Suy phổi là tình trạng chức năng hô hấp của phổi bị suy giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cung cấp oxy cho cơ thể. Bệnh được chia thành 3 mức độ: nhẹ, trung bình và nặng, mỗi giai đoạn mang những triệu chứng và nguy cơ biến chứng khác nhau. Việc nhận biết đúng từng mức độ của bệnh suy phổi giúp người bệnh có hướng điều trị kịp thời và hiệu quả, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và hạn chế tiến triển xấu. Cùng tìm hiểu rõ hơn về các thông tin liên quan đến suy phổi trong bài viết dưới đây!
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân gây ra bệnh suy phổi là gì?
1.1. Nguyên nhân ở phổi
Các bệnh lý nhiễm trùng ở phổi như viêm phế quản, xơ phổi, lao phổi, viêm phổi, thuyên tắc động mạch phổi, tắc nghẽn phế quản,…
Phù phổi cấp do bệnh lý tim mạch, ảnh hưởng đến khả năng trao đổi khí của phổi.
1.2. Nguyên nhân ngoài phổi
Tắc nghẽn thanh – khí quản do các khối u ở thanh quản, thực quản vùng cổ, hoặc khí quản. Ngoài ra, nhiễm trùng thanh quản, mắc kẹt thức ăn hoặc dị vật trong đường thở cũng có thể gây tắc nghẽn.
Tràn dịch màng phổi, đặc biệt khi lượng dịch tăng nhanh, có thể gây áp lực lên phổi và làm suy giảm khả năng hô hấp.
Các chấn thương lồng ngực như gãy xương sườn hoặc tổn thương màng phổi và phổi có thể gây ra tình trạng suy hô hấp.
Tổn thương hệ thần kinh do chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não làm ảnh hưởng đến khả năng điều khiển hoạt động hô hấp.
Như vậy, bất kỳ tổn thương nào ảnh hưởng đến các cơ quan và mô hỗ trợ hô hấp, từ đường thở, phổi, đến hệ thần kinh, đều có thể dẫn đến suy hô hấp. Việc nhận diện đúng nguyên nhân và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để cải thiện tình trạng và giảm nguy cơ tử vong.
Bệnh suy phổi có 2 nguyên nhân phổ biến
2. Dấu hiệu của suy hô hấp cấp và mạn
2.1. Biểu hiện của bệnh suy phổi cấp tính
Bệnh suy phổi cấp là tình trạng nghiêm trọng, khởi phát nhanh chóng với các biểu hiện điển hình sau:
– Khó thở dữ dội: Do chức năng trao đổi khí của phổi bị rối loạn, dẫn đến thiếu oxy và có thể kèm theo ứ CO₂ trong máu.
– Thở nhanh: Cơ thể cố gắng bù đắp sự thiếu hụt oxy bằng cách tăng nhịp thở.
– Rối loạn nhịp thở: Nhịp thở có thể tăng hoặc giảm bất thường, bệnh nhân cần được hỗ trợ hô hấp.
– Da xanh tím hoặc đỏ tía: Thiếu oxy máu gây tím tái da, môi, móng. Nếu PaCO₂ trong máu tăng cao, có thể thấy đỏ tía và vã mồ hôi.
– Rối loạn ý thức: Bệnh nhân trở nên lơ mơ, phản ứng chậm, li bì hoặc thậm chí rơi vào hôn mê.
– Rối loạn tim mạch: Gồm rối loạn nhịp tim, huyết áp không ổn định, thậm chí có nguy cơ ngừng tim nếu không được cấp cứu kịp thời.
– Rối loạn thần kinh: Do thiếu oxy nuôi não, người bệnh có thể có biểu hiện bất thường về hành vi, vận động hoặc ý thức.
Người bệnh có thể có biểu hiện khó thở, rối loạn nhịp tim
2.2. Biểu hiện của bệnh suy phổi mạn tính
Bệnh suy phổi mạn diễn tiến từ từ, triệu chứng có thể không rõ ràng trong giai đoạn đầu. Khi bệnh khởi phát, có thể xuất hiện các biểu hiện như:
– Khó thở kéo dài, đặc biệt khi gắng sức hoặc vận động nhẹ.
– Ho và khạc đờm thường xuyên, đôi khi có kèm khò khè.
– Thở nhanh, nhưng không dữ dội như trong suy hô hấp cấp.
– Khò khè, tiếng rít khi thở.
– Tím môi, da hoặc đầu móng tay do tình trạng thiếu oxy kéo dài.
– Lo âu, bồn chồn, do cơ thể phản ứng với tình trạng thiếu oxy.
– Lẫn lộn, bứt rứt, đặc biệt khi bệnh tiến triển nặng và ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.
3. Phân độ suy hô hấp
Suy hô hấp được phân thành 3 mức độ dựa trên chỉ số SpO₂ (nồng độ oxy bão hòa trong máu ngoại vi) và biểu hiện lâm sàng:
3.1. Mức độ nhẹ
– Người bệnh có biểu hiện khó thở nhẹ, chỉ số SpO₂ giảm nhưng vẫn còn trong ngưỡng an toàn.
– Bệnh có thể cải thiện khi được điều trị bằng thuốc hoặc chăm sóc hỗ trợ mà không cần can thiệp chuyên sâu.
Các ngưỡng SpO₂ cảnh báo sớm:
– SpO₂ từ 90–93%: Hàm lượng oxy trong máu thấp, cần theo dõi sát.
– SpO₂ < 92% (không thở oxy) hoặc < 95% (khi đang thở oxy): Cảnh báo suy hô hấp đang tiến triển.
– SpO₂ < 90%: Là dấu hiệu rõ ràng của suy hô hấp, cần can thiệp y tế khẩn cấp.
3.2. Mức độ nặng
– Tình trạng suy hô hấp đã rõ ràng, người bệnh có biểu hiện khó thở tăng, tím tái, rối loạn nhịp thở.
– Có thể điều trị bằng thuốc kết hợp các biện pháp hỗ trợ hô hấp (như thở oxy), nhưng cần theo dõi sát để phòng ngừa biến chứng.
3.3. Mức độ nguy kịch
– Đây là giai đoạn đe dọa tính mạng, bệnh nhân có biểu hiện suy hô hấp rõ rệt, có thể rơi vào hôn mê hoặc ngừng thở.
– Cần can thiệp cấp cứu ngay lập tức bằng các thủ thuật như đặt nội khí quản, thở máy, sau đó mới tiến hành điều trị bằng thuốc và hồi sức toàn diện.
Mức độ nguy kịch là giai đoạn đe dọa tính mạng
4. Mức độ nguy hiểm của suy hô hấp cấp và mạn tính
Suy hô hấp cấp là tình trạng khởi phát đột ngột và diễn tiến nhanh, thường do các bệnh lý hoặc chấn thương nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ hô hấp, như: viêm phổi nặng, chấn thương phổi – tủy sống, đột quỵ, thuyên tắc phổi,… Đây là một cấp cứu nội khoa có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Trong khi đó, suy hô hấp mạn tính là tình trạng tiến triển chậm và kéo dài theo thời gian. Người bệnh thường gặp các triệu chứng như: khó thở, mệt mỏi, buồn ngủ ban ngày, giảm khả năng hoạt động thể chất, cảm giác không đủ không khí dù nghỉ ngơi hay vận động nhẹ.
Mặc dù diễn tiến khác nhau, nhưng cả suy hô hấp cấp và mạn đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh:
– Suy hô hấp cấp có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
– Suy hô hấp mạn tính làm suy giảm chức năng các cơ quan, ảnh hưởng đến chất lượng sống, gây biến chứng toàn thân và làm giảm tuổi thọ.
Vì vậy, việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời và quản lý bệnh đúng cách là yếu tố then chốt để kiểm soát suy hô hấp và hạn chế hậu quả nghiêm trọng.
Hiểu rõ 3 mức độ của bệnh suy phổi sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc theo dõi sức khỏe hô hấp và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Dù ở mức độ nào, suy phổi cũng cần được điều trị và kiểm soát đúng cách để tránh những biến chứng nguy hiểm. Hãy thăm khám định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị từ bác sĩ để bảo vệ lá phổi – “cánh cửa” sống còn của cơ thể.
