U tuyến yên bệnh học là khối u hình thành và phát triển từ một trong số các tế bào của tuyến yên. Đây là dạng u lành tính với tốc độ phát triển chậm. U tuyến yên là một trong 4 loại u ở sọ hay gặp nhất và câu hỏi đặt ra là u tuyến yên có nguy hiểm không. Bài viết dưới đây của Thu Cúc TCI sẽ trả lời câu hỏi này.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về u tuyến yên bệnh học
Tuyến yên bao gồm nhiều loại tế bào tuyến khác nhau và mỗi loại tế bào tuyến tiết một hormone tác động lên các cơ quan hoặc tuyến nội tiết khác nhau của cơ thể.
U tuyến yên có thể chia thành 2 nhóm chính: U tuyến yên tăng tiết và u tuyến yên không tăng tiết.
U tuyến yên gây chèn ép các cơ quan khác trong sọ
1.1. U tuyến yên tăng tiết
Khối u tuyến yên tăng tiết là khối u phát triển từ những tế bào tiết ra nội tiết tố. Trong trường hợp khối u tuyến yên tăng tiết, các tế bào khối u sản xuất và giải phóng quá nhiều một hoặc nhiều hormone. Điều này dẫn đến việc sản xuất quá mức các hormone tương ứng, gây mất cân bằng nội tiết tố và các triệu chứng liên quan.
1.2. U tuyến yên không tăng tiết
Trái ngược với u tuyến yên tăng tiết, khối u tuyến yên không tăng tiết là những khối u phát triển từ những tế bào tuyến không tiết hormone. Khi mắc phải căn bệnh này, nội tiết tố ở bệnh nhân sẽ không tăng trong máu nhưng ngược lại còn bị giảm. Khối u tuyến yên phát triển to dần và chèn ép những tế bào lành tính ở tuyến yên bên cạnh, làm giảm hoặc rối loạn nội tiết tố. Khối u này còn có thể chèn ép các cấu trúc liền kề ở não.
2. Nguyên nhân u tuyến yên
Nguyên nhân chính xác của khối u tuyến yên chưa rõ ràng. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của họ. Dưới đây là một số nguyên nhân tiềm ẩn và các yếu tố nguy cơ liên quan đến khối u tuyến yên:
2.1. Yếu tố di truyền gây u tuyến yên bệnh học
Trong một số trường hợp, khối u tuyến yên có thể di truyền trong gia đình, cho thấy khuynh hướng di truyền. Một số tình trạng di truyền, chẳng hạn như đa u nội tiết loại 1 (MEN1) và phức hợp Carney, có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển khối u tuyến yên.
2.2. Mất cân bằng nội tiết tố gây u tuyến yên bệnh học
Mất cân bằng nồng độ hormone có thể góp phần vào sự phát triển của khối u tuyến yên. Ví dụ, tiếp xúc với estrogen quá mức hoặc sử dụng liệu pháp thay thế estrogen trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc u tiết prolactin, một loại khối u tuyến yên.
2.3. Phơi nhiễm phóng xạ
Tiếp xúc với bức xạ trước đây, đặc biệt là vùng đầu và cổ, có thể làm tăng nguy cơ phát triển khối u tuyến yên.
2.4. Tuổi và giới tính
U tuyến yên bệnh học có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng chúng thường được chẩn đoán ở người lớn trong độ tuổi từ 30 đến 60. Một số loại khối u tuyến yên, chẳng hạn như u tiết prolactin, phổ biến hơn ở phụ nữ.
3. Triệu chứng u tuyến yên bệnh học
3.1. Tăng tiết prolactin
Triệu chứng tăng tiết prolactin là do sự tăng sản xuất và giải phóng quá mức của hormone prolactin trong cơ thể. Đây là triệu chứng phổ biến nhất của u tuyến yên prolactin (prolactinoma) – một loại u tuyến yên thường gặp.
– Chu kỳ kinh nguyệt không đều: Phụ nữ có thể gặp các vấn đề về chu kỳ kinh nguyệt, bao gồm kinh nguyệt không đều, kinh nguyệt mất đi hoặc kinh nguyệt rất ít.
– Tăng sản lượng sữa: Một trong những triệu chứng chính của tăng tiết prolactin là sự tăng sản lượng sữa.
– Hội chứng mãn kinh: Tăng tiết prolactin có thể gây ra sự suy giảm estrogen, dẫn đến các triệu chứng liên quan đến hội chứng mãn kinh, bao gồm như nóng trong người, xanh xao, và các vấn đề giấc ngủ.
– Sự suy giảm hormone khác: Tăng tiết prolactin có thể gây suy giảm hormone khác, như hormone tuyến giáp (thyroid), hormone tăng trưởng (growth hormone) hoặc hormone tuyến thượng thận (adrenal).
U tuyến yên bệnh học gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể
3.2. Tăng nội tiết tố tăng trưởng
Triệu chứng tăng nội tiết tố tăng trưởng (growth hormone – GH) do u tuyến yên bệnh học có thể gây ra một loạt các dấu hiệu và triệu chứng. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến liên quan đến tăng nội tiết tố tăng trưởng GH:
– Các bộ phận cơ thể có thể trở nên dài hơn so với bình thường: Điều này bao gồm cả chiều dài của tay, chân, ngón tay và ngón chân.
– Tăng cân: Mặc dù tăng nội tiết tố tăng trưởng GH có thể làm tăng cân bằng cách tăng sự phát triển cơ bắp, nhưng cũng có thể gây ra sự tích tụ mỡ trong cơ thể, đặc biệt là mỡ bụng.
– Khuôn mặt dày và cằm dày hơn: Tăng nội tiết tố tăng trưởng GH có thể làm thay đổi cấu trúc khuôn mặt, khiến khuôn mặt trở nên dày hơn, cằm dày hơn và nét mặt thô hơn.
– Hậu quả về sức khỏe: Tăng nội tiết tố tăng trưởng GH kéo dài có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim và các vấn đề về khớp.
– Thay đổi tâm lý: Một số người có thể trải qua thay đổi tâm lý, bao gồm tăng sự căng thẳng, lo âu, khó chịu và khó ngủ.
3.3. U tuyến yên tăng tiết ACTH
U tuyến yên tăng tiết ACTH là một loại u tuyến yên bệnh học gây ra sự tăng sản xuất và giải phóng quá mức của hormone ACTH và gây ra một số triệu chứng:
– Bệnh Cushing: Là tình trạng nâng cao mức độ cortisol trong cơ thể, gây ra các triệu chứng như tăng cân, tăng áp lực máu, đường huyết cao, mặt tròn trĩnh, da mỏng và dễ thâm.
– Tăng cân: U tuyến yên tăng tiết ACTH có thể gây ra tăng cân, đặc biệt là tích tụ mỡ trong vùng bụng và mặt.
– Da mỏng và dễ thâm: Một số người có thể trải qua da mỏng và dễ thâm do tác động của cortisol cao.
– Sự suy giảm cơ bắp: Một số người có thể trải qua suy giảm cơ bắp và sức mạnh cơ bắp giảm.
– Rạn da: Có vết rạn ở tay, bụng, hay đùi.
U tuyến yên gây rạn da
3.4. Triệu chứng rối loạn nhìn
Rối loạn nhìn không phải là một triệu chứng chính của u tuyến yên bệnh học. Tuy nhiên, nếu u tuyến yên lớn và tạo áp lực lên các cấu trúc xung quanh, có thể gây ra một số vấn đề liên quan đến thị giác. Đây là những dấu hiệu mà một số người có thể trải qua khi u tuyến yên lớn:
– Thị lực giảm: U tuyến yên lớn có thể gây suy giảm thị lực, khiến khả năng nhìn rõ và phạm vi nhìn bị hạn chế.
– Đau mắt: Áp lực từ u tuyến yên lớn có thể gây ra đau mắt hoặc khó chịu trong vùng xung quanh mắt.
– Rối loạn thị giác màu sắc: Một số người có thể trải qua rối loạn thị giác màu sắc, khi màu sắc trở nên mờ hoặc có sự thay đổi.
3.5. Gây chèn ép tăng áp lực trong sọ
Khi một khối u tuyến yên lớn và tăng kích thước, nó có thể gây chèn ép và tăng áp lực trong sọ. Hiệu ứng chèn ép này có thể ảnh hưởng đến các cấu trúc xung quanh và gây ra một số triệu chứng và vấn đề liên quan. Một số triệu chứng chung do áp lực tăng trong sọ: đau đầu, buồn nôn, rối loạn giấc ngủ, thay đổi tâm trạng và giảm khả năng tập trung.
