Khi bị rối loạn chức năng tuyến thượng thận, người bệnh cần đến bệnh viện kiểm tra kịp thời. Nắm vững được cách dự phòng, người bệnh sẽ tránh được các biến chứng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Menu xem nhanh:
1. Chức năng cần thiết của tuyến thượng thận
Tuyến thượng thận là tuyến nội tiết có vai trò quan trọng của cơ thể, nằm sâu sau phúc mạc. Tuyến thượng thận tiết ra hormone cần thiết cho các quá trình chuyển hóa phức tạp. Huyết áp động mạch của cơ thể điều hòa được là do chức năng catecholamine của tuỷ thượng thận đảm nhiệm.
Hình ảnh thể hiện tuyến thượng thận
Mặc dù tuyến thượng thận rất bé nhưng chúng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tuyến thượng thận gồm phần vỏ và phần tủy, mỗi phần sẽ đảm nhiệm chức năng nội tiết tách biệt. Cụ thể:
– Vỏ thượng thận: Sản xuất ra các hormone chính là glucocorticoids, androgens và mineralocorticoids với vai trò khác nhau.
+ Glucocorticoids (chủ yếu là cortisol): tác dụng của hormone này là kích thích và ức chế sự phiên mã gen xảy ra ở các tế bào của nhiều hệ cơ quan. Glucocorticoids có vai trò chống viêm, thúc đẩy quá trình phân giải đường tại gan.
+ Androgens: là hormone thể hiện hoạt tính sinh lý của cơ thể người sau khi đã chuyển thành testosterone và dihydrotestosterone.
+ Mineralocorticoids (phần lớn là aldosterone): có chức năng điều hòa và vận chuyển chất điện phân phía trên bề mặt biểu mô. Hormone này còn giúp thải kali và giữ natri ở tế bào ống thận.
– Tủy thượng thận: Phần này chứa các tế bào ưa crom, có vai trò trong việc tổng hợp và sản xuất ra hormone catecholamin. Đây là những amin có chức năng đặc biệt quan trọng trong hệ thần kinh giao cảm. Tủy thượng thận nắm giữ vai trò tạo ra các phản ứng cơ học hoặc chuyển hóa trong cơ thể.
2. Tuyến thượng thận bị rối loạn chức năng
Rối loạn chức năng tuyến thượng thận xảy ra khi cơ thể không sản xuất kịp một số loại hormone quan trọng. Ví dụ, trong bệnh Addison, chức năng tuyến thượng thận xảy ra khi cơ thể sản xuất quá ít cortisol và aldosterone.
Chức năng tuyến thượng thận bị rối loạn xảy ra ở tất cả các nhóm tuổi và giới tính. Bệnh khi ở giai đoạn nặng để lại biến chứng nguy hiểm, có khả năng đe dọa tính mạng người bệnh. Phương pháp điều trị chủ yếu khi suy tuyến thượng thận giai đoạn nặng là dùng hormone bù đắp lượng hormone bị thiếu trong cơ thể.
3. Nguyên nhân khiến tuyến thượng thận bị rối loạn chức năng
Một số nguyên nhân chính gây ra tình trạng này thường là:
– Người sử dụng corticoid kéo dài, ngừng thuốc đột ngột mà không theo chỉ định của bác sĩ. Thời gian dùng thuốc chứa corticoid càng dài thì khả năng suy tuyến thượng thận càng cao.
Sử dụng corticoid kéo dài sẽ làm cho chức năng tuyến thượng thận rối loạn
– Người có tuyến thượng thận hoạt động bất thường; tuyến thượng thận tổn thương khiến các hormone quan trọng cho cơ thể bị thiếu hụt trầm trọng.
– Bệnh Addison: Các tuyến thượng thận bị gián đoạn, gây rối loạn chức năng của tuyến thượng thận.
– Tổn thương tuyến yên như u tuyến yên, viêm, phẫu thuật tuyến yên. Cắt bỏ một bên tuyến thượng thận do khối u, nhiễm lao.
– Do điều trị, kiểm soát cường vỏ thượng thận.
– Do dùng thuốc kháng đông máu kéo dài, gây hiện tượng chảy máu ở tuyến thượng thận.
4. Dấu hiệu cảnh báo tuyến thượng thận bị rối loạn chức năng
4.1. Rối loạn chức năng tuyến thượng thận mức độ nhẹ
Ở giai đoạn đầu, bệnh tiến triển chậm nên nhiều người còn chủ quan không biết. Bệnh có thể gây ra các dấu hiệu bao gồm:
– Cơ thể hay có cảm giác mệt mỏi, chán ăn
– Sụt cân nhanh chóng
– Màu da bị xạm, tối hơn
– Huyết áp thấp, nhiều người còn bị tình trạng ngất xỉu
– Thèm muối, thêm lượng muối ăn trong thực đơn hàng ngày
– Buồn nôn, đau bụng, hạ đường huyết nhanh, tiêu chảy
– Đau cơ, khớp vai, khớp gối
– Hay cáu gắt, rụng tóc
– Trầm cảm
– Rối loạn chức năng tình dục.
4.1. Rối loạn chức năng tuyến thượng thận mức độ nặng
Nếu tình trạng rối loạn tuyến thượng thận ở giai đoạn nhẹ không được cải thiện thì rất dễ dẫn tới suy tuyến thượng thận cấp. Các dấu hiệu cơ bản gồm:
– Thở nhanh, khó thở, khó nói
– Chóng mặt, đau đầu dữ dội
– Nôn liên tục, tiêu chảy cấp.
– Da nhợt nhạt, lạnh, thiếu sức sống
– Suy yếu cơ bắp nghiêm trọng, người bệnh mất dần ý thức.
Người bệnh cần đặc biệt lưu ý, 24 giờ đầu tiên sau khi có các dấu hiệu kể trên là giai đoạn nguy hiểm. Tình trạng loạn mạch, sốt cao, mất nước… có thể tới bất cứ lúc nào. Bệnh nhân nên nhanh chóng nhập viện để theo dõi, làm các xét nghiệm cần thiết.
Người bệnh có dấu hiệu khó thở
5. Cách dự phòng để tuyến thượng thận hoạt động tốt
Để chức năng tuyến thượng thận hoạt động ổn định, bạn cần chú ý tới chế độ dinh dưỡng và các biện pháp rèn luyện thân thể.
5.1. Chế độ dinh dưỡng
Để tránh bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận ghé thăm, bạn cần xây dựng chế độ ăn khoa học. Các thực phẩm chứa nhiều vitamin, chất xơ sẽ giúp bạn đẩy lùi bệnh tật như súp lơ, rat ngót, bông cải xanh…
Trường hợp tuyến thượng thận bị ảnh hưởng, người bệnh nên kiêng những thực phẩm có nhiều muối, đường, chất ngọt nhân tạo. Sử dụng các thực phẩm này sẽ làm cho thận suy yếu, khiến cơ thể mệt mỏi.
5.2. Chế độ luyện tập thể dục
Bạn nên rèn luyện thân thể hàng ngày, giúp giảm căng thẳng lo âu và những yếu tố tiêu cực. Nên bỏ ra 20-30 phút mỗi ngày để tập thể dục thể thao như đi bộ, tập yoga… Vận động phù hợp với khả năng sẽ giúp cải thiện sức khỏe, tăng lưu lượng máu đến não tốt.
5.3. Chú ý sử dụng thuốc
– Nhiều người mắc bệnh xương khớp rất hay tự ý sử dụng corticoid không theo liều lượng cụ thể. Đây là nguyên nhân chính khiến chức năng tuyến thượng thận bị rối loạn. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc có chứa thành phần corticoid khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
– Với trường hợp bệnh buộc phải sử dụng corticoid kéo dài, cần đi khám bệnh thường xuyên để bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả.
– Bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận cấp rất nguy hiểm nếu không được cấp cứu nhanh chóng. Vì thế, cần phải dùng thuốc điều trị bệnh suốt cuộc đời. Người bệnh cần phải mang theo thuốc dự trữ khi đi bất cứ đâu để tránh biến chứng xấu xảy ra.
