trì chất lượng cuộc sống. Cường giáp không phải là bệnh nan y, nhưng nếu chủ quan, nó có thể dẫn đến hậu quả nặng nề. Hãy luôn lắng nghe cơ thể mình, đừng bỏ qua những thay đổi nhỏ và đừng ngần ngại đi khám khi có nghi ngờ.
