Xơ gan là một bệnh lý rất nguy hiểm, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ rất dễ tiến triển thành ung thư gan. Vì vậy, việc theo dõi và kiểm soát tình trạng xơ gan là một điều vô cùng quan trọng. Thang điểm xơ gan Child Pugh là một trong những công cụ hiệu quả để đo lường mức độ hoạt động của gan và mức độ nghiêm trọng của bệnh gan. Hãy cùng tìm hiểu về công cụ này trong bài viết sau đây.
Menu xem nhanh:
1. Thang điểm xơ gan Child Pugh là gì?
Được phát triển vào năm 1973, thang điểm xơ gan Child Pugh được sử dụng để ước tính nguy cơ tử vong do phẫu thuật ở những bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch thực quản chảy máu.
Tùy nhiên sau đó, Child Pugh đã được sửa đổi, cải tiến và trở thành một công cụ được sử dụng rộng rãi để đánh giá tiên lượng ở những bệnh nhân mắc bệnh gan mạn tính và xơ gan.
Thang điểm dựa trên 5 yếu tố gồm:
– 3 đánh giá chức năng tổng hợp của gan (tức là mức bilirubin toàn phần, albumin huyết thanh và tỷ lệ chuẩn hóa quốc tế, hoặc INR).
– 2 đánh giá lâm sàng (tức là mức độ cổ trướng và mức độ bệnh não gan).
Tổng điểm sau đó được sử dụng để xác định lớp Child Pugh của bệnh nhân. Bệnh nhân loại A (n = 7) có tỷ lệ tử vong do phẫu thuật là 29%, trong khi bệnh nhân loại B (n = 13) và nhóm C (n = 18) có tỷ lệ tử vong do phẫu thuật lần lượt là 38% và 88%.
Thang điểm này vẫn được sử dụng rộng rãi đến ngày nay. Mô hình cho bệnh gan giai đoạn cuối (MELD) là một hệ thống tính điểm mới hơn đã được phát triển để giải quyết một số mối quan tâm với điểm số Child Pugh, và hai hệ thống này thường được sử dụng kết hợp để xác định mức độ ưu tiên ghép gan.
Thang điểm xơ gan Child Pugh bao gồm 05 yếu tố được sử dụng để đánh giá tiên lượng của bệnh gan mạn tính và xơ gan.
2. Các yếu tố tính điểm theo thang điểm xơ gan Child Pugh
Điểm số tính theo thang điểm Child Pugh được tổng hợp từ một số hạng mục:
2.1. Bilirubin – Một trong các yếu tố tính điểm xơ gan Child Pugh
Xét nghiệm Bilirubin dùng để kiểm tra nồng độ Bilirubin có trong máu. Bilirubin được sinh ra từ hemoglobin hồng cầu trong máu bị vỡ. Nó đi qua gan rồi đào thải khỏi cơ thể. Lượng Bilirubin trong máu gợi ý đến bệnh lý liên quan đến chuyển hóa bilirubin trước gan, tại gan hoặc sau gan.
Trong thang điểm Child Pugh chỉ số này được tính như sau:
– <34: 1 điểm
– 34-50: 2 điểm
– 50: 3 điểm
2.2. Albumin huyết thanh
Gan là bộ phận duy nhất của cơ thể có thể sản xuất Albumin. Do đó, chỉ số Albumin cho chúng ta biết tình trạng chức năng gan. Albumin giảm gợi ý chức năng gan suy yếu. Albumin máu cao cảnh báo tình trạng cơ thể mất nước.
Trong thang điểm xơ gan Child Pugh chỉ số này được tính như sau:
– 35: 1 điểm
– 28-35: 2 điểm
– <28: 3 điểm
2.3.Yếu tố tính điểm xơ gan Child Pugh INR
Xét nghiệm INR liên quan đến quá trình đông máu, thường áp dụng trước khi bệnh nhân thực hiện phẫu thuật, thủ thuật, theo dõi sức khỏe bệnh nhân liên quan đến đông máu, sau khi bệnh nhân kết thúc sử dụng thuốc chống đông máu…
Trong thang điểm Child Pugh chỉ số này được tính như sau:
– <1,7: 1 điểm
– 1,7-2,3: 2 điểm
– 2.3: 3 điểm
2.4. Sự hiện diện của cổ trướng
Cổ trướng là biến chứng thường gặp nhất của bệnh xơ gan. Một số nguyên nhân khác dẫn đến cổ trước như: viêm gan, nhiễm trùng, ung thư gan, giảm albumin máu, suy thận….
Trong thang điểm Child Pugh chỉ số này được tính như sau:
– Không: 1 điểm
– Nhẹ: 2 điểm
– Trung bình đến nặng: 3 điểm
2.5. Sự hiện diện của bệnh não gan là yếu tố lâm sàng tính điểm xơ gan Child Pugh
Bệnh não gan được phân loại dựa trên các triệu chứng như:
– Hôn mê
– Buồn ngủ, trí nhớ kém, mất phương hương
– Rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, lo âu, trầm cảm
– Hay nhầm lẫn, hoang tưởng, rối loạn cảm xúc
Trong thang điểm Child Pugh chỉ số này được tính như sau:
– Không: 1 điểm
– Cấp I-II (hoặc ức chế bằng thuốc): 2 điểm
– Cấp III-IV (hoặc vật liệu chịu lửa): 3 điểm
3. Cách tính điểm xơ gan Child Pugh
Điểm số sau đó được cộng lại và phân loại thành:
– Loại A: 5-6 điểm, tiên lượng tốt, xơ gan còn bù.
– Loại B: 7-9 điểm, tiên lượng dè dặt.
– Loại C: 10-15 điểm, tiên lượng xấu.
Nếu bệnh nhân bị viêm đường mật nguyên phát hoặc viêm đường mật xơ cứng thì bilirubin được phân loại là 2 :
– <68: 1 điểm
– 68–170: 2 điểm
– 170: 3 điểm
Điểm số Child-Pugh có thể giúp dự đoán nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân và sự phát triển của các biến chứng khác do rối loạn chức năng gan, chẳng hạn như chảy máu tĩnh mạch.
4. Điều trị và tiên lượng cho bệnh nhân dựa trên bảng điểm xơ gan Child Pugh
Điểm Child-Pugh cao hơn cho thấy chức năng gan đang xấu đi, đồng thời cung cấp cho các bác sĩ thông tin chẩn đoán bệnh đi kèm với gan và dự trữ gan. Điều này có thể hữu ích khi lập kế hoạch can thiệp vào gan vì suy gan là nguyên nhân chính gây tử vong sau khi cắt gan.
Một ví dụ cho điều này, điểm số Child Pugh được sử dụng trong hệ thống phân loại ung thư gan (BCLC) của phòng khám Barcelona để giúp hướng dẫn liệu pháp điều trị ung thư biểu mô tế bào gan.
Tử vong sau phẫu thuật:
– Child Pugh A: 5% – có thể có tới 50% gan bị cắt bỏ. Bệnh nhân cần theo dõi sát creatinin, albumin, công thức máu, protid
– Child Pugh B: 10-15% – không quá 25% gan bị cắt bỏ
– Child Pugh C:> 25% – cắt gan chống chỉ định
5. Ý nghĩa của thang điểm xơ gan Child Pugh
Điểm số Child Pugh đã được xác nhận không chỉ như là một yếu tố dự báo nguy cơ tử vong sau phẫu thuật mà còn dự đoán nguy cơ tử vong liên quan đến các cuộc phẫu thuật lớn khác.
Sau khi phẫu thuật ổ bụng, bệnh nhân loại A có tỷ lệ tử vong là 10%; Bệnh nhân loại B trẻ em có tỷ lệ tử vong là 30%, và bệnh nhân nhóm trẻ em C có tỷ lệ tử vong từ 70 đến 80%. Bệnh nhân trẻ em loại A thường được coi là ứng cử viên an toàn cho phẫu thuật tự chọn.
Bệnh nhân hạng B trẻ em có thể tiến hành phẫu thuật sau khi tối ưu hóa về mặt y tế nhưng vẫn có nguy cơ gia tăng. Phẫu thuật chọn lọc được chống chỉ định ở bệnh nhân loại C.
Điểm số xơ gan Child Pugh có thể giúp dự đoán nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân và sự phát triển của các biến chứng khác do rối loạn chức năng gan, chẳng hạn như chảy máu tĩnh mạch. Trong một nghiên cứu, tỷ lệ tử vong chung cho những bệnh nhân này một năm là 0% đối với trẻ em loại A, 20% đối với trẻ em loại B và 55% đối với trẻ em loại C.
Điểm Child Pugh được sử dụng với Mô hình Bệnh gan Giai đoạn Cuối (MELD) để xác định mức độ ưu tiên cho việc ghép gan.
6. Các thang điểm hỗ trợ Child Pugh
Thang điểm tương tự được gọi là MELD (mô hình bệnh gan giai đoạn cuối) và PELD (bệnh gan giai đoạn cuối ở trẻ em) cũng được phối hợp cùng thang điểm Cild Pugh đo lường bệnh gan nặng. Thang điểm MELD dành cho bất kỳ bệnh nhân trên 12 tuổi. Còn thang điểm PELD dành cho trẻ em dưới 12 tuổi.
Thang điểm MELD và PELD liên quan đến bilirubin và INR cũng như creatinin, cho biết thận của bệnh nhân đang hoạt động tốt như thế nào.
Các bác sĩ sử dụng một trong hai điểm số này để quyết định người nào nhận được gan hiến tặng khi có gan. Gan thường được trao cho người trong danh sách chờ đợi có điểm MELD hoặc PELD cao nhất và có cùng nhóm máu với người hiến tặng.
Hi vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu thêm về thang điểm xơ gan Child Pugh để phục vụ việc chẩn đoán và điều trị bệnh xơ gan, phòng ngừa những biến chứng không mong muốn. Đừng quên duy trì việc thăm khám định kỳ để kiểm soát sức khỏe gan mật để bảo vệ lá gan luôn khỏe mạnh nhé!
