Tình trạng sỏi tiết niệu kéo dài, tái phát nhiều lần phần lớn đến từ những sai lầm tưởng chừng vô hại trong quá trình trị sỏi tiết niệu. Việc người bệnh tự ý điều trị, hiểu sai về bệnh hoặc lựa chọn phương pháp không phù hợp chính là nguyên nhân khiến việc chữa trị không đạt hiệu quả, tốn kém thời gian và chi phí, đồng thời làm tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu 5 sai lầm phổ biến nhất mà người bệnh thường mắc phải khi điều trị sỏi tiết niệu, từ đó giúp người đọc hiểu rõ hơn và lựa chọn hướng xử trí đúng đắn, an toàn, hiệu quả lâu dài.

1. Tự ý điều trị sỏi tiết niệu tại nhà mà không khám chuyên khoa

1.1 Tin vào mẹo dân gian và bài thuốc truyền miệng

Một trong những sai lầm nghiêm trọng và phổ biến nhất là việc người bệnh lựa chọn mẹo dân gian hoặc bài thuốc truyền miệng thay vì đến bệnh viện để được chẩn đoán chính xác. Nhiều người tin rằng uống nước râu ngô, nước dứa, hoặc đun cây kim tiền thảo là có thể làm tan sỏi một cách tự nhiên. Tuy nhiên, hiệu quả của các phương pháp này hoàn toàn chưa được kiểm chứng khoa học rõ ràng và không phù hợp với mọi loại sỏi.

Sỏi tiết niệu có nhiều loại như sỏi canxi, sỏi urat, sỏi cystin, sỏi struvite… Mỗi loại lại có cấu trúc, kích thước, khả năng đáp ứng điều trị khác nhau. Nếu không xác định đúng loại sỏi, vị trí và mức độ tắc nghẽn thì việc dùng bài thuốc không chỉ không hiệu quả mà còn khiến tình trạng nặng hơn, sỏi to lên hoặc gây viêm nhiễm đường tiết niệu.

Tin vào các bài thuốc truyền miệng, thuốc dân gian, sử dụng trong nhiều năm có thể khiến tình trạng sỏi thêm nghiêm trọng

1.2 Chậm trễ trong điều trị chuyên khoa sỏi tiết niệu

Không ít trường hợp trì hoãn đến bệnh viện vì nghĩ rằng “sỏi nhỏ không sao”, dẫn đến hệ lụy lớn. Thực tế, sỏi nhỏ nhưng nếu kẹt ở vị trí hẹp như niệu quản, niệu đạo vẫn có thể gây đau quặn thận, bí tiểu, ứ nước, và nếu để lâu còn khiến thận mất chức năng không thể hồi phục. Việc chậm trễ điều trị chuyên khoa khiến thời điểm “vàng” để can thiệp ít xâm lấn như tán sỏi ngoài cơ thể bị bỏ lỡ, buộc phải áp dụng các phương pháp xâm lấn sâu hơn như phẫu thuật nội soi hoặc mổ hở.

2. Hiểu sai về phương pháp điều trị sỏi tiết niệu hiện đại

2.1 Lầm tưởng tán sỏi là giải pháp vĩnh viễn

Nhiều người sau khi được chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể hoặc nội soi tán sỏi niệu quản… thường cho rằng chỉ cần một lần là có thể trị dứt điểm bệnh. Tuy nhiên, điều trị sỏi tiết niệu cần nhìn nhận là một quá trình tổng thể. Tán sỏi chỉ là bước loại bỏ vật lý sỏi khỏi hệ tiết niệu, trong khi nguyên nhân tạo sỏi – như rối loạn chuyển hóa, thói quen ăn uống, hoặc cấu trúc đường tiết niệu bất thường – vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Nếu không kết hợp thay đổi lối sống, chế độ dinh dưỡng và kiểm soát yếu tố nguy cơ, sỏi sẽ dễ dàng tái tạo và người bệnh có thể phải điều trị lặp lại nhiều lần trong đời.

2.2 Không tuân thủ tái khám và theo dõi sau tán sỏi

Một sai lầm nữa là tâm lý chủ quan sau khi sỏi được loại bỏ. Rất nhiều bệnh nhân không quay lại tái khám theo lịch, không xét nghiệm nước tiểu, siêu âm định kỳ hoặc kiểm tra chuyển hóa để đánh giá nguy cơ tái phát. Đây chính là lý do khiến nhiều ca bị tái sỏi chỉ sau vài tháng hoặc một năm, trong khi hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

3. Chế độ ăn uống và sinh hoạt không phù hợp sau điều trị

3.1 Uống ít nước, ăn mặn hoặc ăn quá nhiều đạm

Sau khi điều trị sỏi tiết niệu, một trong những yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa tái phát là duy trì lượng nước tiểu loãng và ổn định. Nếu uống không đủ nước – đặc biệt là vào mùa nắng nóng – nước tiểu sẽ đậm đặc, tăng khả năng kết tinh tạo sỏi. Ngoài ra, ăn quá mặn, ăn nhiều thực phẩm chứa purin như thịt đỏ, nội tạng động vật hoặc uống nước ngọt có ga cũng làm tăng nguy cơ hình thành sỏi, nhất là sỏi urat và sỏi canxi.

Nhiều người không được tư vấn đầy đủ về chế độ ăn nên sau điều trị vẫn giữ nguyên lối sống cũ. Điều này khiến việc trị sỏi tiết niệu trở nên công cốc và bệnh dễ dàng tái phát chỉ sau một thời gian ngắn.

Quên uống nước, uống ít nước có thể khiến người bệnh dễ tái mắc sỏi thận, tiết niệu

3.2 Không vận động, sinh hoạt thiếu điều độ

Ít vận động, lười tập thể dục cũng ảnh hưởng đến quá trình bài tiết nước tiểu, làm giảm lưu lượng dòng chảy, tạo điều kiện thuận lợi cho tinh thể lắng đọng, hình thành sỏi mới. Thói quen nhịn tiểu, làm việc trong môi trường nóng bức nhưng không bù đủ nước cũng là yếu tố nguy cơ cao khiến sỏi quay trở lại, dù trước đó đã điều trị thành công.

4. Lạm dụng thuốc không theo chỉ định khi trị sỏi tiết niệu

4.1 Tự mua thuốc lợi tiểu, kháng sinh hoặc thuốc tan sỏi

Việc tự ý mua thuốc lợi tiểu hoặc thuốc tan sỏi theo mách bảo từ người quen hoặc đọc trên mạng là hành vi tiềm ẩn nhiều rủi ro. Mỗi loại thuốc đều có chỉ định riêng tùy theo loại sỏi, vị trí và đặc điểm của từng bệnh nhân. Dùng sai thuốc có thể gây rối loạn điện giải, suy thận cấp hoặc ảnh hưởng đến gan. Một số loại thuốc được quảng cáo là “tan sỏi nhanh chóng” thực chất không có cơ sở khoa học và có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Tự ý mua thuốc sử dụng hoặc tự ý ngừng thuốc theo chỉ định của bác sĩ có thể khiến tình trạng sỏi dễ tái phát, hoặc điều trị mãi không khỏi

4.2 Ngưng thuốc điều trị sỏi tiết niệu giữa chừng vì thấy đỡ triệu chứng

Người bệnh khi thấy hết đau, tiểu bình thường trở lại thường có tâm lý chủ quan, tự ý dừng thuốc mà không tham khảo ý kiến bác sĩ. Trong nhiều trường hợp, sỏi chưa được loại bỏ hoàn toàn hoặc nhiễm trùng chưa được kiểm soát triệt để, việc dừng thuốc đột ngột sẽ khiến bệnh tái phát nặng hơn, khó kiểm soát hơn so với lần đầu.

5. Không xác định và điều trị nguyên nhân gây sỏi từ gốc

Sỏi tiết niệu có thể là hệ quả của các bệnh lý nền như cường tuyến cận giáp, nhiễm trùng tiểu kéo dài, toan hóa ống thận, rối loạn chuyển hóa canxi, oxalat hoặc purin. Nếu chỉ điều trị phần ngọn là loại bỏ sỏi mà không xử lý nguyên nhân gốc rễ, thì nguy cơ sỏi tái phát là gần như chắc chắn. Việc thăm khám với bác sĩ chuyên khoa tiết niệu, kết hợp làm các xét nghiệm chuyên sâu là bước không thể thiếu trong quá trình trị sỏi tiết niệu triệt để.

Trị sỏi tiết niệu không chỉ đơn thuần là lấy sỏi ra khỏi cơ thể mà là cả một quá trình điều trị – theo dõi – phòng ngừa lâu dài, trong đó vai trò của người bệnh rất quan trọng. Việc mắc phải những sai lầm tưởng chừng nhỏ như tự ý dùng thuốc, chủ quan sau điều trị hay không thay đổi lối sống là nguyên nhân hàng đầu khiến bệnh trở nên dai dẳng và dễ tái phát. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc sẽ nhận diện rõ những sai lầm phổ biến và từ đó có thể xây dựng cho mình hướng điều trị sỏi tiết niệu đúng đắn, khoa học và bền vững.