Phân biệt các loại vacxin đang được sử dụng hiện nay là băn khoăn của rất nhiều người. Trong bài viết này, hãy cùng Thu Cúc TCI tìm hiểu có bao nhiêu loại vacxin? tính chất mỗi loại vacxin như thế nào? từ đó giúp bạn có thể phân biệt được các loại vacxin trong quá trình tiêm chủng nhé!
Menu xem nhanh:
1. Vacxin là gì? Tầm quan trọng của vacxin
Vacxin là chế phẩm sinh học chứa các thành phần kháng nguyên, có nguồn gốc từ vi sinh vật (có thể là toàn bộ hay một phần, hay có cấu trúc tương tự). Chúng được sử dụng để kích thích miễn dịch chủ động, nhằm tăng cường khả năng chống lại một số tác nhân gây bệnh cụ thể trong cơ thể.
Vacxin giúp bảo vệ chúng ta khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
Vacxin được coi là phát minh vĩ đại trong lịch sử y học thế giới, trong việc phòng ngừa một loạt các bệnh truyền nhiễm. Tiêm phòng là một trong các biện pháp hiệu quả để bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây nhiễm trùng nguy hiểm, đồng thời hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ em, không chỉ về mặt thể chất mà còn về tinh thần. Khi tiêm vacxin, hệ thống miễn dịch trong cơ thể phát hiện và nhận biết vacxin như một yếu tố ngoại lai. Do đó, nó sẽ kích thích quá trình tiêu diệt vacxin và sau đó ghi nhớ chúng. Người được tiêm chủng sẽ phát triển một trạng thái trí nhớ miễn dịch. Khi mầm bệnh thực sự xâm nhập cơ thể, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng nhanh chóng và hiệu quả hơn, tấn công mầm bệnh đó để bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
2. Các loại vacxin phổ biến hiện
Tất cả các loại vacxin đều hoạt động bằng cách kích thích cơ thể tạo ra khả năng miễn dịch nhằm chống lại virus gây bệnh. Tuy nhiên, mỗi loại lại có tác dụng theo những cơ chế khác nhau, dưới đây là các thông tin giúp bạn có thể phân biệt các loại vacxin phổ biến hiện nay.
2.1 Vacxin bất hoạt
Vacxin bất hoạt là loại vacxin được tạo ra từ các vi sinh vật gây bệnh đã chết. Với ưu điểm là độ an toàn và ổn định hơn so với vacxin sống, giảm độc lực vì chúng không có khả năng gây bệnh trở lại. Cơ chế hoạt động của vacxin bất hoạt chủ yếu tập trung vào việc kích thích đáp ứng miễn dịch trong cơ thể. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đáp ứng miễn dịch từ vacxin bất hoạt thường yếu hơn so với vacxin sống giảm độc lực, do đó việc tiêm nhiều liều hoặc tiêm nhắc lại có thể là cần thiết để duy trì sự bảo vệ miễn dịch.
Mặc dù vacxin bất hoạt mang lại tính an toàn cao, nhưng việc cần tiêm nhiều liều có thể tạo ra bất tiện, đặc biệt là đối với những người sống ở những khu vực thiếu chăm sóc y tế định kỳ, khó duy trì việc tiêm chủng đúng hạn.
2.2 Vacxin sống, giảm độc lực
Đây là loại vacxin chứa các vi sinh vật sống đã được làm yếu đi trong môi trường phòng thí nghiệm, nhằm loại bỏ khả năng gây bệnh. Với tính chất giảm độc lực, vacxin sống tương đối gần với nhiễm trùng tự nhiên, kích thích phản ứng của kháng thể, thường giúp cơ thể phát triển khả năng miễn dịch lâu dài chỉ sau một hoặc hai liều vacxin.
Khi áp dụng vacxin sống, quan trọng phải tập trung vào an toàn của chúng để đảm bảo rằng chúng không chỉ không gây bệnh mà còn không gây bệnh ở mức độ nặng, đồng thời đảm bảo tính ổn định về mặt di truyền của vi sinh vật, ngăn chúng trở lại trạng thái độc lực ban đầu.
Vacxin lao BCG là loại vacxin sống, giảm độc lực
Ưu điểm của vacxin sống, giảm độc lực là sự thuận tiện, với việc chỉ cần tiêm một lần và giá thành thường rất hợp lý. Tuy nhiên, điểm bất lợi là khả năng gây ra nguy cơ nhiễm trùng, có thể xuất hiện các phản ứng và biến chứng, xảy ra khi sử dụng cho các đối tượng không được khuyến cáo.
2.3 Vacxin giải độc tố
Đây là loại vacxin được tạo ra từ ngoại độc tố của vi khuẩn, trong đó độc lực của chúng đã được loại bỏ, nhưng vẫn duy trì được các đặc tính kháng nguyên quan trọng. Khi hệ thống miễn dịch tiếp nhận vacxin giải độc tố, nó sẽ tiếp tục quá trình học cách chống lại độc tố một cách tự nhiên. Điều này đồng nghĩa với việc hệ thống miễn dịch sẽ sản xuất các kháng thể có khả năng trung hòa độc tố, tăng cường khả năng phòng ngừa và bảo vệ cơ thể khỏi các tác động tiêu cực của vi khuẩn.
2.4 Vacxin tách chiết
Là một dạng vacxin tiên tiến, được sản xuất bằng công nghệ cao, nơi chỉ chiết lấy một phần nhất định của vách (vỏ) chứa các thành phần kháng nguyên đặc thù như Polysaccharide của vi khuẩn, ví dụ như vacxin não mô cầu và vacxin phế cầu, vacxin chứa các thành phần kháng nguyên virus, như vacxin viêm gan B được sản xuất từ HBsAg có sẵn trong huyết tương của những người nhiễm virus.
Ưu điểm của vacxin tách chiết là không có nguy cơ nhiễm trùng, nhưng giá thành thường cao, nguy cơ mẫn cảm và cần lịch chủng ngừa kéo dài và lặp lại
2.5 Vacxin tái tổ hợp
Vacxin tái tổ hợp (vacxin công nghệ mới) là loại vacxin được phát triển sử dụng kỹ thuật di truyền và công nghệ gen. Là nucleic acid vacxin, vacxin tái tổ hợp hoạt động dựa trên nguyên tắc của một gen mã hóa cho protein kháng nguyên cụ thể. Quy trình này đặt gen vào vật chủ (tế bào động vật hoặc vi sinh vật), kích thích sản xuất các kháng nguyên này và kích động phản ứng miễn dịch.
3. Mức độ an toàn và nguyên tắc khi sử dụng vacxin
Hầu hết các loại vacxin được coi là an toàn, bởi mọi vacxin đều phải trải qua các giai đoạn thử nghiệm nghiêm ngặt trước khi được cấp phép sử dụng và thường xuyên được đánh giá sau khi ra thị trường.
Phản ứng phụ từ vacxin thường nhẹ và tạm thời, như đau cánh tay, sốt nhẹ hoặc nổi cục tại chỗ tiêm. Các phản ứng nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng, là hiếm và tỉ lệ xảy ra thấp. So với rủi ro từ việc không tiêm chủng, lợi ích của việc tiêm chủng là rất lớn, giúp ngăn chặn sự xuất hiện của nhiều bệnh tật và giảm thiểu nguy cơ tử vong.
Phòng tiêm chủng Thu Cúc TCI là địa chỉ tiêm chủng an toàn, đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc tiêm chủng
Để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi sử dụng vacxin, có những nguyên tắc cơ bản cần tuân thủ:
– Tiêm chủng phải được thực hiện trên quy mô rộng, với mục tiêu đạt tỷ lệ cao.
– Đảm bảo rằng vacxin được tiêm cho đúng nhóm đối tượng cần thiết.
– Bắt đầu quá trình tiêm chủng đúng thời điểm, duy trì khoảng cách đúng giữa các liều vacxin và tuân thủ đúng thời gian tiêm chủng nhắc lại.
– Tiêm chủng phải được thực hiện theo đúng đường và liều lượng quy định.
– Hiểu rõ phương pháp phòng và xử trí các phản ứng không mong muốn sau tiêm chủng.
– Bảo quản vacxin theo các quy định cụ thể để đảm bảo tính ổn định của chất lượng sản phẩm.
Trên đây là những thông tin hữu ích giúp bạn có thể phân biệt các loại vacxin. Nếu như còn bất kỳ thắc mắc nào về các loại vacxin, vui lòng liên hệ phòng tiêm chủng Thu Cúc TCI để được hỗ trợ giải đáp kịp thời.
